Zobowiązania prawne księcia Mieszka I wobec swoich drużynników w świetle kroniki Ibrahima Ibn Jakuba

• Authors: Rozmus Dariusz

Title variants

EN

Mieszko I’s legal and financial obligations toward his thanes in the light of Ibrahim Ibn Yaqub’s chronicle

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Jednym z  pierwszych pomników historii Polski jest relacja Ibrahima Ibn Jakuba, kupca żydowskiego, tzw. radnity (ar-rādhānīja). Wśród wielu informacji przekazanych przez relację Ibrahima Ibn Jakuba znajdują się informacje o prawnych zobowiązaniach księcia Mieszka I wobec swojego wojska: Daje on tym mężom odzież, konie, broń i wszystko, czego potrzebują. A gdy jednemu z nich urodzi się dziecko, on [Mieszko] każe mu wypłacać żołd od chwili urodzenia. Tematem tego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy władca Polan był w stanie sfinansować opisane przez Ibrahima Ibn Jakuba zobowiązania. W ciągu ostatnich 20 lat dzięki badaniom archeologicznym udowodniono, że na pograniczu obecnej Małopolski i Górnego Śląska w okresie wczesnego średniowiecza wydobywano, a następnie wytapiano z rud ołowiu z domieszką srebra – ołów i srebro. Był to ważny element ekonomicznej potęgi państwa pierwszych Piastów. W świetle źródeł historycznych i wciąż poszerzającego się spektrum nowych źródeł archeologicznych można przyjąć, że władcę kraju nad Wisłą w przededniu ukonstytuowania się wczesnośredniowiecznego państwa (czego prawnym potwierdzeniem w ówczesnym systemie europejskim był chrzest księcia w 966 r.) było stać na opisane w relacji obciążenia wobec najbliższej zbrojnej drużyny. W XI wieku Polska stała się ważnym wytwórcą srebra w Europie.

EN

One of the first monuments of the history of Poland is the account by Ibrahim Ibn Yaqub, a Jewish merchant, a so-called radhanite (ar-rādhānīyya), xe historical account of the history of Poland mentioned above originated from 10th century. Among the great amount of information handed over by Ibrahim Ibn Yaqub’s account there is data about Prince Mieszko I’slegal obligations toward his army. xe obligations were connected with obligation of army equipment for his warriors and with obligation of paying an amount of money to the parents of a child upon the latter’s birth. xe prince gives these men clothes, horses, weapons and everything they need. Prince Mieszko the First also when of these men (warriors) has a child, he [i.e. Mieszko] orders to pay a salary to this child since his birth. xe subject of this article will be an attempt to answer the question whether the ruler of the Polans was able to finance the obligations described by Ibrahim Ibn Yaqub. xe discovery during last 20 years of archaeological sites associated with the extraction and smelting of lead as well as of silver which was associated with lead ores and the co-occurring ores. xe chronology of the archaeological sites that were examined, associated with the extraction and smelting of lead (and silver) from the borderlands of Upper Silesia and Little Poland runs from the second half of the 11th c. and the turn of the 13th c. Research of lead pollutions in peat bogs yields even much earlier dating. It indicates that lead, and what follows, silver, began to be smelted already in the 9th century. In the light of historical accounts and the ever-increasing number of new archaeological sources one may assume that on the eve of the establishment of the early medieval state – of which the legal confirmation in the European system of that time was the baptism of the prince in 966 – the ruler of the Vistula state was capable of having his obligations toward his closest armed team described in the account.

Keywords

PL

X wiek; Mieszko I; Ibrahim Ibn Jakub; zobowiązania prawne księcia wobec drużynników i ich rodzin

EN

10th century; Ibrahim Ibn Yaqub; Prince Mieszko I’slegal obligations toward his army

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2015
• Volume: 15/2
• Pages: 105-116

Contributors

author

Rozmus Dariusz

• Wyższa Szkoła Humanitas

References

• Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przełożył i opracował R. Grodecki, Kraków 1982.
• Apostołowie Słowian. Żywoty Konstantyna i Metodego, tłum. i oprac. T. Lehr-Spławiński, posłowie L. Moszyński, Warszawa 1988.
• Argenti fossores et alii. Znaczenie gospodarcze wschodnich części Górnego Śląska i zachodnich krańców Małopolski w późnej fazie wczesnego średniowiecza (X-XII wiek), red. P. Boroń, Wrocław 2013.
• Banaszkiewicz J., Złota ręka Komesa Żelisława (Gall II, 25, Kadłubek II 24, 26) [w:] Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X–XV w (z przykładem czeskim i ruskim), red. J. Banaszkiewicz, Colloquia Mediaevalia Varsoviesia I, Warszawa 1994.
• Bates B., Magia, mity i tajemnice średniowiecza, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 2005.
• Bogacki M., Relacja Ibrahima ibn Jakuba jako obraz wojskowości polskiej w początkach monarchii wczesnopiastowskiej, [w:] Mare Integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego. Materiały z I Sesji Naukowej Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego Wolin 6 – 7 sierpnia 2005 pod red. M. Bogackiego, M. Franca, Z. Pilarczyka, Toruń 2005.
• Bogacki M., Przemiany w wojskowości polskiej od polowy X wieku do 1138 r. Kształt i organizacja armii, Toruń 2007,
• Bodnar R., Rozmus D., Szmoniewski B.S., Wczesnośredniowieczne odważniki z Dąbrowy Górniczej – Łośnia – Early Medieval Commercial Weights and Lead Weights from Dąbrowa Górnicza-Łosień, wersja dwujęzyczna polsko-angielska, „Zeszyty Łosieńskie”, tom 2, Kraków – Dąbrowa Górnicza 2007.
• Buko A., Sobkowiak-Tabaka I., Bodzia: A new Viking Age cemetery with chamber graves, „Antiquity a Quarterly Review of Word Archaeology. Antiquity Bulletin” 2011, XII, ed. M. Carver [online] http://antiquity.ac.uk/index.html.
• Buko A., Kara M., Douglas-Price T., Duczko W., Frei K.M., Sobkowiak-Tabaka I., A Unique Medieval Cemetery from the 10th/11th century with Chamber – like Graves from Bodzia (Central Poland) Preliminary Result of the Multidisciplinary Research, [in:] Sonderdruck aus Archäologisches Korrespondenzblatt Jahrgang 43 · 2013 · He| 3. Verlag des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Redaktion und Satz: Manfred Albert, Michael Braun, Marie Röder, Martin Schönfelder Herstellung:gzm Grffsches Zentrum Mainz Bödige GmbH, Mainz 2013.
• Chróst L., Ołowiowy ślad „Wiślan” odczytany z torfowisk obszaru kruszconośnego śląsko-małopolskiego, [w:] Argenti fossores et alii. Znaczenie gospodarcze wschodnich części Górnego Śląska i zachodnich krańców Małopolski w późnej fazie wczesnego średniowiecza (X-XII wiek), red. P. Boroń, Wrocław 2013.
• Danecki J. Kozłowska J., Słownik arabsko-polski, Warszawa 1996.
• Forte A., Oram R., Pedersen F., Państwa wikingów. Podboje – władza – kultura. Wiek IX-XI, tłum. M. Nowak-Kreyer, Warszawa 2010.
• Hauziński J., Żrodła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny. Stan edytorstwa polskiego i postulaty badawcze, Plenas Arabum Domos. Materiały IV Ogólnopolskiej Konferencji Arabistycznej Warszawa 25–26 marca 1993, M.M. Dziekan, Warszawa 1994.
• Ibrahim Ibn Jakub i Tadeusz Kowalski w sześćdziesiątą rocznicę edycji. Materiały z konferencji naukowej, Kraków, 10 maja 2006 r., red. A. Zaborski, Kraków 2008.
• Jakimowicz R., Kilka uwag nad relacją o Słowianach Ibrahima ibn Jakuba, „Slavia Antiqua”, pod red. W. Hensla, tom I, Poznań 1948.
• Jasińska J., por. [hasło] Bakri (al-) abu Ubajd, [w:] Mały słownik kultury świata arabskiego, Warszawa 1971.
• Kara M., Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji, Poznań 2009.
• Kara M., Wybrane groby z uzbrojeniem z cmentarzyska w Bodzi pod Włoclawkiem – przyczynek do studiow nad obecnościa „wikingow” w państwie pierwszych Piastów, Studia nad dawną Polską, tom 3, Gniezno 2013.
• Kmietowicz F., Hasło ar-Rādhānīja [w:] Słownik starożytności słowiańskich, oprac. pod red. G. Labudy i Z. Stiebera, tom 4, część druga, Wrocław – Warszawa – Kraków 1972.
• Kosmasa Kronika Czechow, tłum. i oprac. M. Wojciechowska, Warszawa 1968.
• Korta W., Okres wspólnoty terytorialnej, [w:] Historia chłopów polskich. Do upadku Rzeczypospolitej szlacheckiej, tom I, pod red. S. Inglota, Warszawa 1970.
• Kronika *ietmara, tłum. i oprac. M.Z. Jedlicki, posł. K. Ożóg, Kraków 2005.
• Labuda A.S., Porta regia. Drzwi Gnieźnieńskie, fot. A. Bujak, Gniezno 1998.
• Labuda G., Mieszko I, Wrocław 2002.
• Lewicki T., Źródła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny, tom I, Wrocław – Kraków 1956.
• Lewicka-Rajewska U., Ibrahim Ibn Jakub o przedmałżeńskiej swobodzie seksualnej Słowian, [w:] Ibrahim Ibn Jakub i Tadeusz Kowalski w sześćdziesiątą rocznicę edycji, red. A. Zaborski, Kraków 2008.
• Łowmiański H., Początki Polski, tom III, Warszawa 1967.
• McCormick M., Narodziny Europy. Korzenie gospodarki europejskiej. 300-900, tłum. A. Bugaj [et al.], Warszawa 2007.
• Modzelewski K., Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X–XIII wiek, Poznań 2000.
• Nazmi A., Commercial relations between Arabs and Slavs (9th-11th centuries), Warszawa 1998.
• Nowak J., Kronika miasta i powiatu Tarnowskie Góry. Najstarsze dzieje Śląska i ziemi bytomsko-tarnogórskiej. Dzieje pierwszego górnictwa w Polsce, Tarnowskie Góry 1927.
• Kowalski T., Relacja Ibrahima Ibn Jakuba z podróży do krajów słowiańskich w przekazie Al-Bekriego, Pomniki Dziejowe Polski, seria II, tom I, 1946.
• Rozmus D., Szmoniewski B.S., Early Mediewal Lead Processing in the Slavic territories and the Possible Mention of Trade in Lead by Ibrahim Ibn Yaqub, Peuce serie nuova VI – studii si cercetari de istorie si arheologie 2008.
• Rozmus D., Abar, [w:] „Slavia Atiqua” 2006, tom XLVII.
• Rozmus D., Nocny Łowca i inni. Sceny łowieckie na monetach ze Skarbu hutnika, Dąbrowa Górnicza – Kraków 2012.
• Rozmus D., Wczesnośredniowieczne zagłębie hutnictwa srebra i ołowiu na obszarach obecnego pogranicza Śląska i Małopolski (2 połowa XI–XII /XIII w.), Kraków 2014.
• Rozmus D., Suchodolski S., Tokaj J., Wczesnośredniowieczny „Skarb hutnika” z Dąbrowy Górniczej Łośnia. Monografia część 1. Early Medieval „Metalurgist Hoard” from Dąbrowa Górnicza – Łosień. A Monograp. Part 1, Dąbrowa Górnicza 2014.
• Słupecki L.P., Wojownicy i wilkołaki, Warszawa 2011.
• Swoboda W., Skąd wzięli się Słowianie w dzisiejszych Włoszech we wczesnym średniowieczu?, „Slavia Antiqua” 1979, t. 26.
• Suchodolski S., Moneta źródłem wszechstronnym: materialnym, pisanym i ikonograficznym, [w:] Źródła historyczne wydobywane z ziemi, red. S. Suchodolski, Wrocław 2008.
• Trawkowski S., Początki Kościoła w Polsce za panowania Mieszka I, [w:] Civitas Schinesghe. Mieszko I i początki państwa polskiego, red. J.M. Piskorski, Poznań – Gniezno 2004.
• Tymieniecki K., Historia chłopów polskich, do końca XIII w., tom I, Warszawa 1965.
• Zaborski A., Bilans i przyszłość badań nad tekstem Ibrahima ibn Jakuba, [w:] Ibrahim ibn Jakub i Tadeusz Kowalski w sześćdziesiątą rocznicę edycji, red. A. Zaborski, Kraków 2008.