Die Christianisierung als politisches Argument in der livländischen Publizistik der Frühen Neuzeit

• Authors: Dennis Hormuth

Title variants

PL

Chrystianizacja jako argument polityczny w publicystyce inflanckiej w latach 1558-1795

• Languages of publication: DE

Abstracts

Inflanty jako pewna wewnętrznie powiązana całość polityczna powstała w efekcie procesu chrystianizacji na obszarze dzisiejszych państw Estonii i Łotwy. Wspólna chrystianizacja i polityczna dominacja Niemców określiły kształt i przestrzeń Inflant w średniowieczu i wczesnej nowożytności. Artykuł poświęcony jest zbadaniu wykorzystania argumentacyjnego chrystianizacji w kronikach i publicystyce oświeceniowej w XVI-XVIII w. Jako wspólną bazę badanych pism uchwycono fakt, że chrystianizacja oraz zdobycie panowania przez Niemców były widziane jako dwie strony tego samego medalu. Do tego należy dodać, że badani autorzy widzieli w chrystianizacji dopiero początek istnienia Inflant. Chrystianizacja była propozycją identyfikacyjną, która powinna była umożliwić czytelnikowi przejęcie stanowiska pisarza jako własnego. Obok konstytutywnej funkcji chrystianizacji dla politycznej struktury Inflant były jednak jej następstwa i jej znaczenie przedmiotem sporu wśród autorów epoki wczesnonowożytnej. Sekretarz rycerstwa estońskiego Gustav von Lode argumentował na przykład, że właśnie nie powstały Inflanty, lecz kilka politycznych jednostek, przy czym obszarowi, z którym był związany, czyli Estonii, przyznawał pierwszeństwo przed Inflantami, wskazując na rzekomą starszość chrześcijaństwa tamże. Inny autor schyłku XVIII w. usprawiedliwiał niemieckie zdobycie władzy w Inflantach wskazując na czasową słabość Rosji, która właściwie jest uprawniona do panowania nad tym krajem. Z biegiem czasu dopasowywano pamięć o chrystianizacji do konkretnych okoliczności danej epoki. Można więc znaleźć wypowiedzi krytykujące negatywnie odbierane zjawiska związane z chrystianizacją, jak na przykład krwawe krucjaty albo wynikające ze zdobycia kraju poddaństwo Łotyszy i Estończyków. W tym przypadku wykorzystywano między innymi argumentację konfesyjną i owe negatywne zjawiska przypisywano wyznaniu katolickiemu. Inflanccy historycy epoki wczesnonowożytnej szukali w chrystianizacji jako w ogólnie uznawanym akcie założycielskim Inflant albo legitymizacji, albo odrzucenia własnego im współczesnego porządku politycznego. Odwołanie się do chrystianizacji Inflant służyło im jako argument polityczny.

Keywords

DE

Livland; Christianisierung; Erinnerungsorte; Konfessionalisierung; Aufklärung

PL

Inflanty; chrystianizacja; miejsca pamięci; konfesjonalizacja; Oświecenie

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2011
• Volume: 76
• Issue: 4
• Pages: 43-61

Contributors

author

Dennis Hormuth

• Historisches Seminar, Christian-Albrechts-Universität (Kiel)