Edukacja seniorów w kontekście koncepcji pomyślnego starzenia się: kontrowersje i wątpliwości

• Authors: Kozerska Agnieszka

Title variants

EN

Elderly peoples’ education in the context of successful ageing: controversies and doubts

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W literaturze gerontologicznej coraz częściej pojawiają się w ostatnich latach stanowiska krytyczne wobec podejścia badawczego wykorzystującego koncepcję pomyślnego starzenia się. W artykule zaprezentowano niektóre poglądy badaczy dotyczące tego tematu. Przedstawiono przykłady różnych interpretacji pojęcia pomyślnego starzenia się. Omówiono przykłady opracowań odnoszących się krytycznie wobec modelu Rowe i Kahna. W dalszej kolejności przeanalizowano edukacyjne implikacje przyjęcia poszczególnych modeli starzenia się.

EN

In the recent years there has been a growth in critical stance towards the research approach based on the concept of successful ageing in gerontological literature. Chosen views of researchers on this subject have been presented in the article. Both examples of various interpretations of successful ageing and research papers providing critical analysing of Kahn and Rowe’s model of successful ageing have been presented. Furthermore, educational implications of specific models of ageing have also been analysed.

Keywords

PL

pomyślne starzenie się; edukacja seniorów; jakość życia osób starszych

EN

successful ageing; older people’s education; elderly people’s quality of life

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Edukacja Dorosłych
• Year: 2015
• Issue: 2(73)
• Pages: 23-36

Contributors

author

Kozerska Agnieszka

• Akademia im. Jana Długosza w Częsochowie Wydział Pedagogiczny

References

• Baltes P. B., Baltes M. M. (1990), Psychological perspectives on successful ageing: the model of selective optimization with compensation, [w:] P.B. Baltes, M.M.Baltes (red.) Successful Ageing. Perspectives from the Behavioral Sciences, Cambridge University Press, Cambridge, s. 1-34.
• Borczyk W., Zacłona Z. (2014), Profesjonalny Uniwersytet Trzeciego Wieku. Program edukacyjno-aktywizujący UTW. Wybrane zagadnienia, Wyd. Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń UTW, Nowy Sącz.
• Cernin P.A., Lysak C., Lichtenberg P.A. (2011), A comparison of self-rated and objectively measured successful aging constructs in an urban sample of African American older adults, „Clinical Gerontologist”, 34, s. 89-102.
• Carstensen L. L., Fung H., Charles S. T. (2003), Socioemotional selectivity theory and the regulation of emotion in the secondo half of life, „Motivation and Emotion”, 27, s. 103–123.
• Crowther M.R., Parker M.W., Achenbaum W.A., Larimore W.L., Koenig HG. (2002), Rowe and Kahn’s model of successful aging revisited: positive spirituality – the forgotten factor. „The Gerontologist” 42(5), s. 613-620.
• Cumming E., Henry W.E. (1961), Growing old: The process of disengagement, Basic Books, New York.
• Dillaway H. E., Byrnes M. (2009), Reconsidering successful aging. „Journal of Applied Gerontology”, 28, s. 702–722.
• Erikson, E. H. (1982), The Life Cycle Completed. Norton, New York.
• Erikson, E. H., Erikson, J. M. and Kivnick, H. Q. (1986), Vital Involvement in Old Age. Norton, New York.
• EuroStat European Commission (2012), Active ageing and solidarity between generations. A statistical portrait of the European Union 2012.
• Gajewska O., Bryła M., Maniecka-Bryła I. (2012), Samoocena stanu zdrowia uczestników zajęć Stowarzyszenia Uniwersytetu Trzeciego Wieku, „Hygeia Public Health”, 47(4), s.453-459.
• Grotowska S. (2013a), Religijny trzeci sektor w społeczności lokalnej na przykładzie organizacji z Wrocławia i Dolnego Śląska, „Przegląd religioznawczy”, 4(250), s.205-213.
• Grotowska S. (2013b), Relacje międzypokoleniowe i role społeczne w starszym wieku. Perspektywa seniorów zaangażowanych w organizacjach katolickich [w:] A.Kotlarska-Michalska (red.) Człowiek stary w rodzinie i społeczeństwie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Halicka M. (2004), Satysfakcja życiowa ludzi starych, Wydawnictwo Akademii Medycznej, Białystok.
• Halicki J. (2005), Pomyślne starzenie się jako jedna z kluczowych kategorii późnej dorosłości, [w:] E.Dubas (red.) Człowiek dorosły istota (nie)znana? Wydawnictwo Naukowe Novum, Łódź-Płock, s.165-173.
• Halicki J. (2008), Potoczne definicje pomyślnego starzenia się, [w:] J.T.Kowaleski, P.Szukalski (red.) Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s.13-27.
• Harris P. B. (2008), Another wrinkle in the debate about successful aging: The undervalued concept of resilience and the lived experience of dementi, „International Journal of Aging & Human Development”, 67, s. 43–61.
• Havighurst R.J. (1961), Successful aging, „The Gerontologist” 1(1), s. 8-13.
• Havighurst R.J., Neugarten B.L., Tobin S.S. (1963), Disengagement, personality and life satisfaction in the later years, [w:] P.F. Hansen (red.) Age with a future, Copenhagen, Denmark, Munksgoard, s.419-425.
• Hejnicka-Bezwińska T. (2008), Pedagogika ogólna, Wydawnictwo WAiP, Warszawa.
• Jeste D. V., Depp C. A., Vahia I. V. (2010), Successful cognitiveand emotional aging, „World Psychiatry”, 9, s. 78–84.
• Katz, S. (2000), Busy bodies: Activity, aging, and the management of everyday life, „Journal of aging studiem”, 14(2), s. 135-152.
• Kargul J. (2005), Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych. Przesłanki do budowy teorii edukacji całożyciowej, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP, Wrocław.
• Keith J., Fry C.L., Ikels C. (1990), Community as context for successful aging [w:] J. Sokolovsky (red.) The cultural context of aging: worldwide perspectives, Westport, s. 245-261.
• Kowaleski J.T., Szukalski P. (red.) (2008a), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk o pracy i polityce społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Kowaleski J.T., Szukalski P. (red.) (2008b), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego , Łódź
• Kowaleski J.T., Szukalski P. (red.) (2008c), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk o zdrowiu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Kozerska A. (2013), Obiektywne środowisko edukacyjne seniorów w Polsce, „Edukacja Dorosłych”, 2, s. 47-57.
• Kozerska A. (2014a), Selected elements of the learning culture at Universities of Third Age in Poland, „Journal of Educational Sciences”, 1(29), s. 30-43.
• Kozerska A. (2014b), Seniorzy w Polsce jako użytkownicy technologii informacyjno-komunikacyjnych, [w:] K. Denek, A. Kamińska, P. Oleśniewicz (red.) Edukacja Jutra. Od uniwersytetu do starości. Aspekty edukacji osób dorosłych, Oficyna Wydawnicza Humanitas, Sosnowiec, s.289-300.
• Lee H.Y., Jang S.N., Lee S., Cho S.I., Park E.O. (2008), The relationship between social participation and self-rated health by sex and age: a cross-sectional survey, „International Journal of Nursing Studies” 45(7), 1042-54.
• Lewis J.P. (2011), Successful aging through the eses of Alaska native eleders. What it means to be elder in Bristol Bay, AK, „The Gerontologist”, 51(4), s. 540-549.
• Malec M. (2012), Gerotranscendencja-teoria pozytywnego starzenia się. Założenia i znaczenie, „Dyskursy Młodych Andragogów”, 13, s. 45-60.
• Martinson M., Berridge C. (2014), Successful aging and its discontents: A systematic review of the social gerontology literature. „The Gerontologist. Special issue: Successful Aging”, dostępne na: http://gerontologist.oxfordjournals.org/content/55/1/58.long (otwarty 27.11.2014)
• Peterson N.M., Martin P. (2014), Tracing the origins of success: implications for successful aging, „The Gerontologist. Speciall Issue: Successful Aging”, dostępny na: http://gerontologist.oxfordjournals.org/content/55/1/5.full.pdf+html (otwarty 27.11.2014).
• Reichstadt J., Senqupta G., Depp C.A., Palinkas L.A., Jeste D.V. (2010), Older adults' perspectives on successful aging: qualitative interview, „The American Journal of Geriatric Psychiatry”, 18(7), s. 567-75.
• Rowe J.W., Kahn R.L. (1998), Successful aging, Pantheon Books, New York.
• Rubinstein R. L., Medeiros K. (2014), „Successful aging”, gerontological theory and neoliberalism: a qualitative critique, „The Gerontologist. Speciall Issue: Successful Aging”, dostęny na: http://gerontologist.oxfordjournals.org/content/55/1/34.full?sid=3b95b911-5333-4993-924b-23322f079bc4 (otwarty 27.11.2014).
• Rządowy program ASOS na lata 2014-2020, dostępny na: https://www.mpips.gov.pl/seniorzyaktywne-starzenie/rzadowy-program-asos/ (otwarty 1.04.2015).
• Scheidt, Humpreys i Yorgason (1999), Successful aging: what not to like, „The Journal of Applied Geronthology”, 18(3), s.277-733.
• Schulz R., Noelker L.S., Rockwood K., Sprott R.L. (2006), The encyklopedia of aging. Fourth edition. T.1, New York, Springer Publishing Company.
• Strawbridge W.J., Wallhagen M.I., Cohen R.D. (2002), Successful aging and well-being: Self-rated compared with Rowe i Kahn, „The Gerontologist”, 42, s.727-733.
• Szarota Z. (2009), Seniorzy w przestrzeni kulturalno-edukacyjnej społeczeństwa wiedzy, „Chowanna” 2(33), s.77-96.
• Tornstam, L. (1989), Gerotranscendence; A Meta-theoretical Reformulation of the Disengagement Theory, “Aging: Clinical and Experimental Research” 1, s. 55-63.
• Torres S. (2003), A preliminary empirical test of a culturally-relevant theoretical Framework for the study of successful aging, „Journal of Cross-Cultural Gerontology”, 18, s. 97-100.
• Villar F. (2012), Successful ageing and development: The contribution of generativity in older age, „Aging & Society”, 32, s.1087-1105.
• WHO: Active Ageing: A Policy Framework World Health Organization. (2002), Geneva, dostępny na: http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/who_nmh_nph_02.8.pdf (otwarty 1.08.2013)
• Zoom na UTW. Raport z badania. (2012), dostępny na: http://zoomnautw.pl/wp-content/uploads/2012/05/Zoom_na_UTW_RAPORT_calosciowy_www.pdf (otwarty 1.08.2013)