Starożytne zabytki z doliny rzeki Iny w Suchaniu, pow. stargardzki

• Authors: Górska-Maciałowicz Aleksandra

Title variants

EN

Ancient artefacts from the Ina valley in Suchań, Stargard Szczeciński County

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article is a study of the collection of the ancient metal artefacts that were found in the Ina valley to the south of Suchań, Stargard Szczeciński County. The finds are dated from the Bronze Age to the Roman Period. The collection is of great informative value not only because of unusual environment of deposition, but also because some artefacts are of great material and artistic value. Two objects deserve special mention: a necklace of a Wendelring type and a silver fibula with a double spring, for which there are no close analogies. Furthermore, because of the fact that relatively little is known in terms of archaeology in this area, the finds give new information that help understand the regional cultural situation. It is worth mentioning that from the Bronze Age there are only tools and weaponry, i.e. a sickle, axes and a spearhead, whereas from the Hallstatt Period and the Roman Period aretefacts consist only of ornaments and coins. It is also important to note that there is a chronological as well as typological similarity of the finds from Suchań to the finds from the site at Buczek, Białogard County. Artefacts from the Bronze Age probably served as substitute grave goods or sacrificial objects, whereas the finds from the Roman Period could be sacrificial.

Keywords

PL

Ina; Pomorze Zachodnie; epoka brązu; okres halsztacki; okres wpływów rzymskich

EN

Ina River,; West Pomerania; Bronze Age; Hallstatt; Roman Period

• Publisher: Muzeum Narodowe w Szczecinie
• Journal: Materiały Zachodniopomorskie
• Year: 2011
• Volume: 8
• Pages: 31-121

Dates

published

2012

Contributors

author

Górska-Maciałowicz Aleksandra

References

• VII Niedersachsen und Bremen, Die Fundmünzen der römischen Zeit in Deutschland, red. M.-R. Alföldi, H.-M. von Kaenel., t. VII, F. Berger, Ch. Stoess, Berlin 1988.
• X Thüringen, Die Fundmünzen der römischen Zeit in Deutschland, red. M.-R. Alföldi, H.-M. von Kaenel., t. X, K. Stribrny, Berlin 2003.
• XI Brandenburg, Die Fundmünzen der römischen Zeit in Deutschland, red. M.-R. Alföldi, H.-M. von Kaenel., t. XI, R. Laser, K. Stribrny, Berlin 1997.
• XIV Mecklenburg-Vorpommern, Die Fundmünzen der römischen Zeit in Deutschland, red. M.-R. Alföldi, H.-M. von Kaenel., t. XIV, R. Laser, K. Stribrny, Berlin 1997.
• II Vespasian to Hadrian, The Roman Imperial Coinage, red. H. Mattingly, E. A. Sydenham, C. H. V. Sutherland, R. A. G. Carson, P. H. Webb, J. W. E. Pearce, P. M. Brunn, J. P. C. Kent, t. II/2, H. Mattingly, E. A. Sydenham, London 1926.
• V Valerian to Florian (the Interregnum), The Roman Imperial Coinage, red. H. Mattingly, E. A. Sydenham, C. H. V. Sutherland, R. A. G. Carson, P. H. Webb, J. W. E. Pearce, P. M. Brunn, J. P. C. Kent, t. V/1, P.Webb, London 1927.
• Saga o Egilu, przeł. A. Załuska-Strömberg, Poznań 1974. Germania, P. Cornelius Tacitus (Publiusz Korneliusz Tacyt, Germania), przeł. T. Płóciennik, wstęp i komentarz J. Kolendo, „Fontes Historiae Antiqua”, Zeszyty Źródłowe Zakładu Historii Społeczeństw Antycznych, t. X, Poznań 2008.
• Adelung J .Ch. 1811. Grammatisch-kritisches Wörterbuch der Hochdeutschen Mundart mit beständiger Vergleichung der übrigen Mundarten, besonders aber der Oberdeutschen, Wien, 2 (A−F; całość dostępna dnia 04.04.2012 r. na stronie: http://lexika.digitale-sammlungende/adelung/online/angebot).
• Almgren O. 1897. Studien über Nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen, Stockholm.
• Almgren O. 1923. Studien über Nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen, Mannus-Bibliothek, 32, Leipzig.
• Andrzejowski J. 2001. Późnorzymska zapinka z Łubnic, woj. świętokrzyskie, „Wiadomości Archeologiczne” 55, 55-63.
• Andrzejowski J. , Żórawska A. 2002. Cmentarzysko kultury wielbarskiej na stan. 1 w Nadkolu, woj. mazowieckie, (w:) Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicta, red. J. Andrzejowski, R. Prochowicz, A. Żórawska, Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina, t. 1, Warszawa-Lublin, 29-80.
• Augustowski B. 1977. Pomorze, Warszawa.
• Baudou E. 1960. Die regionale und chronologische Einteilung der jüngeren Bronzezeit im nordischen Kreis, „Acta Universitatis Stockholmiensis. Studies in North-European Archaeology” 1, Stockholm.
• Blajer W. 1992. Ze studiów nad skarbami okresu halsztackiego w Polsce, (w:) Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami. Materiały z konferencji – Rzeszów, 17-20.09.1991, red. S. Czopek, Rzeszów, 101-110.
• Blajer W. 1999 Skarby ze starszej i środkowej epoki brązu na ziemiach polskich, „Prace Komisji Archeologicznej” 30, Kraków.
• Blajer W. 2001 Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków.
• Blume E. 1912. Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, t. 1, Text, Mannus-Bibliothek, t. 8, Würzburg.
• Bronsted J. 1963. Nordische Vorzeit, t. 3, Eisenzeit in Dänemark, Neumünster.
• Bukowski Z. 1960. Kilka uwag na temat funkcji niektórych ozdób guzikowatych kultury łużyckiej, „Archeologia Polski” 5/2, 197-241.
• Bukowski Z. 1998. Pomorze w epoce brązu w świetle dalekosiężnych kontaktów wymiennych, Gdańsk.
• Bursche A. 1984. Moneta i kruszec w kulturze wielbarskiej w okresie późnorzymskim, „Przegląd Archeologiczny” 31, 47-84.
• Bursche A. 1988 Kontakty Cesarstwa Rzymskiego z ludnością kultury wielbarskiej w III i IV w.
• w świetle źródeł numizmatycznych, (w:) Kultura wielbarska w młodszym okresie zymskim (materiały z konferencji), red. J. Gurba, A.Kokowski, t. I, Lublin, 37-50.
• Bursche A. 1994 Die Markomannenkriege und der Zufluß römischer Münzen in das Barbaricum, (w:) Markomannenkriege: Ursachen und Wirkungen: VI. Internationales Symposium „Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet”, Wien 23.-26. November 1993, red. H. Friesinger, J. Tejral, A. Stuppner, „Spisy Archeologického Ústavu AV ČR Brno” 1, Brno, 471-477.
• Bursche A. 1996. Later Roman-Barbarian Contacts in Central Europe. Numismatic Evidence, „Studien zu Fundmünzen der Antike” 11, Berlin.
• Bursche A. 2005. Münzen der römischen Kaiserzeit aus Flüssen. Ein Beitrag zur Quellenkritik, (w:) Wasserwege: Lebensadern – Trennungslinien, red. C. von Carnap-Bornheim, H. Friesinger, Schleswig, 307-317.
• Capelle T. 1967. Zu den Halsringopfern der jüngeren Bronzezeit im westlichen Ostseegebiet, „Acta Archaeologica” 38, 209-214.
• von Carnap-Bornheim C. 2005. Hans Jürgen Eggers – droga ze ślepej uliczki etnoarcheologii, (w:) Europa Barbarica. Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, red. P. Łuczkiewicz, M. Gładysz-Juścińska, M. Juściński, B. Niezabitowska, S. Sadowski, Monumenta Studia Gothica, t. 4, Lublin, 43-56.
• Ciołek R. 2004. Monety rzymskie na terenach zajmowanych przez ludność grupy dębczyńskiej, (w:) Najnowsze badania nad numizmatyką i sfragistyką Pomorza Zachodniego. Materiały z konferencji naukowej 50 lat Działu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Szczecinie 19-20 września 2002 roku, red. G. Horoszko, Szczecin, 37-52.
• Ciołek R. 2006. Skarb antoninianów z Piły: skarb, kasa legionowa, czy annua munera, (w:) Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych, red. H. Machajewski, J. Rola, Poznań, 245-251.
• Ciołek R. 2007. Die Fundmünzen der Römischen Zeit in Polen. Pommern, Moneta, 67, Wetteren.
• Colpe C. 1968. Theoretische Möglichkeiten zur Identifizierung von Heiligtümern und Interpretation von Opfern in ur- und parahistorischen Epochen, (w:) Vorgeschichtliche Heiligtümer und Opferplätze in Mittel- und Nordeuropa. Bericht über ein Symposium in Rheinhausen bei Göttingen von 14. bis 16. Oktober 1968, red. H. Jankuhn, Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, Philologisch--Historische Klasse, 3/74, 18-39.
• Dąbrowski J. 1968. Zabytki metalowe epoki brązu między dolną Wisłą a Niemnem, Wrocław.
• Dąbrowski J. 1979. Kultura łużycka na Pomorzu, (w:) Prahistoria ziem polskich, IV, Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, red. W. Hensel, Wrocław, 74-80.
• Domański G. 2004. Zagadnienie podziałów kulturowych we wczesnym okresie wpływów rzymskich w dolnym dorzeczu Odry, (w:) Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, t. 2, Zielona Góra, 173-179.
• Dorka G. 1939. Urgeschichte des Weizackerkreises Pyritz, Stettin.
• Durczewski D. 1961. Skarby halsztackie zWielkopolski, „Przegląd Archeologiczny” 13, 7-108.
• Eggers H. J . 1951. Der römische Import im freien Germanien, Atlas der Urgeschichte, t. 1, Hamburg.
• Eggers H. J . 1955. Zur absoluten Chronologie der römischen Kaiserzeit im freien Germanien, „Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz” 2, 196-244.
• Eggers H. J . 1961 Pommersche Vorgeschichtsforschung im Exil (1945-1960), „Baltische Studien”, N.F., 48, 75-104.
• Eggers H. J . , Star y P. F. 2001. Funde der Vorrömischen Eisenzeit, der Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit in Pommern, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mecklenburg-Vorpommerns, 38, Lübstorf.
• Eliade M. 2007. Historia wierzeń i idei religijnych, I, Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich, Warszawa.
• Fogel J. 1979. Studia nad uzbrojeniem ludności kultury łużyckiej w dorzeczu Odry i Wisły, Seria Archeologiczna UAM, t. 14, Poznań.
• Frazer J. G. 2002. Złota Gałąź. Studia z magii i religii, przeł. H. Krzeczkowski, Warszawa.
• Gedl M. 1973. Cmentarzysko halsztackie w Kietrzu, pow. Głubczyce, Wrocław.
• Gedl M. 1989. Rozwój kultury łużyckiej w epoce brązu i jej zróżnicowanie kulturowe, (w:) Pradzieje ziem polskich, t. I.2 Epoka brązu i wczesna epoka żelaza, red. J. Kmieciński, Warszawa-Łódź, 520-528.
• Gedl M. 1989. Oddziaływania kultury halsztackiej na ziemie polskie i sytuacja kulturowa w okresie halsztackim C na ziemiach polskich, (w:) Pradzieje ziem polskich, t. I. 2 Epoka brązu i wczesna epoka żelaza, red. J. Kmieciński, Warszawa-Łódź, 544-551
• Gedl M. 1993. Zapinki krzyżowe w kulturze pomorskiej, (w:) Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata, red. F. Rożnowski, Słupsk-Poznań, 153-165.
• Gedl M. 1995. Die Sicheln in Polen, Prähistorische Bronzefunde XVIII, 4, Stuttgart.
• van Gennep A. 2006. Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii. Obramie i progu, o gościnności i adopcji, o ciąży i porodzie, o narodzinach, dzieciństwie, dojrzewaniu i inicjacji, o święceniach kapłańskich i koronacji królów, o zaręczynach i zaślubinach, o pogrzebach i porach roku, i o wielu innych rzeczach, przeł. B. Biały, Warszawa.
• Gładysz M. 1998. Zabytki żelazne w inwentarzach grobowych kultury wielbarskiej i grupy masłomęckiej, (w:) Studia Gothica, t. II, red. A. Kokowski, Lublin.
• Godłowski K. 1962. Ein Gräberfeld aus der späten Kaiserzeit in Opatów, Kreis Kłobuck, „Archaeologia Polona” 4, 295-305.
• Godłowski K. 1970. The Chronology of the Late Roman and Early Migration Periods in Central Europe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Archeologiczne, t. 11, Kraków.
• Godłowski K. 1986. [Głos wdyskusji], (w:) Stan i potrzeby badań nad młodszym okresem przedrzymskim i okresem wpływów rzymskich w Polsce, Kraków, red. K. Godłowski, R. Madyda-Legutko, 345-347.
• Grabarczyk T. 1997. Kultura wielbarska na Pojezierzach Kaszubskim i Krajeńskim, Łódź.
• Hahuła K. 1994. Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Nowym Łowiczu na Pojezierzu Drawskim, w świetle dotychczasowych badań, (w:) Barbaricum, t. 3, red. J. Okulicz-Kozaryn, W. Nowakowski, Warszawa, 131-148.
• Hahuła K. , Cieśliński A. 2003. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na cmentarzysku z okresu rzymskiego w Nowym Łowiczu, powiat Drawsko Pomorskie, w latach 2000-2001. Kurhan 34, (w:) XIII Sesja Pomorzoznawcza, t. 1. Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, 211-235.
• Hansen S. 1997. Sacrificia ad flumina – Gewässerfunde im bronzezeitlichen Europa, (w:) Gaben an die Götter. Schätze der Bronzezeit Europas, red. A. i B. Hänsel, Ausstellungsund Bestandskataloge des Museums für Vor- und Frühgeschichte, t. 4, Berlin, 29-34.
• Hauptmann T. 2002. Das germanische Gräberfeld von Prądno, Kr. Myślibórz (ehem. Rahmhütte, Kr. Soldin), Poznań.
• Hayen H. 1978. Bohlenweg, (w:) Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, t. III, red.
• H. Beck, D. Geuenich, H. Steuer, Berlin-New York, 175-183.
• Hedeager L. 1992. Iron-Age Societies. From Tribe to State in Northern Europe, 500 BC to AD 700, Oxford.
• Heynowski R. 2000. Die Wendelringe der späten Bronze- und der Frühen Eisenzeit, „Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie” 64, Bonn.
• Hundt H.-J. 1955. Versuch zur Deutung der Depotfunde der nordischen jüngeren Bronzezeit unter besonderer Berücksichtigung Mecklenburgs, „Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz” 2, 95-140.
• Ilkjar J. 2003. Dänische Kriegsbeuteopfer, (w:) Sieg und Triumpf. Der Norden im Schatten des Römischen Reiches, red. L. Jorgensen, B. Storgaard, L. Gebauer Thomsen, Kopenhaga.
• Jasnosz S. 1974. Grób skrzynkowy ludności kultury pomorskiej w Obornikach Wlkp., „Fontes Archaeologici Posnanienses” 24, 154-161.
• Jasnosz S. 1984. Materiały i studia do dziejów osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego Ziemi Obornicko-Rogozińskiej (Część III), „Fontes Archaeologici Posnanienses” 33, 55-166.
• Jensen J. 1997. Fra Bronze- til Jernalder – en kronologisk undersogelse, „Nordiske Fortidsminder”, Serie B, t. 15, Kobenhavn.
• Kaczanowski P. , Madyda-Legutko R. , Nawrolska E. 1980. Birytualne cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich we wsi Żalęcino, woj. Szczecin (Badania 1976, 1978, 1979), „Materiały Zachodniopomorskie” 26, 61-114.
• Karpowicz J. 1958. Monety rzymskie znalezione na Pomorzu Zachodnim, „Materiały Zachodniopomorskie” 2, 125-148.
• Kaul F. 2003. The bog – the gateway to another world, (w:) The Spoils of Victory. The North in the shadow of the Roman Empire, red. L. Jorgensen, B. Storgaard, L. Gebauer Thomsen, Kobenhavn.
• Keller E. 1974. Zur Chronologie der jüngerkaiserzeitlichen Grabfunde aus Südwestdeutschland und Nordbayern, (w:) Studien zur vor- und frühgeschichtlichen Archäologie. Festschrift für Joachim Werner, red.G. Kossack, T. Ulbert, Münchener Beiträge zur Vorund Frühgeschichte. Ergänzungsband, t. 1/1, München, 247-291.
• Kersten K. 1958. Die Funde der älteren Bronzezeit in Pommern, 7. Beiheft zum Atlas der Urgeschichte, Hamburg.
• Kmieciński J . , Blombergowa M. , Walenta K. 1966. Cmentarzysko kurhanowe ze starszego okresu rzymskiego wWęsiorach w pow. kartuskim, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 12, 37-118.
• Kokowski A. 1993. W kwestii ofiar i miejsc ofiarnych na ziemiach polskich w młodszm okresie przedrzymskim i okresie rzymskim, (w:) Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, red. M. Kwapiński, H. Paner, Gdańsk, 88-97.
• Kokowski A. 1999. Archeologia Gotów: Goci w Kotlinie Hrubieszowskiej, Lublin.
• Kokowski A. , Urbański A. , Kuśnierz J. 1997. Skarby wschodnich Gotów, Warszawa.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski, Warszawa.
• Kontny B. 2006. Powracający temat. Głos w sprawie odkrycia z Żarnowca, (w:) Goci i ich sąsiedzi na Pomorzu. Materiały z konferencji „Goci na Pomorzu Środkowym”, Koszalin 28-29 października 2005, red. W. Nowakowski, „Koszalińskie Zeszyty Muzealne” 2, 143-160.
• Kostrzewski J. 1923. Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, wyd. II, Poznań.
• Kostrzewski J. 1948. Od mezolitu do okresu wędrówek ludów, (w:) Prehistoria ziem polskich, Encyklopedia Polska, IV/1, dział V, red. S. Krukowski, J. Kostrzewski, R. Jakimowicz, Kraków 118-359.
• Kostrzewski J. 1953. Wytwórczość metalurgiczna w Polsce od neolitu do wczesnego okresu żelaznego, „Przegląd Archeologiczny” 9, 177-213.
• Kostrzewski J. 1958. Kultura łużycka na Pomorzu, Poznań.
• Kostrzewski J. 1964. Skarby i luźne znaleziska metalowe od eneolitu do wczesnego okresu żelaza z górnego i środkowego dorzecza Wisły i górnego dorzecza Warty, „Przegląd Archeologiczny” 15, 5-133.
• Kostrzewski J. , Chmielewski W. , Jażdżewski K. 1965. Pradzieje Polski, wyd. II, Wrocław.
• Kozłowska-Skoczka D. , Nowakowska M. 2007. Sprawozdanie z pierwszego sezonu badań na cmentarzysku ludności kultury łużyckiej w Pomietowie (gmina Dolice), stanowisko 25, (w:) XVI Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin 22-24 listopada 2007 r., red. A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowiński, Acta Archaeologica Pomoranica, t. III, cz. 1, Od epoki kamienia do okresu wczesnośredniowiecznego, Szczecin, 99-106.
• Kunkel O. 1931. Pommersche Urgeschichte in Bildern, Stettin.
• Kunkel O. 1972. Aus der Geschichte des pommerschen Museumswesens, „Baltische Studien”, N.F., 58, 77-113.
• Kunow J. 1998 Die Hauptserie der Augenfibeln: Gruppe III, Fig. 45-54, (w:) 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.-28. Mai 1997, Kleinmachnow, Land Brandenburg, red. J. Kunow, „Forschungen zur Archäologie in Land Brandenburg” 5, Wünsdorf, 93-118.
• Kunow J. 2002. Katalog und Kartierungen zur Hauptserie der Augenfibeln: Almgren Gruppe III, Figuren 44, 45-54, „Veröffentlichungen des Brandenburgischen Landesmuseums für Ur- und Frühgeschichte” 33, 65-105.
• Lachowicz F. 1981. Skarb brązowy z miejscowości Jelenie gm. Tuczno, woj. Piła, „Materiały Zachodniopomorskie” 23, 39-58.
• Lampe W. 1974. Baggerfunde aus dem Unterlauf der Recknitz, „Bodendenkmalpflege in Mecklenburg” 40, 247-310.
• Laser R. 1965. Die Brandgräber der spätrömischen Kaiserzeit im nördlichen Mitteldeutschland mit einer Zusammenstellung der römischen Fundmünzen des 1. bis 4. Jahrhunderts u.Z.,
• I (Katalog und Tafeln), Forschungen zur Vor- und Frühgeschichte, 7, Berlin.
• Leube A. 1971 Mooropferungen im unteren Odergebiet, „Veroffentlichungen des Museums für Ur- und Frühgeschichte Potsdam” 6, 99-101.
• Lindenschmi t L. 1858 Die Alterthümer unserer heidnischen Vorzeit, Mainz.
• Łuka L. J. 1979. Kultura wejherowsko-krotoszyńska, (w:) Prahistoria ziem polskich, IV, Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, red. W.Hensel, Wrocław, 147-168.
• Łuka L.J. 1985 Kontakty wymienne ludności grupy kaszubskiej i grupy chełmińskiej kultury łużyckiej w świetle znalezisk gromadnych, „Pomorania Antiqua” 12, 17-59.
• Machajewski H. 1983. Cmentarzysko ludności kultury wielbarskiej w Rzyszczewie, woj. Koszalin, „Sprawozdania Archeologiczne” 34, 123-139.
• Machajewski H. 1992. Z badań nad chronologią dębczyńskiej grupy kulturowej w dorzeczu Parsęty, Poznań.
• Machajewski H. 1993 Materiały do badań nad obrządkiem pogrzebowym ludności grupy dębczyńskiej, Poznań.
• Machajewski H. 1996. Główne kierunki badań nad społecznościami Pomorza Zachodniego z młodszego okresu przedrzymskiego, rzymskiego i wędrówek ludów, (w:) 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim, red. E. Wilgocki, P. Krajewski, M. Dworaczyk, D. Kozłowska, Szczecin, 49-68.
• Machajewski H. 1998. Die Fibeln der Gruppe V, Serie 8, im Südlichen Teil Mitteleuropas, (w:) 100 JahreFibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.-28. Mai 1997,Kleinmachnow, Land Brandenburg, red. J. Kunow, „Forschungen zur Archäologie in Land Brandenburg” 5, 187-196.
• Machajewski H. 1999. Zur Erforschung von kulturellem und siedlungsgeschichtlichem Wandel in Westpommern vom 1. Jh. v. u. Z. bis zum 5./6. Jh. u. Z., „Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift” 40/2, 241-262.
• Machajewski H. 2006. Pomorze Środkowe w okresie rzymskim i we wczesnej fazie okresu wędrówek ludów, (w:) Goci i ich sąsiedzi na Pomorzu. Materiały z konferencji „Goci na Pomorzu Środkowym”, Koszalin 28-29 października 2005, red. W. Nowakowski, J. Borkowski, A. Cieśliński, A. Kasprzak „Koszalińskie Zeszyty Muzealne, seria A, Studia Archaeologica Pomeranica, t. II, Koszalin, 35-63.
• Machajewski H. 2011. Ze studiów nad okresem przedrzymskim na Pomorzu Zachodnim, (w:) Między kulturą pomorską a kulturą oksywską. Przemiany kulturowe w okresie lateńskim, red.M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, 209-219.
• Makiewicz T. 1995. Waffen als Opfergaben in der vorrömischen Eisenzeit und der römischen Kaiserzeit in Polen, „Offa” 52, 133-148.
• Malinowski T. 1989. Kultura pomorska, (w:) Pradzieje ziem polskich, I.2, Epoka brązu i wczesna epoka żelaza, red. J. Kmieciński, Warszawa-Łódź, 716-753.
• Matthes W. 1931. Die nördlichen Elbgermanen in spätrömischer Zeit, Mannus-Bibliothek, t. 48, Leipzig.
• Mauss M. 2001. Socjologia i antropologia, przeł.M. Król, K. Pomian, J. Szacki, Warszawa.
• Mączyńska M. 2000. Badania bagiennego stanowiska ofiarnego przy cmentarzysku kultury wielbarskiej w Babim Dole-Borczu, pow. Kartuzy, (w:) SVPERIORES BARBARI. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Kazimierza Godłowskiego, red. R. Madyda--Legutko, T. Bochnak, Kraków, 271-286.
• Mączyńska M. 2003. Die sogenannten „sarmatischen” Fibeln in Mittel- und Osteuropa, (w:) Kontakt – Kooperation – Konflikt. Germanen und Sarmaten zwischen dem 1. und dem 4. Jahrhundert nach Christus. Internationales Kolloquium des Vorgeschichtlichen Seminars der Philipps-Universität, Marburg, 12.-16. Februar 1998, red. C. von Carnap-Bornheim, Schriften des Archäologischen Landesmuseums, Ergänzungsreihe, 1/ Veröffentlichungen des Vorgeschichtlichen Seminars Marburg, Sonderband, t. 13, Neumünster, 303-332.
• Mączyńska M. 2011. Der frühvölkerwanderungszeitliche Hortfund aus Łubiana, Kreis Kościerzyna (Pommern), „Bericht der Römisch-Germanischen Kommission” 90, 2009 (2011), 7-481.
• Mączyńska M., Dudek A. 2003. Badania cmentarzyska z wczesnego okresu żelaza i z okresu rzymskiego w Babim Dole-Borczu, powiat Kartuzy, stanowisko 2, (w:) XIII Sesja Pomorzoznawcza, cz. 1. Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, 271-275.
• Mączyńska M., Urbaniak A. 2009. Badania cmentarzyska z okresu rzymskiego w Babim Dole-Borczu (powiat Kartuzy), stanowisko 2 w 2006 i 2007 roku, (w:) XVI Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin 22-24 listopada 2007 r., Acta Archaeologica Pomoranica, t. III., cz. 1, Od epoki kamienia do okresu wczesnośredniowiecznego, red. A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowiński, Szczecin, 157-164.
• v. Müller A. 1962. Fohrde und Hohenferchesar. Zwei germanische Gräberfelder der frühen römischen Kaiserzeit aus der Mark Brandenburg, „Berliner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte” 3, Berlin.
• Natuniewicz-Sekuła M. , Okulicz-Kozaryn, J. 2011. Weklice. A Cemetery of the Wielbark Culture on the Eastern Margin of Vistula Delta (Excavations 1984−2004), Monumenta Archaeologica Barbarica, XVII, Warszawa.
• Okulicz-Kozaryn J. 1994. Dr Ryszard Wołągiewicz (19.06.1933 – 14.01.1994), (w:) Barbaricum, t. 3, red. J. Okulicz-Kozaryn, W.Nowakowski, Warszawa, 5-6.
• Pachulski P. , Żychliński D. 2009. Wstępne wyniki badań ratowniczych prowadzonych przez Archeologiczną Pracownię Badawczą „THOR“ na trasie drogi ekspresowej S3, (w:) XVI Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin 22-24 listopada 2007 r., Acta Archaeologica Pomoranica, t. III, cz. 1, Od epoki kamienia do okresu wczesnośredniowiecznego, red. A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowiński, Szczecin, 221-234.
• Pawlak E., Pawlak P., Kabaciński J., Sobkowiak-Tabaka I., Czerniak L., Prinke D., Silska P., Machajewski H., Rewekant A., Sikorski A. 2008. Kijewo, stanowisko 4, pow. średzki. Materiały do badań nad osadnictwem pradziejowym i wczesnośredniowiecznym, „Fontes Archaeologici Posnanienses” 44, 185-342.
• Pfeiffer-Frohnert U. 1998. „Mit Augen am Fuß und mit Wulst statt Scheibe“. Verbreitung und Zeitstellung der preußischen Nebenserie A 57-61 und ihrer Varianten, (w:) 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.-28. Mai 1997, Kleinmachnow, Land Brandenburg, red. J. Kunow, „Forschungen zur Archäologie in Land Brandenburg” 5, Wünsdorf, 125-134.
• Pietrzak M. 1997. Pruszcz Gdański, Fundstelle 10. Ein Gräberfeld der Oksywie- und Wielbark-Kultur in Ostpommern, Monumenta Archaeologica Barbarica, t. 4, Kraków.
• Pietrzak M. 2002 Cmentarzysko płaskie kultury wielbarskiej z okresu wpływów rzymskich na stan. 7 w Kościelnej Jani, woj. pomorskie, (w:) Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicata, Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina, t. I, red. J. Andrzejowski, R. Prochowicz, A. Żurawska, Warszawa-Lublin, 375-394.
• Piezonka H. 2004. Die Bronze- und frühe Eisenzeit in der ehemaligen Neumark. Anmerkungen zum Fundbild bis 1945. Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w byłej Nowej Marchii. Uwagi do obrazu znalezisk przed 1945 rokiem, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, t. 2, 141-152.
• Przewoźna K. 1954. Osada i cmentarzysko z okresu rzymskiego w Słopanowie, pow. Szamotuły, „Fontes Archaeologici Posnanienses” 5, 60-140.
• Raddatz K. 1994. Der »Alte See« bei Butzke, ein Opferplatz urgeschichtlicher Zeit im östlichen Pommern, „Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz” 41/1, 231-295.
• Rembisz A. 2009. Dary wotywne ze środowisk wodnych społeczności południowo-zachodniego pobrzeża Morza Bałtyckiego od późnego neolitu do wczesnej epoki żelaza, (w:) Archeologia epok brązu i żelaza. Studia i materiały, t. 1, red. J. Gackowski, Toruń, 11-46.
• Rembisz A. 2009. Znaleziska naczyń, ozdób, broni i narzędzi z Jeziora Gęgnowskiego w Nętnie, gm. Drawsko Pomorskie (stanowisko 38), (w:) Archeologia epok brązu i żelaza. Studia i materiały, t. 1, J. Gackowski, Toruń, 93-121.
• Rogalski B. 2010. Przemiany kulturowe na Pomorzu Zachodnim i Przednim w młodszym okresie przedrzymskim (III- w. p.n.e.), Biblioteka Muzeum Narodowego w Szczecinie. Seria Archeologiczna, Szczecin.
• Rożnowski F. 1993. Profesor doktor Tadeusz Malinowski, (w:) Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata, red. F. Rożnowski, Słupsk-Poznań, 7-9.
• Rudnicka D. , Mączyńska M. 2002. Czarnówko, pow. Lębork. Grób 430 z importami rzymskimi, (w:) Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicata, red. J. Andrzejowski, R. Prochowicz, A. Żórawska Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina, t. I, Warszawa-Lublin, 11-28.
• Sadowska-Topór J. 1998. „Pomosty“ w dolinie Dzierzgoni na podstawie badań archeologicznych z lat 1994-1995, (w:) Adalbertus. Wyniki programu badań interdyscyplinarnych, ADALBERTUS – Tło kulturowo-geograficzne wyprawy misyjnej św. Wojciecha na pogranicze polsko-pruskie, t. 1, red. P.Urbańczyk, Warszawa, 81-86.
• Sadowska-Topór J. 1999. Starożytne drogi w dolinie rzeki Dzierzgoń w świetle badań archeologicznych, ADALBERTUS – Tło kulturowo-geograficzne wyprawy misyjnej św. Wojciecha na pogranicze polsko-pruskie, t. 4, red. P.Urbańczyk, Warszawa.
• Sajkowska M. 1981. Badania ratunkowe na cmentarzysku i osadzie z okresu rzymskiego w Żukowie w woj. szczecińskim, „Materiały Zachodniopomorskie” 23, 59-77.
• Sajkowska M. 1985. Wyniki badań na osadzie z okresu wpływów rzymskich w Żukowie, gm. Suchań, woj. Szczecin, stanowisko 2, „Materiały Zachodniopomorskie” 27, 7-45.
• Schach-Dörges H. 1970. Die Bodenfunde des 3. bis 6. Jahrhunderts nach Chr. zwischen unterer Elbe und Oder, „Offa-Bücher” 23, Neumünster.
• Schacht S. 1982. Die Nordischen Hohlwulste der frühen Eisenzeit, Wissenschaftliche Beiträge der Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg, t. 68 = L18, Halle (Saale).
• Schubart H. 1957. Zachower Fiblen in Berliner Museen, „Berliner Blätter für Vor- und Frühgeschichte” 6-2/3, 81-96.
• Schultze E. 1993. Kaiser- und völkerwanderungszeitliche Baggerfunde aus der Ücker bei Pasewalk, „Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern” 40, 191-212.
• Schuster J. 2007. Wpływy wielbarskie na zachód od Odry, (w:) Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, 433-456.
• Schuster J. 2010. Lübsow. Älterkaiserzeitliche Fürstengräber im nördlichen Mitteleuropa, „Bonner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichtlichen Archäologie” 12, Bonn.
• Segschneider M. 2005. Latzow, Lkr. Ostvorpommern, „Bodendenkmalpflege in Mecklenburg” 53, 399-400.
• Skorupka T. 2001 Kowalewko 12. Cmentarzysko birytualne ludności kultury wielbarskiej (od połowy I w. n.e. do początku III w. n.e.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 2, Wielkopolska, Poznań.
• Skrzypek I. 1979. Stan badań archeologicznych nad kulturą pomorską na Pomorzu Zachodnim, (w:) Problemy kultury pomorskiej, red. T. Malinowski, Koszalin, 193-207.
• Stubenrauch A. 1903. Ein Flachgrab mit Urne und Eisenmesser in Zachan, Kreis Saatzig, „Monatsblätter” 1, 1-4.
• Tatoń J. 2002. Wojenne okruchy. Próba odtworzenia działań bojowych wojsk niemieckich na ziemi stargardzkiej na przełomie lutego imarca 1945 r., „Stargardia“ 2, (artykuł dostępny dnia 04.04.2012 r. na stronie: http://tps_stargard.free.ngo.pl/strona_tps/historia/wojenne_okruchy/wojenne_okruchy.htm).
• Torbrügge W. 1971. Vor- und frühgeschichtliche Flußfunde. Zur Ordnung und Bestimmung einer Denkmälergruppe, „Bericht der Römisch-Germanischen Kommission“, 51-52, 1-146.
• Tuszyńska M. 1998. Cmentarzysko płaskie kultury wielbarskiej z późnego okresu rzymskiego w Kamienicy Szlacheckiej, gmina Stężyca, woj. gdańskie, stanowisko 3, (w:) XII Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin, 23.-24. października 1997 r.: materiały, red.M. Dworaczyk, P. Krajewski, E. Wilgocki, Acta Archaeologica Pomoranica, t. 1, Szczecin, 113-120.
• Virchow R. 1874. Die Auffindung einer gerippten Bronzecyste, mit Schmuck gefüllt, bei Primentdorf, „Zeitschrift für Ethnologie. Verhandlungen der Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte” 6, 141-150.
• Walter E. 1904 Ueber Altertümer und Ausgrabungen in Pommern in den Jahren 1902-03, „Baltische Studien” 8, N.F., 152-163.
• Wesołowski S. 1993. Nowsze badania nad kulturą łużycką na Pomorzu Zachodnim, (w:) Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata, red. F. Rożnowski, Słupsk-Poznań, 359-370.
• Wesołowski S. 1996. Próba oceny stanu badań nad osadnictwem kultury łużyckiej na Pomorzu Zachodnim, (w:) 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim, red. E. Wilgocki, P. Krajewski,M. Dworaczyk, D. Kozłowska, Szczecin, 27-47.
• Wołągiewicz M.D. 1967. Cmentarzysko z okresu późnolateńskiego i rzymskiego w Drawsku Pomorskim, „Materiały Zachodniopomorskie” 13, 7-76.
• Wołągiewicz R. 1968. Wstępne wyniki badań w Lubieszewie, pow. Gryfice w latach 1964-1968, „Materiały Zachodniopomorskie” 14, 141-150.
• Wołągiewicz R. 1974. Zagadnienie stylu wczesnorzymskiego w kulturze wielbarskiej, (w:) Studia Archaeologica Pomeranica, red. F. Lachowicz, Koszalin, 129-152.
• Wołągiewicz R. 1975 Gronowo 1973 – badania na cmentarzysku kurhanowym z okresu wpływów rzymskich, „Materiały Zachodniopomorskie” 19, 129-167.
• Wołągiewicz R. 1977. Gronowo 1974. Badania na kurhanowym cmentarzysku kultury wielbarskiej, „Materiały Zachodniopomorskie” 20, 7-30.
• Wołągiewicz R. 1979. Cmentarzysko kurhanowe kultury wielbarskiej wGronowie w świetle badań w latach 1973-1976, „Materiały Zachodniopomorskie” 22, 71-91.
• Wołągiewicz R. 1979. Kultura pomorska a kultura oksywska, (w:) Problemy kultury pomorskiej, red. T. Malinowski, Koszalin, 33-69.
• Wołągiewicz R. 1981. Chronologia, (w:) Prahistoria ziem polskich, V, Późny okres lateński i okres rzymski, red. J. Wielowiejski, Wrocław, 136-138.
• Wołągiewicz R.1981. Grupa nadodrzańska, (w:) Prahistoria ziem polskich, V, Późny okres lateński i okres rzymski, red. J. Wielowiejski, Wrocław, 192-196.
• Wołągiewicz R. 1981. Grupa gustowska, (w:) Prahistoria ziem polskich, V, Późny okres lateński i okres rzymski, red. J. Wielowiejski, Wrocław, 201-205.
• Wołągiewicz R. 1981. Grupa lubuska, (w:) Prahistoria ziem polskich, V, Późny okres lateński i okres rzymski, red. J. Wielowiejski, Wrocław, 205-209.
• Wołągiewicz R. 1981. Grupa dębczyńska, (w:) Prahistoria ziem Polski, V, Późny okres lateński i okres rzymski, red. J. Wielowiejski, Wrocław, 210-216.
• Wołągiewicz R. 1986. Die Goten im Bereich der Wielbark-Kultur, (w:) Peregrinatio Gothica, Archaeologia Baltica, t. VII, red. J. Kmieciński, Łódź, 63-98.
• Wołągiewicz R. 1986. Stan badań nad okresem rzymskim na Pomorzu, (w:) Stan i potrzeby badań nad młodszym okresem przedrzymskim i okresem wpływów rzymskich w Polsce, red. K. Godłowski, R. Madyda-Legutko, Kraków, 299-317.
• Wołągiewicz R. 1993. Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem aMorzem Czarnym, Szczecin.
• Wołągiewicz R. 1995. Lubowidz. Ein birituelles Gräberfeld der Wielbark-Kultur aus der Zeit vom Ende des 1. Jhs. v. Chr. bis zum Anfang des 3. Jhs. n. Chr., Monumenta Archaeologica Barbarica, t. 1, Kraków.
• Wołągiewicz R. 1997. Lubieszewo. Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e., Szczecin.
• Ziemlińska-Odojowa W. 1999 Niedanowo. Ein Gräberfeld der Przeworsk- und Wielbark-Kultur in Nordmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica, t. 7, Kraków.

Notes

PL

Studia i Materiały

Identifiers

ISSN

0076-5236