Kształtka z rysunkiem sklepienia z zamku w Kowalewie Pomorskim

• Authors: Wasik Bogusz

Title variants

EN

Mould with a drawing of a ceiling found in the Castle in Kowalewo Pomorskie1

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Wydobywane podczas badań archeologiczno-architektonicznych średniowiecznej architektury ceglanej znaczne ilości tego budulca często noszą różnego rodzaju ślady: powstałe nieintencjonalnie, np. odciski ludzkich stóp czy łap i racic zwierząt, oraz wykonane intencjonalnie, np. rysunki pomocnicze i znaki murarskie. Cegła z zamku w Kowalewie Pomorskim jest fragmentem kształtki żebrowej. Widniejący na niej rysunek nie pasuje do żadnej z powyższych funkcji. Jest to rysunek rzutu czteroramiennego sklepienia gwiaździstego w obramieniu zbliżonym obrysem do kwadratu sferycznego. Prawdopodobnie jest to szkic, przy pomocy którego mistrz tłumaczył pewne zagadnienia innemu rzemieślnikowi. Z informacji źródłowych wynika, że w bezpośrednim sąsiedztwie placu budowy zamków krzyżackich znajdowały się siedziby i warsztaty rzemieślników oraz cegielnie. Trzymano tam także zwierzęta hodowlane, na co wskazują widoczne na cegłach odciski racic kóz, świń itp.

EN

Bricks excavated during archaeological-architectural research of medieval brick architecture often carry various marks and signs: made unintentionally, e.g. prints of human feet or animal paws or hooves, as well as made intentionally, e.g. auxiliary drawings and mason signs. The brick found at the Castle in Kowalewo Pomorskie is a fragment of rib mould. The drawing on it does not fit any of the functions listed above. It is a drawing representing a projection of a four-arm stellar vault in a framing close in its contour to a spherical square. It is probably a sketch, used by a master to explain some issues to another craftsman. Source information shows that brickyards, masons’ abodes and workshops were in direct vicinity of ordensburg construction sites. Livestock was kept there as well, which is suggested by goat and pig hoofprints, visible on the bricks.

Keywords

PL

historia technik budowlanych; ceramika budowlana; rysunek architektoniczny; architektura; sklepienie gwiaździste

EN

history of building techniques; construction ceramics; architectural drawing; architecture; stellar vault

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2016
• Issue: 2
• Pages: 21-30

Dates

published

2016

Contributors

author

Wasik Bogusz

• archeolog, konserwator
• archaeologist, conservator

References

• Arszyński M., Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV i pierwszej połowie XV wieku, „Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu” 1970, t. 9.
• Brykowska M., Quadratur des spätgotischen Gewölbes im Chorraum der Pfarrkirche zu Szydłowiec/Polen, „Architettura. Zeitschrift für Geschichte der Baukunst” 1992, t. 2.
• Gimpel J., Jak budowano w średniowieczu, Warszawa 1968.
• Herrmann Ch., Mittelalterliche Architektur im Preussenland. Untersuchungen zur Frage der Kunstlandschaft und -Geographie, Petersberg-Olsztyn 2007.
• Jóźwiak S., Trupinda J., Das Amt des „Bauleiters” („magister lapidum”; „magister laterum”; „steinmeister”; „czygelmeister”; „muwermeister”) im Deutschordensstaat im 14. Jh. und in der ersten Halfte des 15 Jh., „Ordines Militares. Colloquia Torunensia Historica” 2015, t. XX (w druku).
• Jurkowlaniec T., Gotycka rzeźba architektoniczna w Prusach, Wrocław 1989.
• Kąsinowski A., Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim, „Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu” 1970, t. 10.
• Kunkel R., Brykowska M., Sprawozdanie z praktyk inwentaryzacyjnych Instytutu Historii Architektury i Sztuki w 1991 r., „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1992, z. 3.
• Majewski M., Detal architektoniczny, [w:] Wiewióra M. (red.), Zamek w Grudziądzu. Studia i materiały, Toruń 2012.
• Rümelin H., Ziegelstempel. Zur Bedeutung eines spätmittelalterlischen Details der austoffproduktion in der Altmark, „Studien zur Backsteinarchitektur”, t. 4, Backsteintechnologien in Mittelalter und Neuzeit, Bamberg 2003.
• Sobczyk J., Znaki kamieniarskie w Pałacu Wielkich Mistrzów na zamku w Malborku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1988, z. 4.
• Torbus T., Die Konventsburgen in Deutschordensland Preussen, München 1998.
• Wasik B., Architektura zamku w Kowalewie Pomorskim w świetle badań z 2013 roku, Toruń 2013, mps w zbiorach Instytutu Archeologii UMK oraz w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu.
• Wasik B., Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej od XIII do XV wieku, Toruń 2016.
• Wasik B., Zamek w Kowalewie Pomorskim – pierwsze wyniki badań archeologicznych, [w:] Stare i nowe dziedzictwo Torunia, Bydgoszczy i regionu (w druku).

Identifiers

ISSN

0029-8247