Przemiany stylu edukacyjnego klasy ludowej w Polsce

• Authors: Przemysław Sadura

Title variants

EN

Transforming the educational style of the working and rural classes in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wprowadzenie gimnazjum – jednego z elementów zmiany systemu edukacyjnego, dostosowującej go do ogólnych parametrów postfordowskiego kapitalizmu – wpłynęło na styl edukacyjny klasy ludowej w Polsce. Zmiany zachodzące w systemie od reformy w 1999 r., dotyczące ekonomizacji edukacji, parametryzacji i kwantyfikacji wyników edukacyjnych oraz wprowadzenia elementów gry rynkowej do zarządzania i finansowania szkół publicznych, przypominają procesy zachodzące od lat 80. XX w. w krajach zachodnich. Ich wpływ na styl życia klasy ludowej w Polsce wywołuje konsekwencje wynikające z lokalnej specyfiki. Artykuł opiera się na analizie 120 wywiadów pogłębionych przeprowadzonych w latach 2013–2014 z robotnikami, rolnikami i pracownikami fizycznymi w czterech regonach Polski oraz 60 wywiadów z przedstawicielami klasy średniej i wyższej z województwa warmińsko-mazurskiego. Wykazano, że charakterystyka poddanego prawom rynkowym systemu edukacyjnego jest najlepiej dostosowana do kultury klasy średniej, w związku z czym dzieci z rodzin o niższej pozycji społecznej mogą mieć trudności z funkcjonowaniem w takim systemie. Ustalenie to staje się podstawą do formułowania nowych propozycji teoretycznych i badawczych w obszarze badań edukacyjnych.

EN

The article presents the impact of the introduction of the lower secondary schools on the educational style of the working and rural classes in Poland. This particular reform is seen as one of the elements of change to the education system adapting it to the general parameters of post-fordism. The author supports the theory of Pierre Bourdieu, which states that society is divided into three social classes (upper, lower secondary and popular) and each of them produces a specific class lifestyle and class style of education. The class style of education provides individuals with certain dispositions to educational institutions and school careers, which are realized in the form of social practices (selection of specific type of schools, learning techniques, ways of spending time, etc.). Changes that have been taking place in the education system in Poland over the last 15 years, i.e. since the 1999 reform, are similar to processes that have taken place in the 1980s and 1990s in Western countries. They include the economization of education, the parameterization and quantification of educational results, as well as the introduction of market mechanisms for managing and financing state-owned schools. The article is based on individual in-depth interviews conducted during two field studies organized in 2013–2014: “Cultural practices of the popular class” (120 IDIs) and “The class diversity of cultural practices in north-eastern Poland” (60 IDIs).

Keywords

PL

styl edukacyjny; klasy społeczne; Bourdieu; Willis; postfordyzm

EN

educational style; social classes; Bourdieu; Willis; post-fordism

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2015
• Issue: 4(135)
• Pages: 33–50

Dates

published

2015-12-31

Contributors

author

Przemysław Sadura

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Warszawski

References

• Aronowitz, S. (1981). Preface to the morningside edition. W: P. E. Willis (red.), Learning to labour: how working class kids get working class jobs (s. IX–XIII). New York: Columbia University Press.
• Ball, S. J, Bowe, R. i Gewirtz, S. (1995). Circuits of schooling: a sociological exploration of parental choice of school in social class contexts. The Sociological Review, 43(1), 52–78.
• Ball, S. J. (2003). Class strategies and the education market. The middle classes and social advantage. London: Routledge/Falmer.
• Bilińska-Suchanek, E. (2003). Opór wobec szkoły Dorastanie w perspektywie paradygmatu oporu. Kraków: Impuls.
• Boltanski, L. i Chiapello, E. (2005). The new spirit of capitalism. London: Verso.
• Boltanski, L. i Thévenot, L. (2006). On justification: economies of worth. Princeton–Oxford: Princeton University Press.
• Bourdieu, P. (2005). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa: Scholar.
• Bourdieu, P. i Passeron, J.-C. (1990). Reprodukcja, Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bowles, S. i Gintis, H. (1976). Schooling in capitalist America: educational reform and the contradictions of economic life. London–Henley: Routledge & Kegan Paul.
• Burawoy, M. i Holdt, K. von (2012), Conversations with Bourdieu – The Johannesburg Moment. Johannesburg: University of the Witwatersrand Press.
• Chałasiński, J. (1984). Młode pokolenie chłopów: procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce (t. 4: O chłopską szkołę). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Cherryholmes, C. H. (1988). Power and criticism: poststructural investigations in education. New York: Teachers College.
• Clarke, J. i Jefferson, T. (2012). Kultury młodzieżowe klasy robotniczej. W: M. Wróblewski (red.), Kultura i hegemonia. Antologia tekstów szkoły z Birmingham (s. 115–144). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Collins, R. (1979). The credential society: a historical sociology of education and stratification. New York: Academic Press.
• Cremin, L. A. (1964). The transformation of the school progressivism in American education 1876–1957. New York: Vintage Books.
• Davis, K. i Moore, W. (2006). O niektórych zasadach uwarstwienia. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki i M. Ziółkowski (wyb. i oprac.), Współczesne teorie socjologiczne (t. 1, s. 404–413). Warszawa: Scholar.
• Dolata, R. (2009). Cicha rewolucja w polskiej oświacie – proces różnicowania się gimnazjów w dużych miastach. W: B. Niemierko i M. K. Szmigel (red.), Badania międzynarodowe i zagraniczne wzory w diagnostyce edukacyjnej (s. 111–123). [Materiały z XV Krajowej Konferencji Diagnostyki Edukacyjnej]. Kraków: Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej.
• Dolata, R. (2013). Międzyszkolne zróżnicowanie wyników nauczania na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum. Raport podsumowujący. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Domański, H. (2002). Kształcenie córek i synów. Res Publica Nowa, 11, 43–48.
• Dunn, E. (2008). Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Warszawa: Krytyka Polityczna.
• Fatyga, B. (1999). Dzicy z naszej ulicy: antropologia kultury młodzieżowej. Warszawa: Ośrodek Badań Młodzieży.
• Federowicz, M. i Sitek, M. (red.). (2011). Raport o stanie edukacji. Społeczeństwo w drodze do wiedzy. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Freire, P. (2007). Pedagogy of the oppressed. New York: Continuum.
• Gardawski, J. (2009). Wstęp. W: J. Gardawski (red.), Polacy pracujący a kryzys fordyzmu (s. 15–50). Warszawa: Scholar.
• Gdula, M. i Sadura, P. (2012). Style życia i porządek klasowy w Polsce. Warszawa: Scholar.
• Gdula, M. Lewicki, M. i Sadura, P. (2015). Praktyki kulturowe klasy ludowej w Polsce. Warszawa: Instytut Studiów Zaawansowanych.
• Giroux, H. A. (1983). Theory and resistance in education: a pedagogy for the opposition, ideology, culture and the process of schooling. South Hadley: Bergin and Garvey.
• Harvey, D. (1989). The condition of postmodernity: an inquiry into the origins of cultural change. Oxford: Blackwell.
• Hoggart, R. (1976). Spojrzenie na kulturę robotniczą w Anglii. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Murawska, K. (2013). Trzy wizje uniwersytetu. Klasowe style studiowania na Uniwersytecie Warszawskim. [Nieopublikowana praca magisterska]. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Parsons, T. (1959). The school class as a social system: some of its functions in American society. Harvard Educational Review, 29(4), 297–318.
• Pilot, M. (2012). Nowy matecznik. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
• Szafraniec, K. (2011). Młodzi 2011. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.
• Szkudlarek, T. (2007). Edukacja i konstruowanie społecznych nierówności. W: J. Klebaniuk (red.), Fenomen nierówności społecznych (s. 31–52). Warszawa: Eneteia.
• Tomlinson, M. (2013). Education, work and identity: themes and perspectives. London–New York: Bloomsbury Academic.
• Wasielewski, K. (2006). Społeczne zróżnicowanie uniwersytetu. Młodzież wiejska i wielkomiejska na UMK w Toruniu. Studia Socjologiczne, 1, 119–154.
• Willis, P. E. (1981). Learning to labour: how working class kids get working class jobs. New York: Columbia University Press.
• Wright, E. O. (1997). Class counts: comparative studies in class analysis. Cambridge–New York–Paris: Cambridge University Press.
• Zahorska, M. (2011). Polski „boom edukacyjny” i jego następstwa. W: M. Bucholc, S. Mandes, T. Szawiel i J. Wawrzyniak (red.), Polska po 20 latach wolności (s. 175–199). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Zahorska, M. (red.). (2012). Zawirowania systemu edukacji. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Zawistowska, A. (2012). Horyzontalne nierówności edukacyjne we współczesnej Polsce. Warszawa: Scholar.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2015/4-2-sadura-przemiany-stylu-edukacyjnego.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858