Czy istnieje tutoring rówieśniczy w przedszkolu? Rozważania wokół znaczenia pojęcia tutoringu

• Authors: Babiuk-Massalska Aneta

Title variants

EN

Does peer tutoring in kindergarten exist? Thinking around the tutoring concept

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ma charakter przeglądowy. Dotyczy pojęcia tutoringu w kontekście relacji rówieśniczych przedszkolaków. Czy relacje dzieci w wieku przedszkolnym w sytuacjach uczenia się można zakwalifikować jako tutoring? Czy bardziej uzasadniona byłaby inna ich nazwa? Dzieci w młodszym wieku uczą się inaczej niż dzieci w wieku szkolnym i dorośli. Przeważa u nich uczenie się przez naśladowanie i zabawę. Zdobywają wiedzę okazjonalnie i mimowolnie. Definicje tutoringu zawierają z kolei dość precyzyjnie sformułowane obwarowania, którym małe dziecko nie jest w stanie jeszcze sprostać. Niedojrzałość układu nerwowego, ograniczająca poziom i czas skupienia uwagi małego dziecka, oraz stosunkowo niewielka, w porównaniu do dzieci szkolnych i dorosłych, liczba doświadczeń społecznych może poważnie utrudniać zakwalifikowanie sytuacji, w których dzieci uczą się od siebie nawzajem, jako tutoringu. Trudno mówić na przykład o systematyczności czy planowym charakterze relacji dziecięcych. Tutor powinien prezentować profesjonalne umiejętności z zakresu kompetencji interpersonalnych, odpowiedzialność, rozumienie postrzegania świata z perspektywy nie tylko swojej, ale zwłaszcza z punktu widzenia swojego ucznia. Od dziecka w wieku przedszkolnym w roli nauczyciela, trudno by wymagać płynnej mowy, o profesjonalizmie i systematyczności nie wspominając. Dziecko w wieku przedszkolnym uczy się dopiero liczb i nie jest często w stanie zorientować się w czasie, co utrudnia mu lub wręcz uniemożliwia planowanie i systematyczność jego działań. Potrzebuje w tym obszarze pomocy dorosłej osoby.

EN

The article reviews the definitions of the tutoring concept in preschoolers relationships. Can we qualify the relationships of preschool children in learning situations as tutoring? Or maybe a different name would be more suitable for them? Preschoolers are used to learning in a diff erent way than adults and older children. They prefer learning mimicking or playing. They obtain knowldge occasionally an unintentionally. In turn, definitions of tutoring quite precisely contain formulated fortifications that a little child is not able to meet yet. Immaturity of the nervous system limit the level and length of attention span of little child and relatively small, compared to school children and adults number of social experiences can seriously hamper the classification of situations in which children learn from each other as tutoring. While the generally understood master-student relationship, associated with tutoring, is quite often noticeable during childhood collaboration and play in which one child can do more than the other, the more detailed assumptions of tutoring are not as accessible to the observer. For example, it is difficult to talk about the regularity or planned nature of children’s relationships. The definition of tutoring also sets specific expectations regarding the teacher’s skills, among which are: high interpersonal competences, commitment to the relationship with the mentee, professionalism and responsibility. From a preschool child who would play the role of a teacher, it is difficult to demand fluent speech, not to mention professionalism and regularity. A preschool child, who just start to learn numbers, is often unable to orient himself in time, which makes it difficult or even impossible to plan and systematize his activities. Little child needs adult help in this area.

Keywords

PL

tutoring rówieśniczy; wzajemne uczenie się; edukacja rówieśnicza; mały nauczyciel; przedszkole

EN

peer tutoring; peer assisted learning; peer education; little teacher; kindergarten

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2019
• Issue: 4 (29)
• Pages: 63-84

Contributors

author

Babiuk-Massalska Aneta

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

References

• Appelt K., Matejczuk M., Tutoring rówieśniczy, czyli stara metoda na nowo odkrywana, „Psychologia w Szkole” 2014 nr 1.
• Babiuk-Massalska A., Tutoring rówieśniczy w edukacji przedszkolnej: analiza procesu uczenia się w diadzie mały nauczyciel-mały uczeń, „Studia z Teorii Wychowania” 2015 t.VI nr 3(10), s. 177–195.
• Bałachowicz J., Komunikowanie się dzieci z klasy integracyjnej w czasie zabawy, w: (red.) M. Kielar-Turska i B. Muchacka, Stymulująca i terapeutyczna funkcja zabawy, Kraków 1999, s. 279–287.
• Bałachowicz J., Konstruktywizm w teorii i praktyce edukacji, „Edukacja” 2003 nr 3.
• Bałachowicz J., Rowicka A., Nowoczesny wychowawca. Tutor – mentor – coach, WSP im. J. Korczaka, Warszawa 2013.
• Baranowska A., Tutoring jako metoda pracy z uczniem na zajęciach pozalekcyjnych z religii, „Katecheta” 2015 nr 2, s. 73–79.
• Baron-Cohen S., Tager-Flusberg H., Cohen D., Understanding Other Minds: Perspectives from Developmental Cognitive Neuroscience, Oxford University Press, New York 2000.
• Bonoti F., Metallidou P., Children’s Drawing, Metacognitive Experiences, „Psychology” 2010 t. 1 nr 5.
• Borke H., Piaget’s mountains revisited: Changes in the egocentric landscape, „Developmental Psychology” 1975 nr 11(2), s. 240–243.
• Brzezińska A., Aktywność zabawowa i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, w: (red.) A. Brzezińska i M. Burtowy, Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1992, s. 78–94.
• Brzezińska A., Appelt K., Tutoring nauczycielski – tutoring rówieśniczy: aspekty etyczne, „Forum Oświatowe cz. 2” 2013 nr 49, s. 13–19.
• Brzezińska A., Lutomski G., Dziecko wśród rówieśników i dorosłych, Wydaw. Zysk i S-ka, Poznań 1995.
• Brzezińska A., Rycielska L., Tutoring jako czynnik rozwoju ucznia i nauczyciela, w: (red.) P. Czekierda, M. Budzyński, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuska, Tutoring w szkole. Między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej, Towarzystwo Edukacji Otwartej, Wrocław 2009, s. 19–30.
• Budajczak M., Tutoring a edukacja domowa, w: (red.) P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala, Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa 2015, s. 169–177.
• Budzyński M., Traczyński J., Czekierda P., Zalewski Z., i Zembrzuska A., Tutoring w szkole. Między praktyką a teorią zmiany edukacyjnej, Wydawnictwo Towarzystwa Edukacji Otwartej, Wrocław 2009.
• Czekierda P., Czym jest tutoring?, w: (red.) P. Czekierda, B. Fingas, i M. Szala, Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków, Oficyna Wolters Kluwer Business, Warszawa 2015, s. 15–36.
• Czekierda P., Relacja mistrz-uczeń, w: (red.) P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala, Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków, Ofi cyna Wolters Kluwer business, Warszawa 2015, s. 39–45.
• Czekierda P., Fingas B., Szala M., Tutoring. Teoria, praktyka i studia przypadków, Wolters Kluwers Business, Warszawa 2015.
• Fabes R. A., Young Children’s Appraisal of Others’ Spontaneous Emotional Reactions, „Developmental Psychology” 1991 nr 27, s. 858–866.
• Fijałkowski A., Z dziejów myśli o tutoringu – krótki zarys historii indywidualnego kształcenia i wychowania, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2009 nr 2(54), s. 5–34.
• Formann E. A., Cazden C. B., Myśl Wygotskiego a edukacja: wartości poznawcze współpracy z rówieśnikami, w: (red.) A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski, Dziecko wśród rówieśników i dorosłych, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 1995.
• French D. C., Children’s knowledge of the social functions of younger, older, and same age peers, w: Child Development, 1984, s. 1429–1433.
• Gondek J., Tutoring – stara czy nowa metoda/strategia edukacyjna? Wartości poznawcze i dydaktyczne współpracy z rówieśnikami, „Forum dydaktyczne” 2005 nr 0, s. 9–11.
• Grochowalska M., Gestykulacja i mowa: o niewerbalnym komunikowaniu sie dzieci w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2002.
• Grochowalska M., Interactive Learning Environment for Children in the Beliefs of Pre-School Teachers, „Th e Journal of Elementary Education” 2014 t. 7 nr 3–4, s. 127–140.
• Gruszczyk-Kolczyńska E., Dlaczego warto i trzeba korzystać z małych pomocników w edukacji przedszkolne, „Bliżej Przedszkola” 2011 nr 113, Krótkie wykłady o dobrym wychowaniu, s. 10–15.
• Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Wychowanie zamierzone i niezamierzone w domu i przedszkolu. Także o karach i nagrodach w wychowaniu oraz groźnych skutkach złego posługiwania się nimi, w: Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć, Centrum Edukacji BLIŻEJ PRZEDSZKOLA, Kraków 2012, s. 61–72.
• Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć, Centrum Edukacji BLIŻEJ PRZEDSZKOLA, Kraków 2012.
• Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Mocne i słabe strony zajęć typu „uczył Marcin Marcina”, w: Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć, Centrum Edukacji BLIŻEJ PRZEDSZKOLA, Kraków 2012, s. 57–60.
• Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Problemy organizacyjne sytuacji edukacyjnych „uczył Marcin Marcina”, w: Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć, Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola, Kraków 2012, s. 59–60.
• Hughes M., Egocentrism in preschool children. Unpublished doctoral dissertation, Edinburgh University, Edinburgh 1975.
• Kaczmarzyk M., Szkoła memów: w stronę dydaktyki ewolucyjnej, Wydawnictwo Element, Gliwice 2018.
• Kaczmarzyk M., Kopeć D., Szympans w szkole, „Klucz do oświaty” 2008 nr 12. Kaczmarzyk M., Kopeć D., Nauczyciel proponuje rozwiązania, czyli memotyp pod lupą, „Klucz do oświaty” 2009 nr 4.
• Kaczmarzyk M., Kopeć D., Ewolucja biologiczna a procesy uczenia się i nauczania. Dydaktyka ewolucyjna, w: (red.) G. Mazurkiewicz, Jakość edukacji: różnorodne perspektywy, Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 203–214.
• Kaczorowska A., „Kiedy uczeń jest gotowy, pojawia się mistrz” – samorodny tutoring skrojony na miarę potrzb ucznia, w: (red.) B. Karpińska-Musiał, M. Panońko, Tutoring jako spotkanie: historie indywidualnych przypadków, Wolters Kluwer, Warszawa 2018, s. 190–201.
• Kałmykowa Z. I., Metodika diagnotiki obuczajemosti szkolnikow: na materiale fizyki. Obuczajemost w principy postrojenija metodow jejo diagnostiki, „Problemy diagnostiki umstwiennowo razwitija uczaszczichsja” 1975.
• Karpińska-Musiał B., O nierozłączności kształcenia naukowego i rozwoju osobistego, w: (red.) B. Karpińska-Musiał, M. Panońko, Tutoring jako spotkanie: historie indywidualnych przypadków, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
• Karpińska-Musiał B., Panońko M., Tutoring jako spotkanie: historie indywidualnych przypadków, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
• Klus-Stańska D., Między wiedzą a władzą. Dziecięce uczenie się w dyskursach pedagogicznych, w: (red.) E. Filipiak, Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy, Wydawn. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2008, s. 59–73, https://repozytorium.ukw.edu.pl.
• Klus-Stańska D., Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń, Wydawnicwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2010.
• Klus-Stańska D., Wiedza, która zniewala – transmisyjne tradycje w szkolnej edukacji, „Forum Oświatowe” 2012 nr 1 (46), Ku perspektywie społeczno-kulturowej w edukacji.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 2000.
• Król-Mazurkiewicz J., Tutoring w szkole. Opieka nad uczniem w kontekście potrzeb i korzyści, w: (red.) D. Apanel, Opieka i wychowanie – tradycja i problemy współczesne, Ofi cyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009.
• Król-Mazurkiewicz J., Tutoring rówieśniczy – edukacyjnym SPA dla zmęczonej szkoły, w: (red.) E. Murawska, Szkoła w dyskursie teorii i praktyki. Wybrane konteksty, Wydawnictwo Naukowe Kontakt, Słupsk-Poznań 2013.
• Kurdybacha Ł., Z dziejów laicyzacji oświaty, Nasza Ksiegarnia, Warszawa 1962.
• Miller L. J., Kohler F. W., Ezell H., Hoel K., Strain P. S., Winning with Peer Tutoring: A Teacher’s Guide, „Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth” 1993 nr 37(3), s. 14–18.
• Pawlak A., Tutoring dziecięcy w procesie nauczania-uczenia się dzieci siedmioletnich i ośmioletnich, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009.
• Pawlak-Kijek A., Tutoring dziecięcy a organizacja i efektywność procesu nauczania na przykładzie klas 0 i I szkoły podstawowej, Wydział Nauk Społecznych KUL (praca doktorska niepublikowana), Lublin 2001.
• Piaget J., The Moral Judgement of the Child, Harcourt Brace, New York 1932.
• Pietrzak-Szymańska B., i Gołębiowska M., Tutoring na poziomie dywanu... Słów kilka o metodzie tutoringu w edukcji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, w: (red.) J. Bałachowicz, A. Rowicka, Nowoczesny wychowawca. Tutor – mentor – coach, WSP im. J. Korczaka, Warszawa 2013, s. 85–89.
• Ponońko M., Szkolnictwo podstawowe, gimnazjalne i pondgimnazjalne, w: (red.) B. Karpińska-Musiał, M. Panońko, Tutoring jako spotkanie: historie indywidualnych przypadków, Wolters Kluwer, Warszawa 2018, s. 35–38.
• Przetacznik-Gierowska M., Zabawa w świetle współczesnej psychologii, w: Stymulująca i terapeutyczna funkcja zabawy, (red.) M. Kielar-Turska i B. Muchacka, Akademia Pedagogiczna, Kraków 1999.
• Przetacznik-Gierowska M., i Makiełło-Jarża G., Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985.
• Puślecki W., Uwarunkowania i efekty binarnego uczenia się, PWN, Warszawa – Wrocław 1988.
• Roopnarine J. L., Th e social individual model: Mixed-age socialization, w: (red.) J. L. Roopnarine i J. E. Johnson, Approaches to early childhood education, OH: Merrill, Columbus 1987.
• Sajdera J., Uczenie się w kontekście społecznym — tutoring rówieśniczy jako sposób wspierania zdolności społeczno-poznawczych dzieci w sytuacjach interakcyjnych, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna”, 2016 t. 4 nr 2 (8), s. 81–91.
• Sarnat-Ciastko A., Tutoring w polskiej szkole, Difin, Warszawa 2015.
• Schaffer H. R., Epizody wspólnego zaangażowania jako kontekst rozwoju poznawczego, w: (red.) A. Brzezińska, G. Lutomski, Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1994, s. 150–188.
• Schaffer H. R., Dziecko jako praktykant: Wygotskiego społeczno-poznawcza teoria rozwoju, w: Psychologia dziecka, PWN, Warszawa 2014, s. 216–245.
• Schaffer H. R., Psychologia dziecka, PWN, Warszawa 2014.
• Siadak G., Tworzenie sytuacji sprzyjających zaangażowanej współpracy dzieci w wieku wczesnoszkolnym, „Problemy wczesnej edukacji” 2016 nr 2 (33), s. 76–88.
• Sławińska M., Konstruowanie wiedzy na zajęciach w przedszkolu, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
• Sławińska M., Tutoring rówieśniczy w edukacji, czyli jak uczniowie uczą się od siebie nawzajem i co z tego wynika, „Forum Oświatowe” 2015 nr 27 (2), s. 41–56.
• Sosnowska J., Szanse i zagrożenia dla rozwoju uczniów zdolnych, „Edukacja i Dialog” 2001 nr listopad-grudzień, s. 132–133.
• Spitzer M., Jak uczy się mózg, PWN, Warszawa 2007.
• Surma B., Rola nauczyciela w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori w opinii studentek wychowania przedszkolnego, w: (red.) B. Surma, Dziecko i dorosły w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori: teoria i praktyka: praca zbiorowa, Wydawnictwo Palatum, Łódź-Kraków 2009.
• Szuman S., O właściwym sposobie i skuteczności okolicznościowego uczenia dzieci w: Dzieła wybrane, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1965 t. 2.
• Śleziński K., „Tutoring” metodą kształcenia fi lozofi cznego w szkole średniej, „Analiza i Egzystencja” 2014 nr 25, s. 189–2016.
• Topping K. J., A Typology of Peer Tutoring, „Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning” 1994 nr 2(1), s. 23–24.
• TudgeJ., Winterhoff P., Can young children benefi t from colaborative problem solving Tracing the eff ects of partner competence and feedback, „Social Development” 1993 nr 2, s. 242–259.
• Twardowski A., Wpływ relacji z rówieśnikami na rozwój dziecka w wieku przedszkolnym, „Wychowanie w Przedszkolu” 2009 nr 11.
• Twardowski A., Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami w środowisku rodzinnym, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012, Seria Psychologia i pedagogika nr 178.
• Twardowski A., Możliwości wykorzystania rówieśniczego tutoringu w edukacji dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, „Interdyscyplinarne konteksty Pedagogiki Specjalnej” 2014 nr 5, s. 17–39.
• Wadsworth B. J., Teoria Piageta: poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998.
• Witkowska-Tomaszewska A., Wykorzystanie tutoringu jako „metody” pracy z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym na przykładzie brytyjskiej szkoły Swiss Cottage School, w: (red.) J. Bałachowicz i A. Rowicka, Nowoczesny wychowawca. Tutor – mentor – coach, WSP im. J. Korczaka, Warszawa 2013.
• Wygotski L. S., Mind in Society, w: (red.) M. Cole, V. John-Steiner, S. Scribner, E. Souberman, Harvard University Press, Cambridge 1978.