Rozumienie wstydu oraz ocena jego źródeł przez osoby zdrowe i pacjentów z wstydliwymi chorobami

• Authors: Teresa Rzepa , Ryszard Żaba , Oliwia Jakubowicz

Title variants

EN

Perception of shame and assessment of its sources by healthy populations and patients suffering from embarrassing illnesses

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przeprowadzone badania miały na celu weryfikację: 1) współczesnego rozumienia wstydu; 2) sytuacji społecznych uznawanych za zewnętrzne źródło wstydu; 3) postępków osobistych ocenianych jako wewnętrzne źródło wstydu. Dodatkowo założono, że zmienną różnicującą jest brak bądź występowanie u osób badanych przewlekłych schorzeń, zaliczanych do chorób wstydliwych. Badania przeprowadzono od października 2012 roku do lutego 2013 roku w trzech grupach chorych, leczonych w tym czasie w Klinice Dermatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. W skład grupy badawczej weszło 111 pacjentów: 1) osoby chore na schorzenia niezakaźne, tj. 43 osoby z łuszczycą i 43 z trądzikiem; 2) osoby chore na schorzenia zakaźne, tj. 25 chorych na kiłę. Do grupy kontrolnej weszły natomiast 103 osoby studiujące i pracujące w tym okresie w poznańskich uczelniach wyższych. Obie grupy wypełniły autorską ankietę, złożoną z 9 (grupa badawcza) i z 8 (grupa kontrolna) półotwartych zadań. Zadania ankietowe opracowano na podstawie doświadczeń medycznych i terapeutycznych zespołu badawczego. Analizy statystycznej dokonano za pomocą testu χ2 oraz testu „U” Manna-Whitneya, zakładając poziom istotności p < 0,05.

EN

The study aims at investigating the following: 1) contemporary perception of shame; 2) social situations that are perceived as external sources of shame; 3) individual actions that are erceived as internal sources of shame. It was assumed that the differentiation variable would be the absence or presence of chronic embarrassing conditions in the studied population. The study was conducted between October 2012 and March 2013 in three subgroups of patients treated at the Department of Dermatology and Venereology, Poznan University of Medical Sciences. In total, 111 patients were included into the study group (43 acne, 43 psoriasis and 25 syphilis cases), while 103 students and/or employees of Poznań colleges comprised the control group. The respondents filled in an original questionnaire, designed especially for the purpose of the study, consisting of 9 and 8 half-open tasks for the study group and the control group, respectively. The questionnaires were designed on the basis of medical and psychotherapeutic experiences of the investigating team. The χ2 test and U Mann-Whitney test were used for statistical analysis with p < 0.05 as statistically significant.

Keywords

PL

wstydliwe choroby; wstyd; kiła; trądzik; łuszczyca

EN

embarrassing illnesses; shame; syphilis; acne; psoriasis

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Opuscula Sociologica
• Year: 2013
• Issue: 4(6)
• Pages: 51-61

Contributors

author

Teresa Rzepa

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Poznaniu

author

Ryszard Żaba

• Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

author

Oliwia Jakubowicz

• Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

References

• Attachment 2010, www.attachmentdisordermaryland.com/shame+attachment.htm (9.03.2013).
• Bradshaw J. 1997, Toksyczny wstyd. Jak uzdrowić wstyd, który cię zniewala, Akuracik, Warszawa.
• Daniels D., Gabel R. 2004, The impact of stuttering on identity construction, „Topics in Language Disorders”, nr 24.
• Deblinger E., Runyon M.K. 2005, Understanding and treating feelings of shame in children who have experienced maltreatment, „Child Maltreatment”, nr 10.
• Derwich-Nowak A. 2010, Patologiczny hazard, Difin, Warszawa.
• Dodziuk A. 1999, Wstyd, Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa.
• Dryden W. 2008, Jak pokonać wstyd, Wydawnictwo JK, Łódź.
• Ekman P. 1998, Wszystkie emocje są podstawowe, w: Natura emocji. Podstawowe zagadnienia, red. P. Ekman, R.J. Davidson, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Ekman P. 2011, Emocje ujawnione. Odkryj, co ludzie chcą przed Tobą zataić i dowiedz się czegoś więcej o sobie, Sensus, Gliwice.
• Erikson E.H. 2004, Tożsamość a cykl życia, Zysk i S-ka, Poznań.
• Goffman E. 2005, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Hasson-Ohayon I., Ehrlich-Ben Or S., Vahab K., Amiaz R., Weiser M., Roe D. 2012, Insight into mental illness and self-stigma: the mediating role of shame proneness, „Psychiatry Research”, nr 2–3.
• Hayes Grieco, M. 2012, http://innerself.com/content/self-help/behavior-modification/attitudestransformed/perfectionism/7894-about-unhealthy-self-destructive-shame.html (15.03.2013).
• Jakubowska H. 2009, Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Jakubowska H. 2012, www.przegladsocjologiijakosciowejorg/Volume19/PSJ_8_2_Jakubowska.pdf (13.05.2013).
• Jeynes C., Chung M.C, Challenor R. 2009, Shame on you’ – the psychosocial impact of genital warts, „International Journal STD/ AIDS”, nr 8.
• Kalafat J., Lester D. 2000, Shame and suicide: a case study, „Death Studies”, nr 2.
• Kaszuba A., Adamski Z. 2012, Poradnik lekarza praktyka. Dermatologia, Czelej, Lublin.
• Kaufman G. 1996, The psychology of shame: theory and treatment of shame-based syndromes, Springer, New York.
• Kroll J., Egan E. 2004, Psychiatry, moral worry, and the moral emotions, „Journal of Psychiatric Practice”, nr 10.
• Kurczewski J.M., Łaciak B., Herman A., Dzido D., Suflida A. 2006, Praktyki cielesne, Trio, Warszawa.
• Kurtz E. 1988, Wstyd i poczucie winy, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości, Warszawa.
• Leary M. 2000, Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Lester D. 1997, The role of shame in suicide, „Suicide and Life-Threatening Behavior”, nr 4.
• Lewis M. 1992, Shame. The exposed self, Free Press, New York.
• Lewis M. 2000, The emergence of human emotions, w: Handbook of emotions, red. M. Lewis, J. Haviland-Jones, Guilford Press, New York.
• McFall L., Johnson V. 2006, Shame: concept analysis, „The Journal of Theory Construction and Testing”, nr 13 (2).
• Mikuła J. 2006, Rodzina z problemem alkoholowym, PARPA, Warszawa.
• Miller M. 2006, Shame and psychotherapy. www.columbiapsych.com/shame_miller.html(14.03.2013).
• Miller R.S. 2000, Niepewność i zakłopotanie. O pokonywaniu niechcianych uczuć, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Miniszewska J. 2011, Jakość życia i poziom zasobów osobistych u osób chorych na łuszczycę, w: Psychologiczne i medyczne aspekty chorób skóry, red. T. Rzepa, J. Szepietowski, R. Żaba, Cornetis, Wrocław.
• Mroczkowski T.F. 2012, Choroby przenoszone drogą płciową, Czelej, Lublin.
• Muscari M. 2002, Effective management of adolescents with anorexia and bulimia, „Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services”, nr 40.
• Myerscough Ph.R., Ford M. 2002, Jak rozmawiać z pacjentem, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Ostrowska A. 2010, www.fzk.org.pl/publikacja-profilaktyka-raka-szyjki-macicy-i-raka-piersi-wiedza-postawy-i-zachowania-kobiet-9.html (13.03.2013).
• Pawlun M., Dzieciuchowicz Ł., Brzuzgo K., Brzeziński J.J., Wysocki J. 2006, Wiedza chorych o planowanym leczeniu operacyjnym, „Polski Przegląd Chirurgiczny”, nr 9.
• Rahm G.B., Renck B., Ringsberg K.C. 2006, Disgust, disgust beyond description – shame cues to detect shame in disguise, in interviews with women who were sexually abused during childhood, „Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing”, nr 13.
• Rzepa T. 2011, Choroby skóry jako niszczące piętno, w: Psychologiczne i medyczne aspekty chorób skóry, red. T. Rzepa, J. Szepietowski, R. Żaba, Cornetis, Wrocław.
• Rzepa T., Żaba R., Jakubowicz O., Szramka-Pawlak B. 2012a, Kiła i jej konsekwencje jako zapomniany problem zdrowia publicznego, „Polityka Społeczna”, nr 3.
• Rzepa T., Żaba R., Jakubowicz O., Szramka-Pawlak B. 2012b, Świadomość stygmatu własnej choroby a wizerunek samego siebie, „Opuscula Sociologica”, nr 1.
• Rzepa T., Jakubowicz O., Skopińska S., Żaba R. 2012c, Wstydliwa choroba a orientacja seksualna – badania wstępne, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 3.
• Sampogna F., Tabolli S., Abeni D. 2012, Living with psoriasis: prevalence of shame, anger, worry, and problems in daily activities and social life, „Acta Dermato-Venereologica”, nr 9.
• Saylor C., Yoder M., Mann R.J. 2002, Stigma, w: Chronic illness: impact and interventions, red. I. M. Lubkin, P.D. Larsen, Jones & Bartlett, Boston.
• Sjöblom L.M., Pejlert A., Asplund K. 2005, Nurses’ view of the family in psychiatric care, „Journal of Clinical Nursing”, nr 14.
• Soest T. von, Kvalem I.L., Skolleborg K.C., Roald H.E. 2006, Psychosocial factors predicting the motivation to undergo cosmetic surgery, „Plastic and Reconstructive Surgery”, nr 117.
• Stanisic M., Rzepa T. 2012, Attitude towards one’s illness vs. attitude towards a surgical operation, displayed by patients diagnosed with asymptomatic abdominal aortic aneurysm and asymptomatic internal carotid artery stenosis, „International Angiology”, nr 4.
• Stuewig J., McCloskey L.A. 2005, The relation of child maltreatment to shame and guilt among adolescents: psychological routes to depression and delinquency, „Child Maltreatment”, nr 10.
• Sztander W. 2006, Poza kontrolą, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości, Warszawa.
• Tangney J.P. 1995, Shame and guilt in interpersonal relationships, w: Self-conscious emotions.
• The psychology of shame, guilt, embarrassment, and pride, red. J.P. Tangney, K.W. Fisher, Guilford Press, New York.
• Tangney J.P., Dearing R.L. 2002, Shame and guilt (emotions and social behavior), Guilford Press, New York.
• Webster G.F., Rawlings A.V. 2009, Trądzik. Diagnostyka i leczenie, Czelej, Lublin.
• Zayfert C., DeViva J.C., Hofmann S.G. 2005, Co-morbid PTSD and social phobia in a treatment-seeking population: an exploratory study, „The Journal of Nervous and Mental Disease” nr 193.
• Zupancic M.K., Kreidler M.C. 1998, Shame and the fear of feeling, „Perspectives in Psychiatric Care”, nr 34.