Kamienica przy ul. Krakowskiej pod nr 30 na krakowskim Kazimierzu – jej historia i rekonstrukcja, w. XVI i XVII, działalność piwowarska w okresie świetności domu

• Authors: Dryja Sławomir , Sławiński Stanisław

Title variants

EN

The tenement house at Krakowska Street No. 30 in Krakow's Kazimierz district – its history and reconstruction, the sixteenth and seventeenth centuries, the brewing activities in the heyday of the house

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia dzieje i przemiany budowlane mieszczańskiej kamienicy stojącej przy ul. Krakowskiej nr 30 na działce wtórnie wydzielonej z tylnych partii posesji przyryn-kowych, pamiętających okres tyczenia miasta i działek siedliskowych (od roku 1335 po-cząwszy). Wydzielenie omawianej posesji, płytszej niż dzisiejsza, jako samodzielnej wła-sności, nastąpiło po roku 1547, a przed 1550. Stanęła tu, do około roku 1582, jednopiętro-wa i podpiwniczona kamienica o dwutraktowym, głębokim rzucie. Po zabudowie tej pozo-stały relikty murów w piwnicach dzisiejszej kamienicy oraz mury graniczne nieco powyżej wysokości pierwszego piętra. Zachowany jest dokładny opis domu z roku 1684. W tyle posesji stała murowana słodownia (opisy z roku 1639 i 1684), był tam też i browar. Okres intensywnej produkcji piwa na posesji odnotowano pod koniec XVI wieku oraz w pierw-szej połowie wieku XVII.

EN

The article presents the history and construction transformation of the bourgeois tene-ment at 30 Krakowska Street, on a plot of land separated from the back of the peripheral premises, remembering the period of the city and habitat plots (from 1335 onwards). The separation of the discussed property, which was smaller than it is today, as an independent property, occurred after 1547 and before 1550. Until around 1582, a one-story tenement house with a cellar stood there. After this development, the remains of the walls in the cel-lars of today's tenement house and the border walls were slightly above the height of the first floor. A precise description of the house from 1684 is preserved. In the back of the property stood a brick malting plant (descriptions from 1639 and 1684), there was also a brewery there. The period of intensive beer production on the property was recorded at the end of the 16th century and in the first half of the 17th century.

Keywords

PL

Kazimierz koło Krakowa; działka przyrynkowa; domy przy ulicy Krakowskiej; rajca kazimierski Pukal; słodownia; browar; produkcja piwa na Kazimierzu

EN

Kazimierz near Krakow; parcel plot; houses at Krakowska Street; councilor of Kazimierz Pukal; malt house; brewery; beer production in Kazimierz

• Publisher: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu
• Journal: Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
• Year: 2017
• Volume: 24
• Pages: 79-107

Contributors

author

Dryja Sławomir

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

author

Sławiński Stanisław

• PKZ Arkona S.A.

References

• B. Krasnowolski, Ulice i place krakowskiego Kazimierza. Z dziejów Chrześcijan i Żydów w Polsce, Kraków 1992.
• B. Krasnowolski, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, cz. 2, Katalog lokacyjnych układów urbanistycznych, Kraków 2004.
• J. Wyrozumski, Dzieje Krakowa, t. 1, Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków 1992.
• S. Świszczowski, Założenie i rozwój miasta Kazimierza, „Biuletyn Krakowski” 1961, t. 3.
• D. Czapczyńska, W. Komorowski, M. Łukacz, Ekspertyza konserwatorska. Budynek przy ul. Krakowskiej 29 / Węgłowa 1, 1a, Miejskie Biuro Projektów 1981, mps, t. 1-3.
• B. Krasnowolski, Układ przestrzenny krakowskiego Kazimierza w wieku XIV, „Rocznik Krakowski” 54 (1988).
• S. Kutrzeba, Ludność i majątek Kazimierza w końcu XIV stulecia, „Rocznik Krakowski” 3 (1900).
• S. Kutrzeba, Księgi radzieckie kazimierskie, 1369-1381 i 1385-1402, wyd. A. Chmiel, Kraków 1932.
• S. Świszczowski, Miasto Kazimierz pod Krakowem, Kraków 1981.
• M. Borowiejska-Birkenmajerowa, Kształt średniowiecznego Krakowa, Kraków 1975.
• J. Bogdanowski, Problemy metodologiczne rewaloryzacji urbanistyczno-krajobrazowej miasta zabytkowego na przykładzie Kazimierza Krakowskiego, „Studia i materiały”. Wydawnictwa PKZ, Warszawa 1985.
• Księgi radzieckie kazimierskie 1369-1381 i 1385-1402, wyd. A. Chmiel, Kraków 1932.
• Acta scabinaliacasimiriensia 1407-1427, wyd. B. Wyrozumska, „Fontes Cracovienses”, nr 4, Kraków 1996.
• Regestr gospód w (...) Krakowie (...) przez Jakuba Aleksandra Biedrzyckiego, stanowniczego Króla JM porządnie zrewidowanych i przejrzanych (...) Roku Pańskiego 1632 [w:] Rejestry gospód w Krakowie z lat 1632 i 1649, ze zbiorów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie i Biblioteki Jagiellońskiej, wyd. K. Follprecht, Kraków 2005.
• Codex diplomaticusUniversitatisStudiiGeneralisCracoviensis, t. 4, Kraków 1884.
• Plan miasta Krakowa Ignacego Enderle z lat (1802-1805) 1807-1808 tak zwany Senacki, wyd. H. Münch, Kraków 1959.
• W. Komorowski, Średniowieczne domy krakowskie (od lokacji miasta do połowy XVII wieku), kamienice, pałace miejskie i rezydencje kanonicze. Trwałość gotyckiego modelu w nowożytności, „Prace Naukowe Muzeum Narodowego w Krakowie”, t. IV, Kraków 2014.
• Księga Wiertelnicza Krakowska, cz. 3, (1592-1597), Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Krakowie, wyd. Krystyna Jelonek-Litewka, Aleksander Litewka, Łukasz Walczy, „Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, FontesCracivienses” 7, Kraków 2000.
• W. Grabski, Wybrane zagadnienia z urbanistyki średniowiecznego Krakowa, „Biuletyn Krakowski”, t. III, Kraków 1961.
• M. Starzyński, Urzędnicy miejscy Kazimierza do 1550 roku, Kraków 2016.
• S. Dryja, S. Sławiński, Krakowskie słodownie przełomu wieku XVI i XVII, „Biblioteka Krakowska”, nr 155, Kraków 2010.
• J. Bieniarzówna, J. M. Małecki, Kraków w wiekach XVI-XVIII, Dzieje Krakowa, t. 2, Kraków 1984.
• S. M. Linde, Słownik języka polskiego, t. 3, Lwów 1857.
• M. Łukacz, Pierwsze fazy kształtowania się dominującego typu kamienicy krakowskiej, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. XXII, 1988.
• Źródła dziejowe, t. 9, Księgi podskarbińskie z czasów Stefana Batorego 1576-1586, w dwóch częściach, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1881.
• K. Boroda, Geografia gospodarcza Królestwa Polskiego w XVI wieku, Białystok 2016.
• Źródła dziejowe, t. 9, Księgi podskarbińskie z czasów Stefana Batorego 1576-1586, w dwóch częściach, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1881.
• Prawa, przywileje i statuta miasta Krakowa (1507-1795), t. II, z. 2, pod red. F. Piekosińskiego, Kraków 1892.
• S. Dryja, Krakowskie miary piwowarskie w XVI wieku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 59 (2011).
• S. Sławiński, A. Kwaśniewicz, M. Sulma, współpraca: B. Kmiecik, H. Rojkowska, A. Szymaniuk, Studium urbanistyczno-konserwatorskie staromiejskiego bloku nr 34 w Krakowie, „Miejskie Biuro Projektów w Krakowie”, 1983, mps.
• B. Krasnowolski, Kamienica Jonasza syna Abrahama – dzieło współpracowników Berrecciego, „Rocznik Krakowski” t. 89 (2013).
• M. Niwiński, H. Jasieński, Dom Brata Alberta, Kraków 1939.
• J. Hiżycka, S. Sławiński, Frygasiówka, opracowanie historyczno-naukowe (z sondażowymi badaniami w piwnicach) budynku przy ul. Skawińskiej 4 w Krakowie, Kraków 1994, mps.
• S. Dryja, S. Sławiński, D. Osiński, Sprawozdanie z badań archeologicznych związanych z planowaną zabudową działki nr 68, obr. 15 Śródmieście, ul. Trynitarska/Bonifraterska w Krakowie, 2014, mps.
• S. Sławiński, A. Kwaśniewicz, J. Hiżycka, Ekspertyza konserwatorska i opracowanie naukowo historyczne z badaniami architektonicznymi, kamienica przy ul. Krakowskiej 14 w Krakowie, wykonano w: „Archikon”, Pracownia architektoniczno-Konserwatorska, rkps, Kraków 1989.
• K. Wajda i zespół, Ekspertyza konserwatorska dla budynku Krakowska 46 w Krakowie, Miejskie Biuro Projektów w Krakowie, 1974, mps.