Warunki sprzyjające podejmowaniu trudu samowychowania

• Authors: Miśkowiec Ewa

Title variants

EN

Conditions Fostering Undertaking the Effort of Self-upbringing

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Samowychowanie, będące świadomym i czynnym ustosunkowaniem się człowieka do procesu własnego rozwoju, zakłada podjęcie dobrowolnej aktywności osoby. Nie jest to jednak proces samoistny, a jego podjęcie uwarunkowane jest zaistnieniem całego splotu określonych czynników i okoliczności. Konieczne zatem wydaje się poszukiwanie warunków, które będą sprzyjać samowychowaniu. Taką próbę podejmuję w tym artykule, w którym zostały przedstawione trzy obszary mogące zmotywować młodego człowieka do podjęcia tego trudu, a których twórcą powinien być wychowawca/rodzic/nauczyciel. Tworzenie odpowiednich warunków sprzyjających samowychowaniu wiąże się przygotowaniem młodych ludzi do podejmowania czynności, które wynikają z kolejnych etapów procesu samowychowania. Pierwszym z obszarów jest prawdziwy dialog wychowawczy, który stanowi wzajemne otwarcie się pomiotów wychowawczych, pozwalające wychowankowi na czerpanie z doświadczeń wychowawcy, a zwłaszcza na uczenie się na przykładzie jego życia. Spotkanie i podjęcie dialogu z takim wychowawcą może się stać motywacją do podjęcia samowychowania. Kolejny z obszarów dotyczy pomocy okazywanej wychowankowi w tworzeniu obrazu samego siebie, co dokonuje się za pomocą procesów samoobserwacji, samoanalizy oraz samooceny i samokontroli. Rolą wychowawcy jest ułatwienie wychowankowi zdobywania samowiedzy na temat cech, właściwości psychicznych, postaw i zachowań itp. oraz głębokiej samorefleksji dokonywanej w perspektywie osiągniętych rezultatów i zamierzeń. Artykuł wskazuje też na konieczność wykorzystania czasu wolnego w działaniach samowychowawczych. Czas wolny jest tą sferą życia, w której człowiek dobrowolnie podejmuje aktywność, pogłębiając i udoskonalając obowiązki, ujawniając własne poglądy, zainteresowania i marzenia, a także zdolności i uzdolnienia. Odkrywanie własnych możliwości będzie dla wychowanka stanowić dobrą okazję do poznawania siebie, rozwijania inicjatywy, a co za tym idzie, do zrozumienia konieczności samowychowania oraz bodziec do jego podjęcia.

EN

The self-upbringing that appears to be a men’s conscious and active attitude to the process of their own development assumes undertaking the human being’s free and own activity. However, it is not the process that runs self-independently as it is determined by the coincidence of concrete factors and circumstances. Hence, it seems necessary to search for conditions that will foster self-upbringing. This attempt is reflected in an article which presents three domains that can motivate a young person to make this effort. The creators of these domains should comprise a form teacher/parent/teacher. It is worth noticing that building up the appropriate circumstances that make self-upbringing effective is aligned with preparing young people for activities which are to be taken up and which result from further phases of the self-upbringing process. The first of these domains means the true educational dialogue that is the reciprocal openness of upbringing subjects. It allows the pupil to benefit from the form teacher’s experience, particularly considering his/her life example to follow. Meeting and engaging in dialogue with such kind of teacher can motivate the pupil to undertake self-upbringing. The second domain concerns the help that is given to the pupil in order to create the portrait of the self built with the processes of self-observation, self-ana­lysis, self-assessment, and self-control. Role of the form teacher is to facilitate the pupil to obtain the self-knowledge of features, psychic virtues, attitudes, and behavior and alike, and to engage in deeper self-reflection in the perspective of achieved results and intents. The article indicates the necessity of using leisure in upbringing activities, seen here as a life sphere in which man freely undertakes activity which often deepens and masters chores, revealing their own points of views, interests and desires, abilities and talents. Discovering one’s own possibilities would be a good opportunity for the pupil to know themselves, develop their own initiatives, and understand the necessity of self-upbringing and the stimuli which foster it.

Keywords

PL

samowychowanie; rozwój własny; świadomość siebie; dialog; czas wolny

EN

self-upbringing; self-development; consciousness of self; dialogue; leisure

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Studia Paedagogica Ignatiana
• Year: 2017
• Volume: 20
• Issue: 2
• Pages: 169-182

Contributors

author

Miśkowiec Ewa

References

• Buber M., Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Doktór, PAX, Warszawa 1992.
• Czajkowski K., Wychowanie do rekreacji, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1979.
• Jundziłł I., O samowychowaniu, Nasza Księgarnia, Warszawa 1975.
• Janowska M., Wychowanie jako system wzajemnych oddziaływań rodziców i dzieci, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio” 2015, t. 21, nr 1, s. 5–33.
• Kalina W., Model nauczyciela w nowym systemie oświaty, „Nowa Szkoła” 1975, nr 4, s. 3–6.
• Kozłowski J., Analiza i ocena pracy nauczyciela i szkoły, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1966.
• Krajewska M., Kara i nagroda, „Edukacja i Dialog” 2001, nr 3, s. 61–66.
• Maciaszkowa J., O możliwości wpływu na wychowawczego na ucznia, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1989, nr 2.
• Makówka M., Społeczno-ekonomiczne aspekty czasu wolnego, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2006, nr 716, s. 41–53.
• Marciniak G., Orliński K., Czas wolny jako prawo jednostki – fenomen czasu wolnego, w: Kultura czasu wolnego we współczesnym świecie, red. V. Tanaś, W. Welskop, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu i Nauk o Zdrowiu, Łódź 2016, s. 349–359.
• Miśkowiec E., Rola karania i nagradzania w kształtowaniu sprawności moralnych, w: Kształtowanie sprawności moralnych, red. A. Jazukiewicz, I. Jazukiewicz, Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin 2017, s. 61–77.
• Miśkowiec E., Proces wychowania i samowychowania a czas wolny, w: Czas wolny młodzieży szkolnej, red. M. Banach, T.W. Gierat, Vydavatel’stvo MTM, Levoča 2010, s. 28–35.
• Nowak M., Podstawy pedagogiki otwartej, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2000.
• Pacek S., Jak kierować samowychowaniem uczniów, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1984.
• Pięta J., Pedagogika czasu wolnego, Wydawnictwo Frel, Nowy Dwór Mazowiecki 2014.
• Sowiński A.J., Samowychowanie w interpretacji pedagogicznej, Oficyna In Plus, Szczecin 2006.
• Śnieżyński M., Dialog edukacyjny, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2001.
• Tchorzewski A.M. de, Wstęp do teorii wychowania, Akademia Ignatianum w Krakowie – Wydawnictwo WAM, Kraków 2016.
• Zaborowski Z., Teoria równości interpersonalnej i jej zastosowanie pedagogiczne, „Nowa Szkoła” 1973, nr 6, s. 44–48.
• Zarzecki L., Teoretyczne podstawy wychowania. Teoria i praktyka w zarysie, Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2012.