Tradycja placów zabaw w Polsce i Europie

• Authors: Ostrowska-Tryzno Anna , Nałęcz Hanna , Pawlikowska-Piechotka Anna

Title variants

EN

Tradition of child’s playgrounds in Poland and Europe

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W większości miast europejskich aż do XIX w. nie widziano potrzeby przeznaczenia dla dzieci specjalnych terenów do zabawy i wypoczynku. Od czasów antycznych zarówno w ogrodach prywatnych, jak i na terenach publicznych (wokół placów miejskich, świątyń) dzieci mogły bawić się swobodnie. W okresie nowożytnym potrzeba zapewnienia dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków do aktywnego wypoczynku, traktowanego zarówno jako codzienna potrzeba wysiłku fizycznego, jak i sposób zagospodarowania świątecznego czasu wolnego w gronie rodziny i rówieśników – jest oczywista od niecałych 200 lat. Badacze przedmiotu nie są zgodni, co do dokładnej daty, jaką można przyjąć dla najstarszego placu zabaw. Najczęściej wskazywane są kolejne dekady XIX w.: w Europie – w Anglii rok 1859, w Niemczech 1860, a w krajach pozaeuropejskich – w USA 1887. Współczesne place zabaw, z jakimi mamy do czynienia na osiedlach naszych miast, znacząco już odbiegły zarówno programowo jak i funkcjonalnie od historycznych, pierwszych placów zabaw. Niemniej chyba warto przypomnieć te tradycje, ponieważ, pomimo niesprzyjających warunków, zarówno w okresie zaborów, w okresie II RP (1918– 1939), jak i trudnych powojennych latach odbudowy ze zniszczeń wojennych – polscy architekci i urbaniści, pedagodzy i wychowawcy, lekarze i działacze społeczni przywiązywali dużą wagę do zapewnienia dzieciom odpowiednio urządzonych terenów otwartych do wypoczynku i zabawy. Były to znaczące inicjatywy, nieustępujące osiągnięciom innych krajów europejskich, tworzące tradycję i dorobek, z którego mamy prawo być dumni.

EN

Until the 19th century, most European cities did not consider the need for creating special areas for children to play and relax as an important issue. Since ancient times children could play freely both in the private gardens and in the public areas (around city squares, temples). In the modern times, the need to provide children and youth with the right conditions for active recreation, treated both as a daily need for physical activities and as a way to spend time with family and peers during festivities, has been evident for less than 200 years. Researchers focused on the subject do not agree on the exact date of the creation of the oldest playground. The following decades of the nineteenth century are indicated most often: in Europe – England (1859), Germany (1860), in the non-European countries – the USA (1887). Contemporary playgrounds, which are present in our urban housing estates, are significantly different from the historic, first playgrounds, both programmatically and functionally. Nevertheless, these traditions seem to be worth recalling. Despite the unfavourable conditions during the Partitions of Poland, the Second Polish Republic (1918–1939) and during difficult post-war years of reconstruction from war damage, Polish architects and urban planners, pedagogues and educators, doctors and social activists attached great importance to providing children with properly designed outdoor areas to rest and play. These were significant initiatives, not inferior to the achievements of other European countries, which shaped the tradition of which we have the right to be proud of.

Keywords

PL

place zabaw; tradycja placów zabaw; ogrody im. W.E. Rau’a; ogrody jordanowskie

EN

playgrounds; tradition and history of playgrounds; Dr Henryk Jordan Gardens; W.E. Rau Children Gardens

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2019
• Issue: 31
• Pages: 11-37

Dates

published

2019

Contributors

author

Ostrowska-Tryzno Anna

• Wydział Wychowania Fizycznego AWF w Warszawie

author

Nałęcz Hanna

• Wydział Wychowania Fizycznego AWF w Warszawie
• Wydział Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego

author

Pawlikowska-Piechotka Anna

• Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

References

• Abramow-Newerly J., 2000, Lwy mojego podwórka, Rosner i Wspólnicy, Warszawa.
• Bińkowska I., 2006, Natura i miasto, Wydawnictwo Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Chmielewski M.J., 2002. Teoria urbanistyki, Wydawnictwo Naukowe Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• Dudek-Klimiuk J., 2019, Ogrody szkolne w Polsce międzywojennej, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
• Frost J.L., 1989. Play environment for young children in the USA 1800–1990, Children’s Environments Quarterly, 6, 4, s. 17-24.
• Frost J.L., 2010, A history of Children’s Play and Play Environment, Routledge, New York and London.
• Gojawiczyńska P., 1967, Dziewczęta z Nowolipek, Wydawnictwo Iskry, Warszawa.
• Grzybowska K., 1982, I ja i Franuś, Nasza Księgarnia, Warszawa.
• Gołąb M., 2014, Place zabaw: źródła, ewolucja, działanie, praca magisterska pod kierunkiem prof. Pawła Rodaka, Uniwersytet Warszawski (niepublikowana).
• Jarosiński S., Pełka J., 1968, Urządzenia terenowe dla dzieci, Zakład Wydawnictw CRS, Warszawa.
• Kasprzak K., Raszka B., 2008, Miejskie place zabaw – ujęcie historyczne, Nauka, Przyroda, Technologie, 2, 4, s. 1-9.
• Korczak J., 1919, Jak kochać dziecko – prawo dziecka do szacunku, reprint wydania z 1919: Wydawnictwo Akademickie „Żak” (2002), Warszawa.
• Korzeniewski W., 1989, Budownictwo mieszkaniowe, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Kosmala M., 1979, Dlaczego place zabaw nie bawią dzieci, Architektura, 375-376, s. 48-60.
• Mulanowicz J., 1907, Powstanie i stopniowy rozwój ogrodów im. W.E. Rau’a w Warszawie. Szkic historyczny, Skład i Druk A. Michalskiego, Warszawa.
• Nowak Z. 1997, Wymagania i zasady kształtowania integracyjnych placów zabaw dla dzieci przy uwzględnianiu potrzeb dzieci niepełnosprawnych, Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego, Warszawa.
• Ostrowski W., 1975, Urbanistyka współczesna, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Pawlikowska-Piechotka A., 2010, Urban Outdoor Recreation: Children’ s Playgrounds, Studies in Physical Culture and Tourism, 17, 4. University School of Physical Education in Poznań, s. 375-385.
• Pawlikowska-Piechotka A., 2011, Przestrzeń rekreacji dziecka w mieście, Novae Res, Gdynia.
• Pawlikowska-Piechotka A., 2012, Europejskie tradycje rekreacji w mieście, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa.
• Piątkowska K., Scholtz A., Wirszyłło R., 1976, Rekreacja w osiedlu, Zakład Wydawnictwa CRS, Warszawa.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, 1990, Wydawnictwo Pallotynów, Warszawa.
• Pomorski J., Poskrobko W., 1998, Kształtowanie terenów zieleni, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Rice L., 2009, Everyday Urbanism and Play, Journal of Planning and Architecture, University of Bristol, Bristol, s. 53-55.
• Risotto A., 2012, Projects and Policies for Childhood in Italy [w:] Culture, Environment Action and Sustainability, International Association of People Environment Studies IAPS, Gottingen, s. 203-211.
• Rousseau J.J., 2019, Emil, czyli o wychowaniu, Empik Klasyka, ebook.
• Sawyer H. Th., 2009, Facilities Planning for Health, Fitness, Physical Activity, Recreation and Sports (12 wydanie), Sagamore Publishing, Urbana (USA).
• Skibniewska H., Goryński A., Bożekowska D., 1979, Tereny otwarte w miejskim środowisku mieszkalnym, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Wędrowski K., 1938, Ogrody jordanowskie i ich typy zastępcze w planach miast i wsi, Centralne Towarzystwo Ogrodów Jordanowskich, Warszawa.
• Wirszyłło R., 1986, Obiekty sportowe, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Woolley H. E., 2003, Urban Open Spaces, Taylor & Francis, London–New York.
• Woolley H.E., 2012, Now Being Social: The Barrier of Designing Outdoor Play Spaces for Disabled Children, Children and Society, 27, 6, s. 448-458.
• Woolley H.E., Lowe A., 2013, Exploring the Relationship between Design Approach and Play Value of Outdoor Play Spaces, Landscape Research, 38, 1, s. 53-74.
• Woolley H.E., Griffin E., 2015, Decreasing experiences of home range, outdoor spaces, activities and companions: changes across three generations, Children’s Geographies, 13, 6, s. 677-691.
• Zarządzenie nr 9 Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 stycznia 1972 r. w sprawie wskaźników i wytycznych urbanistycznych dla terenów mieszkaniowych w miastach. Dziennik Budownictwa 1972, nr 2 poz. 2.

Identifiers

DOI

10.21858/msr.31.01