Manet i narodziny podmiotu

• Authors: Szylar Anna

Title variants

EN

Manet and the Birth of the Subject

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Twórczość Edouarda Maneta była przedmiotem licznych analiz zarówno na gruncie socjologii, jak i filozofii czy historii sztuki. Podkreśla się w nich rolę, jaką Manet odegrał w procesie autonomizacji pola artystycznego, wskazując jednocześnie na niespotykaną na tle ówczesnej sztuki zdolność artykulacji doświadczenia rodzącej się nowoczesności. Do najszerzej znanych socjologicznych interpretacji twórczości francuskiego impresjonisty należą publikacje Pierre’a Bourdieu, który szeroko donosi się do kwestii jakich, jak relacja pomiędzy „heretykami” a instytucją sztuki akademickiej, zużycie się efektu dzieł konsekrowanych czy instytucjonalizacja anomii. W tym kontekście rzadko zwraca się jednak uwagę na zagadnienia, jakie przy okazji dyskusji na temat rewolucji Maneta porusza Michel Foucault. Celem artykułu jest prześledzenie trzech kluczowych kwestii, jakie pojawiają się w socjologicznej analizie twórczości Maneta dokonanej na przełomie lat 1966-1971 przez Foucaulta. Po pierwsze będzie to operowanie fizycznymi właściwościami obrazu (płótno, rozmiar, kształt, relacja dzieła sztuki z przestrzenią wystawienniczą), po drugie wykorzystanie oświetlenia (od oświetlenia wykreowanego za pomocą warsztatu malarskiego do oświetlenia naturalnego) i po trzecie - co najważniejsze – podjęta zostanie refleksja na temat nowej relacji, jaka rodzi się w tamtym czasie pomiędzy dziełem sztuki a odbiorcą. Autorka podejmuje w artykule zarówno kwestie przemian, jakim w drugiej połowie XIX wieku ulega ludzka percepcja jak i uwikłania samej sztuki w relacje władzy, a więc aktywnego aktora zmiany społecznej.

EN

The painting of Édouard Manet has often been analyzed by art historians, philosophers and sociologists. What mainly stays in the scope of that analysis is Manet’s role in autonomization of the art field, his ability to portray the experience of blossoming modernity and his groundbreaking ability to depict XIXth century social relations. The most recognized analysis of Manet’s heritage is the one of Pierre Bourdieu. The sociologist raises questions such as relation between „heretics” and academic art, the process of destabilizing the power of consecrated art or finally the process of institutionalization of autonomy. At the same time, Michel Foucault’s view on Manet’s revolution is barely recognized. The aim of this article is to follow three main issues which appear in Foucault’s research on Manet undertaken between 1966–1968 in Tunis. First of all it is playing with the physical properties of the painting (canvas, size, shape, relation between the art work and the exhibition space). Second of all it is the way of using light (starting from the natural lighting to the lighting created by the painter). What is most important, the question of yet emerging relation between the viewer and the XIXth century art work will be undertaken. On the one hand the author discusses the changes in humans’ perception of that time. On the other hand she elaborates the problem of involving art in disciplinary processes. In that context the article also tries to reflect on possible ways of analyzing issues such as power or discipline.

Keywords

PL

Manet; impresjonizm; Foucault; percepcja

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2015
• Issue: 1(8)
• Pages: 138-161

Contributors

author

Szylar Anna

• Uniwersytet Warszawski; Wydział Filozofii i Socjologii; Instytut Socjologii

References

• Bourdieu P. 2001. Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, tłum. A. Zawadzki, Universitas, Kraków.
• Bourdieu P. 2013. Manet, une révolution symbolique. Cours au Collège de France (1998–2000), Seuil, Paryż.
• Bourriaud N. 2013. Michel Foucault. Manet and the birth of the viewer, [w:] M. Faucault, Manet and the Object of Painting, Tate Publishing, London.
• Clark T.J. 1986. The Painting of Modern Life. Paris in the Art of Manet and His Followers, Princeton University Press, Princeton.
• Crary J. 2009. Zawieszenia percepcji. Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna, tłum. Ł. Zaremba, I. Kurz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Eribon D. 2005. Michel Foucault. Biografia, tłum. J. Levin, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Foucault M. 1977. Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Foucault M. 2006. Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, tłum. T. Komendant, Słowo/Obraz Terytoria, Warszawa.
• Foucault M. 2013. Manet and the object of Painting, Tate Publishing, London.
• Hershberger A., red. 2013. Photographic Theory. An Historical Anthology, Wiley & Blackwell, New Jersey.
• Kępiński Z. 1982. Impresjonizm, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
• Lévi-Strauss C. 2009. Antropologia strukturalna, tłum. K. Pomian, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Mainardi P. 1985. The Political Origins of Modernism, „Art Journal”, vol. 45, nr 1, s. 11–17.
• Mainardi P. 1987. Art and Politics of the Second Empire. The Universal Expositions of 1855 and 1867, Yale University Press, New Haven, London.
• Scharf A. 1974. Art and Photography, The Penguin Press, London.
• Shapiro G. 2003. Archaeologies of Vision. Foucault and Nietzsche on Seeing and Saying, The University of Chicago Press, Chicago.
• Sousslof C. 2010. Michel Foucault and the Point of Painting, [w:] Art history. Contemporary Perspectives on Method, red. D. Arnold, Wiley & Blackwell, Singapore.
• Załuski T. 2012. Modernizm artystyczny u powtórzenie. Próba reinterpretacji, Universitas, Kraków.