Kadry wojskowej służby wymiaru sprawiedliwości i ich szkolenie w Polsce w okresie międzywojennym – podstawy prawne

• Authors: Szczygieł Tomasz

Title variants

EN

Polish Army Lawyers and their Education of the Interwar Period – Law Basics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Formujące się po 1918 roku polskie sądownictwo wojskowe potrzebowało kadr sędziowskich i prokuratorskich. W pierwszej kolejności w szeregi kadr sądowych i prokuratorskich weszli polscy prawnicy wojskowi, służący w sądach polowych armii byłych zaborców. Dążąc jednak do jednolitości całego korpusu służby sprawiedliwości, już od pierwszych dni funkcjonowania wojskowego wymiaru sprawiedliwości starano się przyjmować do wojska młodych prawników. Proces ich kształcenia regulowany był przez szereg aktów prawa wojskowego i instrukcji służbowych, które w sposób szczegółowy określały zarówno przebieg aplikacji wojskowej, jak i samego egzaminowania przyszłych sędziów i prokuratorów wojskowych. Wojsko stawiało jednak przede wszystkim na praktyczne przygotowanie, dlatego kariera prawnicza młodych oficerów sądowych rozpoczynała się od asystentury. W ówczesnym sądownictwie wojskowym istotne miejsce zajmowali także ławnicy.

EN

From the early beginning, polish military justice system needed well educated lawyers. First polish military judges and prosecutors came from armies of former polish invaders, especially Austrian and German. It was obvious that polish military courts will need an educations system for future military lawyers. That’s why many legal acts were prepared. New military judicial internship was concentrated on practice, that’s why young military lawyers started their career as assistants of military judges. In the contemporary, military jurisdiction also lay judges took the essential place.

Keywords

PL

sądownictwo wojskowe; II Rzeczypospolita; prawo wojskowe

EN

military jurisdiction; Second Polish Republic; military law

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Year: 2016
• Volume: XCIX
• Pages: 117-135

Dates

published

2016

Contributors

author

Szczygieł Tomasz

• Katedra Historii Prawa, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Akty prawne:
• Ustawa z dnia 19 stycznia 1919 r. o tymczasowej organizacji sądowej Wojska Polskiego (Dz. Rozk. Wojsk. z 1919 r., nr 11, poz. 393).
• Dekret Naczelnego Wodza z 19 lutego 1919 r. o wprowadzeniu w życie ustawy o tymczasowej organizacji sądowej Wojska Polskiego (Dz. Rozk. Wojsk. z 1919 r., nr 21, poz. 686).
• Ustawa z dnia 20 stycznia 1920 r. o powołaniu prawników do czynnej służby wojskowej (Dz.U. z 1920 r., nr 7, poz. 45).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 maja 1920 r. w przedmiocie wprowadzenia w życie na obszarze Rzeczypospolitej ustawy wojskowego postępowania karnego dla wspólnej siły zbrojnej z dnia 5 lipca 1912 roku (Dz.U. z 1920 r., nr 59, poz. 368).
• Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 1928 r., nr 12, poz. 93.
• Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 26 lutego 1930 r. o przenoszeniu oficerów zawodowych z innych korpusów osobowych do korpusu oficerów sądowych (Dz.U. z 1930 r., nr 15, poz. 108).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych z dnia 12 kwietnia 1930 r. o przenoszeniu oficerów rezerwowych z innych korpusów osobowych na oficerów zawodowych korpusu oficerów sądowych (Dz. Rozk. Wojsk. z 1930 r., nr 16, poz. 199).
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 1932 r. o aplikantach i asesorach sądowych (Dz.U. z 1932 r., nr 95, poz. 825).
• Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 września 1936 r. prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. z 1936 r., nr 76, poz. 536).
• Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 12 marca 1937 r. o służbie wojskowej oficerów (Dz.U. z 1937 r., nr 20, poz. 128).
• Rozporządzenia Ministra Spraw Wojskowych z dnia 9 września 1937 r. w sprawie wykonania dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 12 marca 1937 r. o służbie wojskowej oficerów (Dz.U. z 1937 r., nr 68, poz. 514).
• Rozkazy i instrukcje:
• Dz. Rozk. Wojsk. z 1918 r., nr 10, poz. 258.
• Dz. Rozk. Wojsk. z 1919 r., nr 21, poz. 685.
• Dz. Rozk. Wojsk. z 1924 r., nr 9, poz. 122.
• Dz. Rozk. Wojsk. z 1929 r., nr 6, poz. 53.
• Instrukcja o odbywaniu wojskowej aplikacji sądowej oraz o odbywaniu służby w formacjach liniowych przez oficerów rezerwy – wojskowych aplikantów sądowych (Dz. Rozk. Wojsk. z 1936 r., nr 3, poz. 32).
• Egzaminy dla kandydatów na oficerów korpusu sądowego (Dz. Rozk. Wojsk. z 1930 r., nr 37, poz. 435).
• Instrukcja o uzupełnieniu korpusu oficerów audytorów służby stałej z 1938 roku (Dz. Rozk. Wojsk. z 1938 r., nr 7, poz. 75).
• Opracowania:
• Bukowiecki Stanisław, Organizacja sądownictwa jako pierwszego organu państwowej władzy suwerennej w Polsce, Gazeta Sądowa Warszawska 1937/44, s. 601–603.
• Buszyński Marian, Matzner Bolesław, Kodeks wojskowego postępowania karnego i Prawo o ustroju sądów wojskowych z komentarzem, Sekcja Prawnicza Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1937.
• Buszyński Marian, Władze kierownicze wojskowej służby sprawiedliwości i ich rozwój, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1928/8–10, s. 23–33.
• Kania Leszek, Przestępstwa przeciwko obowiązkowi wojskowemu i dyscyplinie w polskim prawie karnym i praktyce sądów wojskowych w latach 1795–1945, Wydaw. PWSZ w Sulechowie, Sulechów 2010.
• Krzemieński Jakub, O celowości postępowania w sądownictwie wojskowym, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1930/3, s. 1–6.
• Lubodziecki Stanisław, Prawo karne wojskowe. Skrypt z wykładów wygłoszonych na połączonym kursie Administracyjno-Społecznym z Ekonomiczno-Prawniczym i Buchalteryjnym w roku akademickim 1942/3, Nakładem Wyższych Kursów Naukowych w Tel-Awiwie, Tel-Aviv 1943.
• Łukasik Antoni, O znajomości polskiego sądownictwa wojskowego, Głos Sądownictwa 1938/7–8, s. 669–672.
• Manual for Courts-Martial, Washington Government Printing Office, Washington 1920.
• Maresch Teofil, O wymiarze sprawiedliwości w Wojsku, (Polska odbitka z Revue Pénitentiaire de Pologne – The Polish Review of Penal Sciences), Zakłady Graficzne „DrukPrasa” Warszawa, Warszawa 1938.
• Materniak-Pawłowska Małgorzata, Zawód sędziego w Polsce w latach 1918–1939, Czasopismo Prawno-Historyczne 2011/1, s. 66–70.
• Odprawa szefów wojskowych sądów okręgowych i prokuratorów okręgowych z dnia 5 grudnia 1928 roku (komunikat), Wojskowy Przegląd Prawniczy 1928/8–10, s. 96.
• Pilecki Władysław, Najistotniejsze zmiany w wojskowym prawie procesowym, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1936, nr 4, s. 23–48.
• Rybicki Tomasz, Korpus oficerów sądowych, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1928/8–10, s. 34–37.
• The army lawyer: A history of the Judge Advocate General’s Corps, 1775–1975, U.S. Government Printing Office 1975.
• Wyszomirski Tadeusz, Reforma sądownictwa wojskowego we Francji, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1935/3, s. 8–38.
• Archiwalia:
• CAW, Departament Sprawiedliwości, MSWojsk, sygn. I.300.58.124.
• CAW, Departament Sprawiedliwości, MSWojsk, sygn. I.300.58.208.
• Strony internetowe:
• Regulamin wojskowych sądów okręgowych i rejonowych 1936, Nr 0200–32 Ust., zatwierdzony rozkazem Ministra Spraw Wojskowych z dnia 16 listopada 1936 roku; http://zbrojownia.cbw.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=1332&from=&dirids=1&ver_id=&lp=5&QI=; stan na: 17.11.2014 r.
• Kodeks Kryminalny Wojska Polskiego z 1815 roku; http://www.polona.pl/item/1109002/11/; stan na: 30.08.2013 r.

Identifiers

ISSN

0081-6841