Ograniczenie władzy rodzicielskiej ze względu na rozłączenie rodziców w świetle regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

• Authors: Agnieszka Gałakan-Halicka

Title variants

EN

Limitation on parental authority due to separation of the parents

Abstracts

PL

Przedmiotem rozważań w artykule uczyniono problematykę ograniczenia władzy rodzicielskiej ze względu na rozłączenie rodziców. W sytuacji, o której mowa, inge¬rencja sądu w stosunek władzy rodzicielskiej może nastąpić w razie rozwodu rodzi¬ców, unieważnienia ich małżeństwa albo orzeczenia separacji, pozostawania rodziców związanych węzłem małżeńskim w separacji faktycznej oraz w wypadkach, gdy władza rodzicielska przysługuje rodzicom niepozostającym ze sobą w związku małżeńskim. Przyczyną ograniczenia władzy rodzicielskiej we wskazanych przypadkach jest nie¬możność jej wspólnego i prawidłowego wykonywania w pełnym zakresie przez obo¬je rodziców na skutek ich rozłączenia. Chodzi mianowicie o obiektywną niemożność wykonywania władzy rodzicielskiej przez każdego z rodziców w dotychczasowym (pełnym) zakresie w sytuacji rozbicia rodziny lub gdy rodzice dziecka nie pozostają i w zasadzie nigdy nie pozostawali w związku małżeńskim. Skutkiem ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców jest to, że władza ta przysługuje w dalszym ciągu obojgu rodzicom, przy czym jednemu z nich w pełnym zakresie, drugiemu zaś w ograniczonym – do konkretnie wskazanych obowiązków i uprawnień względem oso¬by dziecka. W zakresie spraw przyznanych w orzeczeniu również drugiemu rodzicowi oboje są równouprawnieni, tzn. powinni współpracować ze sobą i podejmować wspólne (uzgodnione uprzednio) decyzje. W zakresie natomiast spraw, które przysługują rodzi¬cowi posiadającemu pełną władzę rodzicielską, działa on samodzielnie, podczas gdy rodzic z ograniczoną władzą zajmuje pozycję osoby trzeciej, na której spoczywa obo¬wiązek powstrzymywania się od jakichkolwiek zachowań naruszających sferę wyłącz¬ności rodzica z pełną władzą rodzicielską. Zanim jednak sąd wyda orzeczenie, o którym mowa, musi dokonać wyboru rodzica, któremu przyzna pełnię władzy rodzicielskiej, a w konsekwencji powierzy bezpośrednią pieczę nad dzieckiem. Podstawowym kryte¬rium, jakim będzie kierował się sąd w tym zakresie, jest dobro dziecka.

EN

The subject of the discussion in the article is the issues of parental authority limi¬tation due to separation of the parents. In the case referred to, the court intervention in the parental authority relation may occur when parents divorce, their marriage has been nullified or separation has been decreed, when parents related by marriage are in actual separation, and in cases where parents have the parental authority but they are not mar-ried. The cause of parental authority limitation in the indicated cases is the inability of joint and proper full exercise of it by both parents because of their separation. Namely, it is the objective impossibility of exercising parental authority by each of the parents in the current (full) range in the family breakdown situation, or if the child’s parents are unmarried and have never been married. The effect of the parental authority limitation of one parent is that both parents still have this authority, but one of them has it in the full extent, and the other one in a limited extent – having specifically designated duties and powers related to the child. In matters adjudged in the decree to the other parent as well, both of them have equal rights, i.e., they should co-operate and take joint (agreed in advance) decisions. However, in matters that fall within the powers of the parent who holds the full parental authority, he/she acts alone, while the parent with the limited authority takes the position of a third party, who has the obligation to refrain from any conduct that would violate the exclusive powers of the parent with full parental author¬ity. However, before the court issues a judgment referred to, they must choose the parent who will be granted full parental authority, and consequently, entrusted with the direct custody of the child. The basic criterion, which will guide the court in this regard, is the welfare of the child.

Keywords

PL

prawo rodzinne i opiekuńcze; władza rodzicielska; ograniczenie wła¬dzy rodzicielskiej; rozłączenie rodziców

EN

family and guardianship law; parental authority; parental authority limita¬tion; separation of Barents

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Acta Iuris Stetinensis
• Year: 2014
• Issue: 6

Contributors

author

Agnieszka Gałakan-Halicka

• Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Przemyślu

References

• Adamski F., Socjologia małżeństwa i rodziny, Warszawa 1982.
• Adamski F., Wymiar społeczno-kulturowy, Kraków 2002.
• Andrzejewski M., Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej (dziecko – rodzina – państwo), Zakamycze 2003.
• Andrzejewski M., Prawna ochrona rodziny, Warszawa 1999.
• Andrzejewski M., Prawo rodzinne i opiekuńcze, wyd. 4, Warszawa 2011.
• Ciepła H., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Piasecki, wyd. 5, War¬szawa 2011.
• Dobrzański B., Glosa do post. SN z 6.11.1972 r. sygn. III CRN 281/72, OSP 1974, nr 1, poz. 4.
• Dobrzański B., Władza rodzicielska w projekcie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „Palestra” 1963, nr 4.
• Dobrzański B., w: K odeks r odzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. B. Dobrzański, wyd. 2, Warszawa 1975.
• Dolecki H., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołow¬ski, wyd. 2, Warszawa 2013.
• Drozd E., Uprawnienia małżonka spadkodawcy z art. 939 § 1 k.c., w: Prace z prawa cywilnego, Wrocław 1985.
• Działyńska M., Sądowe ustalenie ojcostwa na tle badań sądowych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1988, nr 1.
• Działyńska M., Władza rodzicielska nad pozamałżeńskim dzieckiem, „Studia Prawni¬cze” 1997, nr 1.
• Ereciński T., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, red. T. Ereciński, wyd. 1, Warszawa 2006.
• Gajda J., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2003.
• Gajda J., w: System prawa prywatnego, t. 11: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smy¬czyński, Warszawa 2009.
• Goettel M., Glosa do orz. SN z 26 września 1983 r. sygn. III CZP 46/83, OSP 1985, nr 2, poz. 28.
• Góralski W., Laskowska B., Separacja małżeńska a prawo polskie, „Studia Prawnicze” 1993, nr 21.
• Górecki J., Władza rodzicielska po rozwodzie, „Studia Cywilistyczne” 1969, nr 13–14.
• Górecki J., Wytyczne rozwodowe Sądu Najwyższego, „Państwo i Prawo” 1968, nr 8–9.
• Gromek K., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2013.
• Gromek K., Władza rodzicielska. Komentarz, Warszawa 2008.
• Grzybowski S., Prawo rodzinne. Zarys wykładu, Warszawa 1980.
• Gwiazdomorski J., w: System prawa rodzinnego i opiekuńczego, red. J.S. Piątowski, Ossolineum 1985.
• Haak H., Pochodzenie dziecka. Komentarz, Toruń 1997.
• Haak H., Ustanie małżeństwa – komentarz, Toruń 1998.
• Haak H., Władza rodzicielska. Komentarz, Toruń 1995.
• Holewińska-Łapińska E., Łapiński A., Przesłanki zastosowania art. 107 k.r.o., „Pale¬stra” 1975, nr 7–8.
• Holewińska-Łapińska E., Uznanie dziecka według kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 1979.
• Ignaczewski J., Pochodzenie dziecka i władza rodzicielska po nowelizacji. Art. 619–1136 KRO. Komentarz, Warszawa 2009.
• Ignaczewski J., Rozwód po nowelizacji. Art. 56–61 KRO. Komentarz, Warszawa 2009.
• Ignatowicz J., Proces o ustalenie ojcostwa i roszczenia z nim związane, „Nowe Prawo” 1950, nr 12.
• Ignatowicz J., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, wyd. 1, Warszawa 2003.
• Ignatowicz J., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, wyd. 3, Warszawa 2012.
• Ignatowicz J., w: System prawa rodzinnego i opiekuńczego, red. J.S. Piątowski, Ossoli¬neum 1985.
• Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, wyd. 4, Warszawa 2012.
• Jagielski K., Istota i treść władzy rodzicielskiej, „Studia Cywilistyczne” 1963, nr 3.
• Jasudowicz T., O potrzebie rzeczywistego upodmiotowienia rodziny, w: Księga jubile¬uszowa profesora Tadeusza Smyczyńskiego, red. M. Andrzejewski, L. Kociucki, M. Łączkowska, A.N. Schulz, Toruń 2008.
• Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Małżeństwo. Komentarz do art. 1–616, War¬szawa 2013.
• Kasprzyk P., Separacja prawna małżonków, Lublin 2003.
• Kasprzyk P., Separacja prawna w świetle znowelizowanego kodeksu rodzinnego i opie¬kuńczego, „Roczniki Nauk Prawnych” 2000, nr 10.
• Kłoskowska A., Socjologiczne aspekty prawnej ochrony rodziny, „Państwo i Prawo” 1968, nr 2.
• Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Piasecki, Warszawa 2009.
• Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, wyd. 1, Warszawa 2003.
• Kolańczyk K., Prawo rzymskie, wyd. 5, Warszawa 2007.
• Korzan K., Orzeczenie konstytutywne w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972.
• Łapiński A., Ograniczenia władzy rodzicielskiej w polskim prawie rodzinnym, Warsza¬wa 1975.
• Łobodzińska B., Rodzina w Polsce, Warszawa 1974.
• Mądrzycka E., Dowód z biegłego psychologa (lub lekarza psychiatry) na okoliczności związane z zastosowaniem art. 437 k.p.c., BMS 1964, nr 4.
• Nazar M., Konkubinat a małżeństwo – wybrane zagadnienia, w: Księga jubileuszowa profesora Tadeusza Smyczyńskiego, red. M. Andrzejewski, L. Kociucki, M. Łącz¬kowska, A.N. Schulz, Toruń 2008.
• Nazar M., Rozliczenia majątkowe konkubentów, „Palestra” 1988, nr 10.
• Nazar M., w: System prawa prywatnego, t. 11: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smy¬czyński, Warszawa 2009.
• Olejniczak A., Materialnoprawne przesłanki rozwodu, Poznań 1980.
• Olszewska-Ładyka A., Rodzina, Warszawa 1964.
• Osuchowski W., Zarys rzymskiego prawa prywatnego, wyd. 2, Warszawa 1966.
• Panowicz-Lipska J., Instytucja separacji w polskim prawie rodzinnym, „Państwo i Pra¬wo” 1999, nr 10.
• Panowicz-Lipska J., Skutki prawne separacji faktycznej, Poznań 1991.
• Panowicz-Lipska J., w: System prawa prywatnego, t. 11: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2009.
• Piątowski J.S., w: System prawa cywilnego, t. IV, red. W. Czachórski, Wrocław 1986.
• Projekt Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego z 28 kwietnia 2006 r. ustawa o zmia¬nie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego i Pra¬wo o aktach stanu cywilnego, opublikowany w „Rodzina i Prawo” 2006, nr 2.
• Radwański Z., Pojęcie i funkcja „dobra dziecka” w polskim prawie rodzinnym i opie¬kuńczym, „Studia Cywilistyczne” 1981, t. 31.
• Rembowski J., Rodzina jako system powiązań, w: Rodzina i dziecko, red. M. Ziemska, wyd. 3, Warszawa 1986.
• Rowiński T., Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem jednemu z rodziców, „Nowe Prawo” 1963, nr 9.
• Senacki projekt nowelizacji unormowań k.r.o w zakresie władzy rodzicielskiej, wniesio¬ny do Sejmu dnia 15 listopada 1995 r., Druk Sejmowy nr 1357.
• Skibińska-Adamowicz J., w: Komentarz do spraw rodzinnych, red. H. Ciepła, J. Igna¬czewski, J. Skibińska-Adamowicz, wyd. 1, Warszawa 2012.
• Smyczyński T., Prawo rodzinne i opiekuńcze, wyd. 6, Warszawa 2012.
• Smyczyński T., Prawo rodzinne i opiekuńcze. Analiza i wykładnia, Warszawa 2001.
• Smyczyński T., w: System prawa prywatnego, t. 11: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2009.
• Smyczyński T., w: System prawa prywatnego, t. 12: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, wyd. 2, Warszawa 2011.
• Sokołowski T., Skutki prawne rozwodu, Poznań 1996.
• Sokołowski T., w: System prawa prywatnego, t. 11: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2009.
• Stecki L., Władza rodzicielska po rozwodzie, „Państwo i Prawo” 1992, nr 5.
• Stojanowska W., Dowód z opinii Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-konsultacyjnego w sprawach o rozwód i jego wpływ na treść wyroku w świetle wyników badań ak¬towych, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2002, nr 2.1.
• Stojanowska W., Pozostawienie pełnej władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom przed i po nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dokonanej przez ustawę z dnia 6 listopada 2008 r., w: Finis legis Christus. Księga pamiątko¬wa dedykowana księdzu profesorowi Wojciechowi Góralskiemu z okazji siedem¬dziesiątych urodzin, Warszawa 2009, t. 2.
• Stojanowska W., Rozwód a ochrona rodziny i dziecka – wybrane zagadnienia, „Rodzina i Prawo” 2008, nr 7–8.
• Stojanowska W., Sprawowanie władzy rodzicielskiej przez rozwiedzionych rodziców nad ich wspólnymi małoletnimi dziećmi, w: Księga pamiątkowa ku czci prof. Le¬opolda Steckiego, red. M. Wilke, wyd. 1, Toruń 1997.
• Stojanowska W., Władza rodzicielska pozamałżeńskiego i rozwiedzionego ojca. Stu¬dium socjologiczno-prawne, Warszawa 2000.
• Stojanowska W., w: System prawa prywatnego, t. 11: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2009.
• Stojanowska W., w: System prawa prywatnego, t. 12: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, wyd. 2, Warszawa 2003.
• Stojanowska W., Miścicka-Śliwka D., Dowód z badań DNA a inne dowody w procesach o ustalenie ojcostwa, Warszawa 2000.
• Strzebinczyk J., Prawo rodzinne, wyd. 4, Warszawa 2013.
• Strzebinczyk J., Rodzina w prawie cywilnym i prawie rodzinnym, w: Ubezpieczenie spo¬łeczne rodziny, Acta Universitatis Wratislaviensis 1985, nr 872.
• Strzebinczyk J., Udział powinowatych dziecka w jego utrzymaniu i wychowaniu według k.r.o., Acta Universitatis Wratislaviensis 1985, nr 122.
• Strzebinczyk J., w: System prawa prywatnego, t. 12: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, wyd. 2, Warszawa 2011.
• Sylwestrzak A., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Soko¬łowski, wyd. 2, Warszawa 2013.
• System prawa rodzinnego i opiekuńczego, red. J.S. Piątowski, Ossolineum 1985.
• Szer S., Konkubinat, „Studia Cywilistyczne” 1969, t. 13–14.
• Szer S., Prawo rodzinne, Warszawa 1969.
• Szlęzak A., Stosunki majątkowe między konkubentami, Poznań 1992.
• Śledziński J., Z zagadnień faktycznego rozłączenia małżonków, „Państwo i Prawo” 1952, nr 5–6.
• Tyszka Z., Rodziny współczesne w Polsce, Warszawa 1982.
• Tyszka Z., Socjologia rodziny, Warszawa 1974.
• Tyszka Z., Z metodologii badań socjologicznych nad rodziną, Bydgoszcz 1988.
• Uzasadnienie projektu nowelizacji k.r.o z 6.11.2008 r., Sejm VI kadencji, Druk Sejmowy nr 888, www.sejm.gov.pl.
• Walaszek B., Zarys prawa rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 1971.
• Winiarz J., Rodzina w przepisach prawa polskiego, w: Rodzina i dziecko, red. M. Ziem¬ska, wyd. 3, Warszawa 1986.
• Winiarz J., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2003.
• Winiarz J., w: System prawa rodzinnego i opiekuńczego, red. J.S. Piątowski, Ossolineum 1985.
• Winiarz J., Gajda J., Prawo rodzinne, Warszawa 1999.
• Wolter A., Uznanie dziecka pozamałżeńskiego, „Państwo i Prawo” 1948, nr 11.
• Wolter A., Wzajemne obowiązki małżonków w przypadku faktycznego ustania pożycia, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1947, nr 5.
• Zieliński A., Prawo rodzinne i opiekuńcze w zarysie, wyd. 2, Warszawa 2011.
• Zieliński A., Sądownictwo opiekuńcze w sprawach małoletnich, Warszawa 1975.
• Zieliński A., Zarys instytucji konkubinatu, „Palestra” 1983, nr 12.
• Zieliński A., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, wyd. 3, Warszawa 2008.
• Ziemska M., Patologia rodziny, w: Zagadnienia patologii społecznej, Warszawa 1976.
• Ziemska M., Wpływ przemian funkcji rodziny na socjalizację dzieci, w: Rodzina i dziec¬ko, red. M. Ziemska, wyd. 3, Warszawa 1986.
• Żywicki W., Krzemiński Z., Rozwód – komentarz, Warszawa 1967.