Pomnik żołnierzy poległych w I wojnie światowej w Przytoku

• Authors: Ostrowski Grzegorz

Title variants

EN

World War I memorial monument in Przytok

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje krótki rys historii miejscowości Przytok, w której na cmentarzu komunalnym zachował się fragment pomnika poświęconego poległym w I wojnie światowej mieszkańcom wsi . Rozpoczyna się historią upamiętniania żołnierzy zabitych w działaniach wojennych i ewolucją tego procesu, którego finałem było zakładanie wojskowych cmentarzy oraz fundowanie obiektów poświęconych poległym . Druga część pracy opisuje, jak wspomniane pomniki powstawały i wyglądały, przedstawiono tutaj kilka przykładów z miejscowości otaczających Zieloną Górę oraz kilka pomników znajdujących się w Niemczech . Praca w ostatniej części zajmuje się inskrypcją na pomniku, w której zostali wymienieni mieszkańcy Przytoku . Polegli zostali poddani analizie, w której autor postarał się o identyfikację żołnierzy oraz o przybliżenie ich losów na frontach Wielkiej Wojny .

EN

The article describes a brief historical outline of a small village Przytok, where a piece of a monument dedicated to citizens of a village fallen in the Great War survived on a communal cemetery . It begins with the description of commemoration of soldiers who died in military actions and then the evolution of this process is presented . As a result it led to establishing new war graveyards and founding monuments dedicated to fallen soldiers . The second part of an article is about mentioned war memorials, it describes their process of creation and how they look like nowadays . This part of work also contains examples of war memorials located in villages surrounding Zielona Góra and few objects placed in Germany . Last part presents inscription on Przytok’s war memorial . Here the author tries to analyze Przytok citizens and their fate on fronts of the Great War .

Keywords

PL

województwo lubuskie; Przytok; I wojna światowa; pomnik poległych; losy żołnierzy

EN

Lubusz Voivodeship; Przytok; Word War I; War memorials; fate of soldiers

• Publisher: Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką
• Year: 2018
• Volume: 12
• Pages: 167-196

Dates

published

2018

Contributors

author

Ostrowski Grzegorz

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Księga urodzeń, sygn . 89/307/0/1/18 .
• Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Księga urodzeń, sygn . 89/307/0/1/10 .
• Ariés P ., Człowiek i śmierć, Warszawa 1992 .
• Das Grünberger Realgymnasium, [w:] Grünberger Hauskalender: Heimatkalender auf das Jahr 1924 für die Kreise Grünberg und Freystadt, Grünberg 1924 .
• Edmonds J . E ., Military Operations France and Belgium, 1914, London 1992 .
• Ellis J ., Cox M ., The World War I Databook , Aurum 2001 .
• Foerster A ., Geschichtliches von den Dörfern des Grünberger Kreises, Grünberg i . Schlesien 1905 .
• Fosten D ., Marrion R ., The German Army 1914-1948 , Oxford 2011 .
• Galik P ., Krzyż Żelazny, „Odkrywca” 2007, nr 2, s . 48 .
• Gilbert M ., Pierwsza wojna światowa, Poznań 2003 .
• Gutowska K ., Niechciane dobra kultury: chronić czy niszczyć?, [w:] Dziedzictwo kulturowe – konteksty odpowiedzialności, red . K . Gutowska, Warszawa 2003 .
• Haythornthwaite P .J ., The World War One Source Book , London 1993 .
• Histories of Two Hundred and Fifty-One Divisions of the German Army Which Participated in the War (1914-1918), Chaumont 1919 .
• Joachim E ., Familiengeschichte des gräflich Finck von Finckensteinschen Geschlechts: Darstellg u. biograph . Nachrichten, t . 1, Klasing 1920 .
• Kolbuszewski J ., Cmentarze, Wrocław 1996 .
• Korniluk I ., Zielonogórzanie, mieszkańcy Grünberg in Schlesien polegli podczas I wojny światowej, „Studia Zielonogórskie”, t . 15, Zielona Góra 2009, s . 219-257 .
• Leszczyński v . R ., 50 Jahre Geschichte des königlich preussischen 2. posenschen Infanterie-Regiments Nr. 19, 1813 bis 1863, Luxemburg 1863 .
• Metzler J .C ., Historia narodowego cmentarza w Arlington, [w:] Cementary Art ‒ Sztuka Cmentarna ‒ L’art de Cimetiere, Wrocław 1995 .
• Młyńska A ., „Setkom tysięcy, co imion nie mają na Grobie... ”, Szadkowicki cmentarz wojenny z okresu bitwy Łódzkiej, „Biuletyn Szadkowski” 2013, t . 13 .
• Molenda L ., Nazwy dawnych zawodów i statusów: glosariusz niemiecko-polski opatrzony przykładami odręcznego zapisu z akt pruskich urzędów stanu cywilnego z terenu Wielkopolski (1874-1918), Mnichowo–Gdańsk 2016 .
• Möller H ., Geschichte der Ritter des Ordens pour le mérite im Weltkrieg, Bd . 1: A–L., Berlin 1935 .
• Mosse G .L ., Fallen Soldiers Reshaping Memory of the World Wars, New York‒Oxford 1990 .
• Pajewski J ., Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 1991 .
• Pencakowski P ., Cmentarze I wojny światowej ‒ geneza ideowa w rzeczywistości historycznej i artystycznej, [w:] Śmierć ‒ przestrzeń ‒ czas ‒ tożsamość w Europie Środkowej około 1900, Kraków 2002 .
• Pencakowski P ., Cmentarze z I wojny światowej jako walor antropogeniczny okolicy Łodzi, „Turyzm” 2004, t . 14, z . 2 .
• Perthes J ., Gothaisches genealogisches Taschenbuch der deutschen gräflichen Häuser, Gotha 1874 .
• Priesdorff v . K ., Soldatisches Führertum, Bd . 4, Hamburg 1936 .
• Ruhmeshalle unserer Alten Armee, Berlin 1927 .
• Schubert J ., Pochówki żołnierskie w tradycji historycznej do czasów I wojny światowej. Powstanie cmentarzy wojskowych, „Czasopismo Techniczne” 2011, z . 16 .
• Schubert J ., Służby grobownicze armii austro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej w czasie I wojny światowej (1915-1918), „Architektura, Czasopismo Techniczne” 2011, t . 108, z . 16 .
• Ślipiec J ., Garnizon sulechowski i jego jednostki w latach 1698-1919, „Biuletyn Akademii Obrony Narodowej” 2004, nr 4, s . 104-110 .
• Tunbridge J .E ., Ashworth G .E ., Dissonant heritage: the management of the past as a resource in conflict, Chichester–New York 1996 .
• Zedlitz-Neukirch L ., Neues preussisches Adels-Lexicon, oder Genealogische und diplomatische Nachrichten von den in der preussischen Monarchie ansässigen oder zu derselben in Beziehung stehenden fürstlichen, gräflichen, freiherrlichen und adeligen Häusern etc, t . 3, Liepzig1 1837 .
• Zedlitz-Neukirch L ., Neues preussisches Adels-Lexicon, oder Genealogische und diplomatische Nachrichten von den in der preussischen Monarchie ansässigen oder zu derselben in Beziehung stehenden fürstlichen, gräflichen, freiherrlichen und adeligen Häusern etc., t . 4, Leipzig 1837 .
• Zuber T ., The Battle of the Frontiers. Ardennes 1914, Stroud–Gloucestershire 2009 .
• Formacje armii cesarstwa niemieckiego, http://wiki-de.genealogy.net/
• Głowiak M ., Straty armii pruskiej w pierwszej wojnie światowej, http://www.wtg-gniazdo.org
• Heimatkalenderauf das Jahr 1924 für dieKreise Grünberg und Freystadt, artykuł przetłumaczony artykuł przez Agnieszkę Czarnecką dostępny na www.tplmw.drzonow .eu
• House S ., The Battle of the Ardennes 22 August 1914, https://kclpure.kcl.ac.uk/portal
• Kosmala G ., Chylińska D ., Trudne dziedzictwo. Upamiętnienia poległych podczas I wojny światowej żołnierzy niemieckich na Śląsku, www.zgrit.uni.wroc.pl
• Lisiecka M ., Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego, www.lwkz.pl
• Listy poległych, http://des.genealogy.net
• Maciuszczak W ., Poznański Pułk Piechoty nr 58 (3 Posenschen Infanterie-Regiment Nr 58.), www.glogow.pl
• Mościpan B ., Pomnik poległych w Płotach, www.tplmw.drzonow.eu
• Mościpan B ., Pomnik poległych w Przybymierzu, www.tplmw.drzonow.eu
• Mościpan B ., Pomnik poległych w Starym Kisielinie, www.tplmw.drzonow.eu
• Mościpan B ., Pomnik poległych w Ostrzycach, www.tplmw.drzonow.eu
• Mościpan B ., Pomnik poległych w Zaborze, www.tplmw.drzonow.eu
• Niemieckie cmentarze wojenne, www.volksbund.de
• Pomniki poświęcone ofiarom I Wojny Światowej we wsiach powiatu oleśnickiego, www.olesnica.nienaltowski.net
• Projekt tworzenia drzew genealogicznych, www.geni.com
• Spis mieszkańców Przytoku z 1933 r ., https://adressbuecher.genealogy.net
• Strona genealogiczna, www.billiongraves.com
• Strona genealogiczna, www.vongoetze.com
• Strona o niemieckich pomnikach poległych, www.denkmalprojekt.org
• Szlaki bojowe niemieckich dywizji, www.militaerpass.net