Czy Kazimierz Dolny jest pomnikiem historii?

• Authors: Wieczorek Anna

Title variants

EN

Is Kazimierz Dolny a monument of history?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pozostaje bezspornym, że Kazimierz Dolny ma szczególne wartości dla kultury, a tym samym spełnia wymagania stawiane obiektowi, który chce się uznać za pomnik historii. Niestety, regulacje dotyczące ochrony zabytków: decyzje z 1966 r. i z 1983 r. o wpisie do rejestru zabytków oraz zarządzenie Prezydenta RP z 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii Kazimierza Dolnego budzą szereg wątpliwości natury merytorycznej i prawnej – nie wiadomo czy obowiązują. Taka sytuacja wywołuje konflikty pomiędzy mieszkańcem Kazimierza Dolnego a władzami, w szczególności wojewódzkim konserwatorem zabytków. Dla zapewnienia Kazimierzowi Dolnemu odpowiedniej ochrony konserwatorskiej należy doprowadzić do wyeliminowania z obrotu prawnego ww. decyzji z 1966 r. i z 1983 r. oraz zarządzenia z 1994 r. Następnie powinno zostać wydane rozporządzenie Prezydenta RP w sprawie uznania za pomnik historii, które w sposób jednoznaczny określi przedmiot i zasady ochrony. Wydanie rozporządzenia trzeba poprzedzić badaniami, które w sposób jednoznaczny wskażą obszar podlegający ochronie oraz co i dlaczego na tym obszarze należy chronić. Artykuł należy traktować jako apel o likwidację chaosu prawnego dotyczącego zabytków. W podobnej sytuacji jak Kazimierz Dolny jest kilkanaście obiektów, które uznano za pomniki historii zarządzeniami Prezydenta RP wydanymi w 1994 r. Ochrona zabytków jest obowiązkiem zarówno władz, jak i społeczeństwa. Żeby była skuteczna, nie może być nacechowana uznaniowością. Tylko jednoznacznie, precyzyjnie ustalone obowiązki znajdą akceptacje społeczną, a bez niej trudno coś chronić. Ponadto potrzebna jest szeroko rozumiana edukacja. Karami nie wymusi się wrażliwości na piękno i szacunku dla historii. Uznanie za pomnik historii powinno być traktowane jako zaszczyt przez mieszkańców terenu, który ten status uzyskał, a nie jako „dopust boży”.

EN

Undisputedly, Kazimierz Dolny is of special cultural significance for culture and thus meets the requirements to be considered as a monument of history. Unfortunately, the relevant regulations concerning the protection of historical monuments: the decisions of 1966 and 1983 on the inclusion of the town into the register of historical monuments and the ordinance of the President of the Republic of Poland of 1994 on recognizing Kazimierz Dolny as a monument of history raise a number of questions of a substantive and legal nature – it is uncertain whether they are valid. Such a situation causes conflicts between the inhabitants of Kazimierz Dolny and the authorities, especially the Regional Heritage Protection Authority. In order to provide Kazimierz Dolny with appropriate legal protection, the above-mentioned decisions of 1966 and 1983, as well as the 1994 ordinance, should be removed from legal circulation. Next, an ordinance of the President of the Republic of Poland should be issued to recognise the city as a monument of history, clearly defining the object and principles of the protection. The regulation should be preceded by research that would clearly indicate the area to be protected and specify what should be protected there and why. This paper should be treated as an appeal to eliminate the legal chaos concerning the monuments of history. There are several monuments in a similar situation as Kazimierz Dolny, which were recognised as monuments of history by the ordinances of President of Poland issued in 1994. The protection of monuments is the duty of both the authorities and the society. Only clearly and precisely defined obligations will be accepted by the society, without the cooperation of which it is difficult to protect anything. Moreover, education in various forms is needed. Penalties cannot enforce appreciation of beauty and respect for history. The recognition of an area as a monument of history should be treated as an honour by the inhabitants of a particular area, and not as “divine retribution”.

Keywords

PL

Kazimierz Dolny; zabytki; rejestr zabytków; pomnik historii

EN

Kazimierz Dolny; monuments; register of monuments; monuments of history

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2020
• Issue: 34
• Pages: 59-84

Dates

published

2020

Contributors

author

Wieczorek Anna

• Politechnika Warszawska

References

• Adamczyk-Grabowska M. (wybór, opracowanie i przedmowa), 2010, Kazimierz vel Kuzmir. Miasteczko różowych snów, praca zbiorowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• de Mezer-Sobotkowska K., Sobotkowski Z., 2012, Kazimierz Dolny. Przewodnik turystyczny, Prywatna Agencja Geograficzna, Warszawa.
• Ostrowski W., 1980, Zespoły zabytkowe a urbanistyka, Arkady, Warszawa.
• Wawer K., 2020, Wyrok w sprawie PSEUDO-wpisu Kazimierza Dolnego do rejestru zabytków, artykuł umieszczony na stronie internetowej pt. „Z rynku” podtytuł „Strona internetowa Mieszkańców Kazimierza Dolnego” (http://z – rynku.pl 2020/03).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, tj. z dnia 21 maja 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1186, z późn. zm.), w skrócie uPb.
• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, tj. z dnia 6 lutego 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 282), w skrócie uoz.
• Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach (Dz.U. z 1962 r. nr 10, poz. 48).
• Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury, tj. z dnia 10 grudnia 1999 r. (Dz.U. nr 98, poz. 1150).
• Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. nr 5, poz. 24).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 13 kwietnia 2005 r. w sprawie uznania za pomnik historii (Dz.U. nr 64 z 2005 r. poz. 567 i 568) – dotyczy Chełmna-Stare Miasto.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 25 kwietnia r. w sprawie uznania za pomnik historii „Lublin – historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny” (Dz.U. z 2007 r. nr 86, poz. 574).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 28 listopada 2008 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Poznań – historyczny zespół miasta” (Dz.U. z 2008 r. nr 219, poz. 1401).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 22 października 2012 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Paczków – zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji” (Dz.U. z 2012 r. poz. 1240).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 23 lutego 2015 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Gdynia – historyczny układ urbanistyczny śródmieścia” (Dz.U. z 2015 r. poz. 356).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 22 listopada 2017 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Sandomierz – historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy” (Dz.U. z 2017 r. poz. 2273).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 10 grudnia 2018 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Stary Sącz – zespół staromiejski wraz z klasztorem Sióstr Klarysek” (Dz.U. z 2018 r. poz. 2415).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 10 grudnia 2018 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Przemyśl – zespół staromiejski” (Dz.U. z 2018 r. poz. 2419).
• www.kazimierz-dolny./pl Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny, w skrócie si.OSMKD, w tym: zakładka MIASTO www. kazimierz-dolny./pl/miasto/pomnik-historii.
• „Z rynku” podtytuł „Strona internetowa Mieszkańców Kazimierza Dolnego” (http://z – rynku.pl 2020/03).
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Instytut_Dziedzictwa, w skrócie si.NID dane z dnia 11.08.2020 r.
• https://www.nid.pl/pl/Informacje ogólne/Zabytki w Polsce/Pomniki historii, w skrócie si.NID.PH, dane z dnia 11.08.2020 r.
• https://www.nid.pl/pl/Informacje ogólne/Zabytki w Polsce/Pomniki historii/Lista miejsc, w skrócie si.NID. PH.Lm, dane z dnia 11.08.2020 r.
• https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/tabela# , w skrócie si. GUS, dane z grudnia 2019 r.
• System Informacji Prawnej Legalis, Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa.
• Decyzja z 13 sierpnia 1966 r. w sprawie wpisu dobra kultury do rejestru zabytków, nr KZ.V-7/55/66, nr rejestru Dział A/46.
• Decyzja z 24 stycznia 1983 r. w sprawie wznowienia wpisu dobra kultury do rejestru zabytków, nr KL.IV-5349/1/83, dział A/46.

Identifiers

DOI

10.21858/msr.34.03