Lewicowe krucjaty przeciwko Krzyżowi i nauce religii rzymskokatolickiej w szkole publicznej

• Authors: Kiciński Andrzej

Title variants

EN

Left-wing crusades against the Cross and Roman Catholic religious education in public school

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W historii Polski ataki lewicy na obecność symboli religijnych, zwłaszcza krzyży w przestrzeni publicznej, czy próby usunięcia nauczania religii rzymskokatolickiej ze szkół publicznych to swoisty papierek lakmusowy szerszego problemu, który pozwala przetestować reakcję społeczeństwa, czy już można zacząć zrealizować swój główny cel polityczny, dotyczący całkowitego usunięcia Kościoła z życia państwa i narodu. Temat walki z religią w przestrzeni publicznej jest procesem, który swoje główne źródła ma w czarnych latach komunizmu, a którego zwolennicy kultywują tradycje tamtych czasów, korzystając z tego samego języka i z podobnych metod. Analizy podjęte w niniejszym opracowaniu zmierzającą do poszukiwania odpowiedzi: kto prowadził główne lewicowe krucjaty przeciwko Krzyżowi i nauce religii rzymskokatolickiej w szkole publicznej oraz czym charakteryzują się poszczególne etapy tej bitwy o umysły i dusze? Tam gdzie pozwalały odnalezione źródła odpowiedź dotyczy również diecezji siedleckiej.

EN

In the history of Poland, the Left’s attacks on the presence of religious symbols, especially crosses in public space, or its attempts to remove the teaching of the Roman Catholic religion from public schools, are a kind of litmus test of a broader problem that allows one to test the public’s reaction as to whether one can already begin to realise one’s main political goal of completely removing the Church from the life of the state and the nation. The subject of the fight against religion in the public space is a process that has its main origins in the black years of communism, and whose proponents cultivate the traditions of those times, using the same language and similar methods. The analyses undertaken in this paper aim to seek answers: who led the main left-wing crusades against the Cross and the teaching of Roman Catholicism in public school, and what characterises the various stages of this battle for minds and souls? Where sources found allowed, the answer also applies to the Diocese of Siedlce.

Keywords

PL

walka o wolność sumienia i wyznania; Polska; polityka lewicowa; nauczanie religii rzymskokatolickiej; katecheza; szkoła; parafia

EN

the battle for freedom of conscience and religion; Poland; left-wing politics; Roman Catholic religious education; catechesis; school; parish

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2024
• Issue: XXI
• Pages: 53-80

Dates

published

2024-12-31

Contributors

author

Kiciński Andrzej

• KUL Lublin

• https://orcid.org/0000-0003-3076-6878

References

• [ba.], (1984). Rozwój ruchu zawodowego. Stosunki państwo – kościół. Spotkanie z dziennikarzami zagranicznymi. Trybuna Ludu 37, nr 63, 2.
• Belina, D. (2017). Koncepcja matury z religii w Republice Federalnej Niemiec. Studium katechetyczne. Kielce: Jedność.
• Bereszczyński, Z. (2020). Prawe ramię partii w walce z Kościołem. Działalność terenowych struktur Urzędu do spraw Wyznań na przykładzie województwa opolskiego. W: R. Łatka (red.), Urząd do spraw Wyznań. Struktury – działalność – ludzie, t. 1. Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności (108-217). Warszawa: IPN.
• Biuletyn Informacji Publicznej. IPN. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. S. Karpik. Pobrano z: https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/51171 [01.11.2024].
• CEI Servizio Nazionale per l'IRC (2010). "Io non mi vergono del vangelo" (Rm 1,16). IRC per ina cultura al servizio dell'uomo. Bologna: EDB.
• Charczuk, W. (2008). Uroczysko Baran. W kręgu zbrodni (materiały sesyjne), Kąkolewnica 2007. Radzyński Rocznik Humanistyczny 5, 280-286.
• Chmielewski, M., Drożak, Ł. (2024). Obrona krzyża w Miętnem w prasie amerykańskiej. W: A. Kiciński (red.), Nauka o miłości, odwadze i Krzyżu. 40. Rocznica obrony Krzyża w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem (143-194). Kielce: Jedność.
• Choma-Jusińska, M., Poleszak, S., Surmacz, R. (2008). Województwo bialskopodlaskie. W: P. Piotrowski (red.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. III (74-77). Warszawa: IPN.
• Choma-Jusińska, M., Poleszak, S., Surmacz, R. (2008). Województwo lubelskie. W: P. Piotrowski (red.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. III (187-192). Warszawa: IPN.
• Choma-Jusińska, M., Poleszak, S., Surmacz, R. (2008). Województwo siedleckie. W: P. Piotrowski (red.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. III (261-264). Warszawa: IPN.
• Conferenza Episcopale Italiana servizio nazionale per l'IRC (red.), (2008). L'Insegnamento della religione risorsa per Europa. Atti della ricerca del Consiglio delle Conferenze Episcopali d'Europa. Leumann TO: Editrice Elledici.
• Czerkawski, J., Szyszka, A. (2024). Strajk o krzyże we Włoszczowie - bezinteresowna miłość do krzyża. Analiza rozwiązań prawnych obowiązujących w okresie 1945-1984. W: A. Kiciński (red.), Nauka o miłości, odwadze i Krzyżu (195-246). Kielce: Jedność.
• Dziurok, A. (2020). Wojny krzyżowe. Katolicy świeccy w obronie krzyża i nauki religii. Pobrano z: https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/wladyslaw-gomulka/43204,Wojny-krzyzowe-Katolicy-swieccy-w-obronie-krzyza-i-nauki-religii.html [10.10.2024].
• Falski, M. (1943). Elementarz. Jerozolima: Urząd Oświaty i Spraw Szkolnych.
• Gigilewicz, E. i in. (red.), (2018). Encyklopedia 100-lecia KUL, t. I-II. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Goliszek, P. (2020). Nauczanie religii w polskich przedszkolach i szkołach publicznych. Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie, t. XIII, nr 2, 177-195.
• Gołębiewski, M., Zadrożniak, K. (2024). Obrona krzyża w Miętnem w wybranej prasie polskiej. Perspektywa medialna. W: A. Kiciński (red.), Nauka o miłości, odwadze i Krzyżu. 40. Rocznica obrony Krzyża w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem (195-246). Kielce: Jedność.
• Gromada, B. (2000). Szkoły Sióstr Nazaretanek w okresie Polski Ludowej. Lublin: TN KUL.
• Instrukcja Wicedyrektora Gabinetu Ministra z dn. 12 maja 1958 r. (Nr GM 1-594/58) w sprawie zatrudniania w roku szkolnym 1958/59 nauczycieli religii nie posiadających przepisanych kwalifikacji. W: Dziennik Urzędowy Ministra Oświaty. Warszawa, 15 lipca 1958 r., nr 8, poz. 103.
• Instrukcja z dn. 12 IX 1961 r. (nr GM 2-3968/61) w sprawie rejestracji punktów katechetycznych. W: Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty. Warszawa, 30 września 1961 r., nr 11, poz. 144.
• Juśkiewicz, Z. (1984). Komu to potrzebne? Tygodnik Siedlecki 5, nr 13, [b. s.].
• Kiciński, A. (2005). Tra parrocchia e scuola. L'evoluzione della catechesi in Polonia negli anni 1918-2001 (I parte). Salesianum 67, nr 2, 331-366.
• Kiciński, A. (2005). Tra parrocchia e scuola. L'evoluzione della catechesi in Polonia negli anni 1918-2001 (II parte). Salesianum 67, nr 3, 479-505.
• Kiciński, A. (2006). Tra parrocchia e scuola. L'evoluzione della catechesi in Polonia negli anni 1918-2001 (III parte). Salesianum 68, nr 1, 101-127.
• Kiciński, A. (2012). Nauczanie religii w Europie. Katecheta 56, nr 10, 4-15.
• Kiciński, A. (2024). Wprowadzenie. W: Tenże (red.), Nauka o miłości, odwadze i Krzyżu. 40. Rocznica obrony Krzyża w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem (7-16). Kielce: Jedność.
• Kiciński, A. (red.). (2024). Nauka o miłości, odwadze i Krzyżu, 40. Rocznica obrony Krzyża w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem. Kielce: Jedność.
• Kiciński, A., Annicchiarico, V. (2022). The Cultural Dimension of Catholic Liturgical Rites in Catholic Religious Educationin the Context of the Objectives of the Education System in Italy. Verbum Vitae 40, nr 4, 843-868.
• Kielan, A. (2012). Modele nauczania religii rzymskokatolickiej w krajach europejskich. Kraków: Wydawnictwo UNUM.
• Kielan, A., Panuś, T. (2010). The perspectives of catechesis in Europe. Kraków: Wyadwnictwo UNUM.
• Kindracki, P. (2009). Katechizacja dzieci i młodzieży w diecezji siedleckiej w latach 1961-1990. Siedlce: Unitas.
• Kolasa, K. (2011). Szkoła Salezjanek w Łodzi 1930-1963. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 95, 49-71.
• Konopka, H. (1995). Religia w szkołach Polski Ludowej. Sprawa nauczania religii w polityce państwa (1944-1961). Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku.
• Kopka, B., Majchrzak, G. (red.), (2001). Stan wojenny w dokumentach władz PRL 1980-1983. Warszawa: IPN.
• Kopka, B., Majchrzak, G. (2001). Przedmowa. W: B. Kopka, G. Majchrzak, Stan wojenny w dokumentach władz PRL 1980-1983 (13-26). Warszawa: IPN.
• Krzysztofek-Strzała, K. (2020). Stosowanie prawa wobec Kościołów i związków wyznaniowych przez Urząd do spraw Wyznań. Wybrane zagadnienia. W: R. Łatka (red.), Urząd do spraw Wyznań. Struktury – działalność – ludzie, t. 1. Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności (401-414). Warszawa: IPN.
• Łatka, R. (red), (2020). Urząd do spraw Wyznań. Struktury - działalność - ludzie, t. 1. Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności. Warszawa: IPN.
• Mach, E. (2010). Rozwój i transformacja polskiego szkolnictwa po II Wojnie Światowej. W: W. Kozub-Ciembroniewicz, B. Szlachta (red.), Polska XX wieku (219-250). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Magier, D. (2014). Godzina cierpienia. Żołnierze podziemia antykomunistycznego w areszcie śledczym Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Radzyniu Podlaskim (1044-1954). Radzyń Podlaski: Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych.
• Magier, M. (2024). Komunistyczna zbrodnia na uroczysku "Baran" w Kąkolewnicy w powiecie radzyńskim - rekonesans badawczy. Radzyński Rocznik Humanistyczny 22, 119-131.
• Mąkosa, P., Zając, M. (2009). Faithfulness to God and to people. Religious education in Poland. W: H.G. Ziebertz, U. Riegel (red.), How teachers in Europe teach religion. An international empirical study in 16 countries (169-180). Münster: LIT Verlag.
• Mezglewski, A. (2004). Szkolnictwo wyznaniowe w Polsce w latach 1944-1980. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Mickiewicz, A. (1974). Dziady. Warszawa: Wyd. Czytelnik.
• Myszor, J. (1989). Życie i działalność ks. bp. Herberta Bednorza (1908-1989). Szkic biograficzny. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 22, 15-23.
• Okólnik Ministra Oświaty Nr 26 z dn. 4 sierpnia 1958 r. (GM. 3145/58 ) w sprawie przestrzegania zasad świeckości szkoły. W: Dziennik Urzędowy Ministra Oświaty. Warszawa, 11 sierpnia 1958 r., nr 9, poz. 123.
• Okólnik Ministra Oświaty nr 32 z 11 grudnia 1956 r. w sprawie wykonania zarządzenia Ministra Oświaty z dnia 8 XII 1956 r. Nr GM 1-3296/56 o nauczaniu religii w szkołach. W: Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty. Warszawa, 31 grudnia 1956 r., nr 16, poz. 157.
• Osewska, E. (2008). Edukacja religijna w szkole katolickiej w Anglii i Walii w świetle "Living and Sharing Our Faith. A National Project of Catechesis and Religious Education". Tarnów: Biblos.
• Piotrowski, P. (red.), (2008). Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. III. Warszawa: IPN Komisja Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu.
• Pruszyński, K. (1946). Wywiad z Prezydentem Bierutem. Rzeczpospolita (24.11.1946), nr 322 (818), 1.
• Przyszłość jest teraz. Priorytety programowe Nowej Lewicy. Materiał do dyskusji (2021). Pobrano z: https://lewica.org.pl/images/dokumenty/Przysz%C5%82o%C5%9B%C4%87-Jest-Teraz-Priorytety-Programowe-Nowej-Lewicy.pdf [10.10.2024].
• Raina, P. (1994). Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989. Dokumenty, t. 1. 1944-1959. Poznań: W Drodze.
• Słownik Języka Polskiego PWN (b. r.). Krucjata. Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/sjp/krucjata;2475592.html [27.10.2024].
• Statut Nowej Lewicy. Pobrano z: https://lewica.org.pl/images/Statut_Nowej_Lewicy_uchwalony_20.12_copy_copy.pdf [10.10.2024].
• Szczepaniak, J. (2006). Konflikt pomiędzy państwem a Kościołem dotyczący rozporządzeń wykonawczych do Konkordatu z 1925 roku w sprawach nauczania religii w szkołach. Krakowskie Studia Międzynarodowe 3, nr 3, 69-97.
• Trepka, T. (2024). Ziemia świętokrzyska w końcowym okresie II wojny światowej. Pobrano z: https://echodnia.eu/swietokrzyskie/ziemia-swietokrzyska-w-koncowym-okresie-ii-wojny-swiatowej-zobacz-archiwalne-zdjecia/ar/c1-18226537 [31.10.2024].
• Ustawa z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania. W: Dziennik Ustaw, nr 32, poz. 160.
• Waśko, A. (2024), "Rząd dusz". Pisarz jako przywódca i reprezentant narodu. Pobrano z: https://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=187 [24.20.2024].
• Wiśniewska, M. (2020). Eryk Sztekker - "pracownik merytoryczny" Urzędu do spraw Wyznań. W: R. ŁATKA (red.), Urząd do spraw Wyznań. Struktury - działalność – ludzie, t. 1. Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności (452-504). Warszawa: IPN.
• Wójcik, B. (2016). Młodzież antysystemowa w Polsce południowo-wschodniej. Wybór dokumentów. Rzeszów: IPN.
• Wójcik, L. (1989). Sakralizacja szkół jako problem pracy operacyjnej na przykładzie konfliktu w ZSR w Miętnem koło Garwolina. Legionowo: Wyższa Szkoła Oficerska MSW im. F. Dzierżyńskiego (mps).
• Zapis dyskusji na posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR w dniu 11 czerwca 1982 r., (2001). W: B. Kopka, G. Majchrzak (red.), Stan wojenny w dokumentach Władz PRL 1980-1983 (231-232).Warszawa: IPN.
• Zarządzenie Ministerstwa Oświaty z dn. 19 sierpnia 1961 r. w sprawie prowadzenia punktów katechetycznych. W: Dziennik Urzędowy Ministra Oświaty. Warszawa, 20 sierpnia 1961 r., nr 10, poz. 124.
• Zarządzenie Ministra Oświaty z 8 grudnia 1956 r. (Nr GM. 1-3269/56) w sprawie nauczania religii w szkołach. W: Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty. Warszawa, 31 grudnia 1956 r., nr 16, poz. 156.
• Zarządzenie Ministra Oświaty z dn. 4 sierpnia 1958 r. (Nr GM. 1-3146/58) w sprawie nauczycieli religii. W: Dziennik Urzędowy Ministra Oświaty. Warszawa, 11 sierpnia 1958 r., nr 9, poz. 121.
• Żaryn, J. (2003). Dzieje Kościoła Katolickiego w Polsce (1944-1989). Warszawa: Wyd. Neriton.
• Żaryn, J. (2024). Miętne czyli Września najmłodszego pokolenia "Solidarności" (grudzień 1983 – kwiecień 1984). W: A. Kiciński (red.), Nauka o miłości, odwadze i Krzyżu. 40. Rocznica obrony Krzyża w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem (117-134). Kielce: Jedność.
• Żebrowski, L. (2015). W szponach czerwonych, Komunizm i (post)komunizm w Polsce po 1944 r. Warszawa: Spes.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.14905724