Ocena wpływu działalności górniczej na środowisko - tendencje zmian

• Authors: Ryszard Uberman , Elżbieta Pietrzyk-Sokulska , Joanna Kulczycka

Title variants

EN

Evaluation of the impact of mining on the environment - trends

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Działalność górnicza nieodłącznie związana jest z ingerencją w środowisko i dotyczy przekształceń krajobrazu, zmian stosunków wodnych i jakości powietrza. Zaostrzenie w ostatnich latach wymogów ochrony środowiska spowodowało szereg działań minimalizujących wpływ pozyskiwania, przetwarzania i wykorzystania surowców mineralnych. Często, poprzez rekultywację i zagospodarowanie zajętych na ten cel terenów, górnictwo rekompensuje poniesione straty, a także tworzy nowe wartości użytkowe, w wielu przypadkach o wyższych walorach (Nieć, Pietrzyk-Sokulska i in. 2008). Wyczerpywanie i nieodnawialność zasobów kopalin wymusza racjonalne ich zużycie, recykling oraz stosowanie substytutów (Kudełko, Nitek 2011), co ograniczy m.in. zajmowanie terenów pod eksploatację nowych złóż i w konsekwencji zmniejszy presję na środowisko. W artykule przeanalizowano zachodzące w górnictwie zmiany, zwracając uwagę na szanse i zagrożenia dla dalszego jego rozwoju w Polsce na tle gospodarki globalnej. Wskazano także sposoby minimalizacji presji przemysłu wydobywczego na środowisko i metody naprawy nieuniknionych przekształceń komponentów środowiska (Pietrzyk-Sokulska 2004) wraz z oceną efektów środowiskowych tych działań w całym cyklu życia.

EN

Mining activity is inextricably linked with the interference in the environment and concerns the transformation of the landscape, change of water and air quality. Stepping up in recent years, the environmental protection requirements resulted in a series of actions to minimize the impact of the acquisition, processing and utilization of mineral resources. Often, through the rehabilitation of land used for mining, the industry compensate for losses, and creates new values, in many cases better than before (Nieć, Pietrzyk-Sokulska et al. 2008). Depletion of mineral resources and non-renewability enforces their rational use, recycling and the use of substitutes (Kudełko, Nitek 2011), which among other things limit use of land for the exploitation of new deposits and consequently reduce pressure on the environment. The article examines the changes taking place in the mining, paying attention to the opportunities and threats for its further development in Poland against the background of the global economy. It also identified ways to minimize the pressure of mining industry on the environment and repair methods the inevitable transformation of environmental components (Pietrzyk-Sokulska 2004) together with an assessment of the environmental effects of these activities throughout the life cycle.

Keywords

PL

górnictwo; środowisko naturalne; ochrona środowiska

EN

mining; environment; environmental protection

• Publisher: Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”
• Journal: Przyszłość. Świat-Europa-Polska
• Year: 2014
• Issue: 2/30/
• Pages: 87-119

Dates

published

2014

Contributors

author

Ryszard Uberman

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

author

Elżbieta Pietrzyk-Sokulska

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

author

Joanna Kulczycka

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Zarządzania

References

• Abramowski T., Kotliński R., 2011 - Współczesne wyzwania eksploatacji oceanicznych kopalin polimetalicznych, Gór. i Geoinż. r.35, Zesz. 4/1, Wyd. AGH, s. 41-61
• Abramowski T., Szelangiewicz T., 2011- Eksploatacja złóż polimetalicznych konkrecji z dna oceanu, Gór. i Geoinż. r.35, Zesz. 4/1, Wyd. AGH, s. 63-72
• Anderson C.W.N., Brooks R.R., Chiarucci a., Lacoste C.J., Leblanc M., Robinson B.H., Simcock R., Stewart R.B., 1999 - Phytomining for nickel, thallium and gold. Jo-urnal of Geochemical Exploration, no 67, s. 407-415
• Bilans zasobów i złóż kopalin na 31.12.2012 r. – PIG-PIB 2013 r., Warszawa
• Bogdanowski J., 1985 – Krajobrazowo-urbanistyczny aspekt zagospodarowania terenów pogórniczych. Zesz. Nauk. AGH nr 1027, Sozologia i Sozotech. Z. 20, Wyd. AGH, Kraków, s.71-83
• Chen CH., 2006 - Development of a framework for sustainable uses of resources: More paper and less plastics?, Environment International, no 32, s. 478-486.
• Dudała J., 2013 – Potęgi inwestują w zasoby. Surowce dają przewagę. Biul. Gór. nr 1-2. GIPH, Katowice
• Gałuszka A., 2005 - Wykorzystanie mikroorganizmów i roślin do pozyskiwania metali. Przegl., Geol. vol. 53, nr 10/1, s. 858-862
• Hajdo S., Klich J., Galiniak G., 2007 - Ekologiczne i technologiczne osiągnięcia w 40-letniej historii górnictwa otworowego siarki w Polsce. Gór. i Geoinż., r. 31, z. 3/1
• http://www.cemex.pl/raport-zrownowazonego-rozwoju-2011-2012-pl.aspx
• http://www.kghm.pl/_files/File/Raport%20CSR%20KGHM%202012%20web.pdf
• http://www.khw.pl/firma/raport_csr_2013.html;
• http://www.klubpodroznikow.com/relacje/polska-inne-miejsca/1333-muzeum-gross-rosen-w-rogoznicy
• https://www.google.pl/search?q=kopalnia+soli+wieliczka
• Kasprzyk P., 2009 - Kierunki rekultywacji w górnictwie odkrywkowym. Problemy Eko-logii Krajobrazu, t. XXIV. s. 7–15.
• Kasztelewicz Z., 2010 – Rekultywacja terenów pogórniczych w polskich kopalniach odkrywkowych. Wyd. Fundacji Nauka i Tradycje Gór. AGH
• Kasztelewicz Z., Szwed L., 2010 – Kierunki zagospodarowania terenów po likwidacji zakładów górniczych wydobywających węgiel brunatny. Przegl. Gór. nr 11
• Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Eko-nomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów dotyczący planu działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki prze-mysłowej KOM(2008) 397, Bruksela 2008
• Koneczna R., , Kulczycka J., 2012 – Znaczenie CSR w przedsiębiorstwach sektora gór-niczego w Polsce. Przegl., Gór,. nr 3, s. 5-10
• Kozioł. W., Ciepliński M., Goleniewska J., Machniak Ł., 2011 - Eksploatacja kruszyw z obszarów morskich. Gór. i Geoinż. R.35, z.4/1. Wyd. AGH, Kraków
• Kozłowski S., 1991 – Gospodarka a środowisko przyrodnicze. Wyd. Nauk. PWN, War-szawa
• Kozłowski S., 1997 - Droga do ekorozwoju, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Kudełko J., Kulczycka J., 2013 – Priorytetyzacja działań zaproponowanych w Strate-gicznym Planie Wdrożeń Europejskiego Partnerstwa Innowacji w Dziedzinie Su-rowców z punktu widzenia polskiej gospodarki. Zesz. Nauk. IGSMiE PAN, nr 85.
• Kudełko J., Nitek D., 2011 - Wykorzystanie odpadów z działalności górniczej jako sub-stytutów surowców mineralnych. Cuprum nr 3 (60), Wrocław, ss. 51-63
• Kulczycka J., 2011 - Eko-efektywność projektów inwestycyjnych z wykorzystaniem koncepcji cyklu życia produktu. Studia Rozprawy Monografie nr 169, IGSMiE PAN, Kraków.
• Kulczycka J., Radwanek-Bąk B., 2014 – Bezpieczeństwo podaży surowców nieenerge-tycznych i ich znaczenie w rozwoju gospodarki Unii Europejskiej i Polski. [w:] Czy kryzys światowych zasobów? red. Galwas B., Wyżnikiewicz B., Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN.
• Mazurek J., 2007 - Deformacje powierzchni w otworowej kopalni soli „Barycz” w li-kwidacji. Czy mogą jeszcze powstać zapadliska? Gór. i Geoinż. r. 31, z. 3/1. Wyd. AGH, Kraków,
• Mazurkiewicz B., 2011 - Wydobywanie zasobów surowcowych dna mórz i oceanów naczelnym zadaniem morskiej polityki gospodarczej państwa. Gór. i Geoinż. R.35, z. 4/1. Wyd. AGH, Kraków. ss. 267-281
• Nakłady i wyniki przemysłu, w 2013 r., GUS, Warszawa 2014 r.
• Nieć M., 1999 - Złoża antropogeniczne. Przegl. Geol.,, vol. 47, no 1. s. 93-98.
• Nieć M., Pietrzyk-Sokulska E., i in. 2008 - Górnictwo wspomagające ochronę środowi-ska i jego kształtowanie - doświadczenia Kieleckich Kopalń Surowców Mineral-nych. Gosp. Sur. Min. vol. 24, z. 4, s. 251-258.
• Nieć M., Uberman R., 1995 – Zwały jako antropogeniczne złoża wtórne. Gosp. Sur. Min. t. 11, z. 3. Wyd. CPPGSMiE PAN, s. 395-402
• Niedźwiecki R. (red. nauk.), Szulc J., Zarankiewicz M., 2013 – Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. (www.annaland.pl)
• Ochrona środowiska 2003 – GUS
• Ochrona środowiska 2011 – GUS
• Ochrona środowiska 2013 - GUS
• Panek E., 1995 – Wpływ eksploatacji i spalania węgla brunatnego na środowisko przy-rodnicze w Polsce. Studia Rozprawy Monografie nr. 39, Wyd. CPPGSMiE PAN.
• Patyńska R., 2014 – Identyfikacja i ocena emisji metanu z kopalń węgla kamiennego w Polsce. Zesz. Nauk. IGSMiE PAN nr 86, Kraków, s. 151-166
• Pieńkowski A., 2000 – Odkurzaczem po dnie. Wiedza i życie. Nr 10.
• Pietrzyk-Sokulska E. (red. nauk.) 2004 – Minimalizacja skutków środowiskowych pozy-skiwania zwięzłych surowców skalnych. Studium na przykładzie Wyżyny Kra-kowsko-Częstochowskiej. Wyd. IGSMiE PAN, s.159
• Pietrzyk-Sokulska E. (red. nauk.) 2008 –Tereny pogórnicze szansą rozwoju obszarów ich występowania. Studium na przykładzie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wyd. IGSMiE PAN, s.190
• Pietrzyk-Sokulska E., 1995 - Wpływ podziemnej eksploatacji i przeróbki węgla ka-miennego na środowisko przyrodnicze w Polsce. Studia Rozprawy Monografie nr. 39, Wyd. CPPGSMiE PAN, s..
• Pietrzyk-Sokulska E., 2005 – Kryteria i kierunki adaptacji terenów po eksploatacji su-rowców skalnych. Studium dla wybranych obszarów Polski, Studia, Rozprawy, Monografie nr. 131. s. 170. Wyd. IGSMiE PAN,
• Prawo ochrony środowisko z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z póź. zm.)
• Przeniosło S. (red.) 1996 - Mineral Resources of Poland 1995, PIG, Warszawa
• Rawlings D.E., Dew D., Du Plesis C.,2003 - Biomineralization of metal-containing ores and concentrates. Trends in Biotechnology, no 21, s. 38-44.
• Szczepański A., 2009 – Hydrogeologia. T. II. Wody kopalniane w obszarach intensyw-nej eksploatacji górniczej [pdf. www.mos.gov.pl/.]
• Uberman R., 1988 – Techniczno-technologiczne czynniki eksploatacji odkrywkowej złóż i ich związek z ukształtowaniem środowiska terenów górniczych. Zesz. Na-uk. AGH nr 1222, Sozologia i Sozotechnika z. 26, Wyd. AGH, ss.35-51
• Uberman R., Naworyta W., 2012 – Prognoza korzyści dla społeczności i gmin Gubin oraz Brody z zagospodarowania złoża węgla brunatnego Gubin. Zesz. Nauk. Uniw. Zielonogórskiego seria Inżynieria środowiska nr 27.
• Uberman R., Ostręga A., 2012 – Rekultywacja i rewitalizacja terenów po działalności górniczej. Polskie osiągnięcia i problemy. [W:] I Polsko-Niemieckie Forum Re-kultywacji i Rewitalizacji Obszarów Pogórniczych. Wisła-Jawornik 8-9 marca 2012, Wyd. AGH
• Urban J., Kasza A., Ochman K., Malec J., Wołoszyński M., 2013 – Kadzielnia i jej ja-skinie. Przewodnik geoturystyczny. Manufaktura Geoturystyczna. Warszawa
• Ustawa z dnia 27 września 2013 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U., poz. 21)
• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16, poz. 78 z póź. zm.)
• Wellmer F-W., Becker- Platen J.D., 2002 - Sustainable development and the exploitation of mineral and energy resources: a review. Int. J. Earth Sci., no 91, s. 723-745.
• www.annaland.pl
• www.mos.gov.pl/.

Identifiers

ISSN

1895-0949

ISSN

2391-5307