Aksjologiczne problemy tworzenia prawa a integracja europejska

• Authors: Kustra Ewa

Title variants

EN

The axiology of law-making process and the european integration

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sformułowany w polskiej teorii prawa model racjonalnego prawodawcy ma optymalizować praktykę tworzenia prawa nie tylko w płaszczyźnie językowej, prakseologicznej, ekonomicznej, ale przede wszystkim w płaszczyźnie aksjologicznej. Uznane przez prawodawcę wartości podlegają późniejszej systematyzacji ze względu na moc prawną aktu, z którego czerpią swe obowiązywanie. Dlatego wartości konstytucyjne mają wyższą pozycję w systemie od wartości ustawowych, a te ostatnie wyższą od wartości podstawowych. Różnice te są podstawą dla konstruowania przez doktrynę prawniczą zasad stratyfikacji (lub hierarchizacji) wartości. Podstawowym problemem, który jest przedmiotem ustaleń niniejszego opracowania jest pytanie, czy członkostwo Polski w UE wpływa na zmianę stratyfikacji wartości konstytucyjnych, a jeśli tak to w jakich obszarach. Niewątpliwie problem ten jest szczególnie istotny w kontekście ustalania konstytucyjnie gwarantowanych standardów ochrony praw jednostki. Wpływ integracji europejskiej na aksjologię konstytucyjną był bowiem już dostrzegany na szeroką skalę w związku z implementacją Decyzji Ramowej w sprawie ENA. Wówczas to, systemy konstytucyjne zostały skonfrontowane z koniecznością zmiany dotychczasowego standardu ochrony, polegającego na bezwzględnym zakazie ekstradycji własnych obywateli. Zróżnicowane orzecznictwo sądów konstytucyjnych dotyczące tej kwestii, wskazuje na odmienność stratyfikacji wartości konstytucyjnych w poszczególnych państwach członkowskich. Innym przykładem wpływu Decyzji Ramowej na konstytucyjnie chroniony standard prawa do sądu jest sprawa Melloni zawisła przed TS w wyniku wniesienia pytania prejudycjalnego przez hiszpański TK. Analiza treści rozstrzygnięcia TS oraz jego adaptacji do hiszpańskiego systemu prawa przez TK dowodzą również, że realny wpływ na stratyfikację konstytucyjnej aksjologii państw członkowskich może wywierać Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. W opracowaniu przedstawione zostaną najnowsze orzeczenia TS dotyczące zakresu stosowania Karty w systemach krajowych (Melloni, Åkerberg, Aliyev) i ich potencjalnego znaczenia dla modyfikacji konstytucyjnych standardów ochrony praw podstawowych.

EN

Polish legal theory has formulated a model of “rational legislator”. Its aim is to optimize the practice of law-not only on the linguistic, praxeological, economic niveau, but above all on the axiological one. The axiological system recieved by the legislaturor is a subject of a subsequent systematization due to the power of act, from which derive its validity. Therefore, constitutional values have a higher position in the system of the statute law, and the latter is higher than the value of the executive acts such as regulations. For academia these differences are the basis of a construction of principles of stratification (or hierarchy) of values. The mian issue that will be analizyed in this paper is whether the Polish membership in the EU effects changes in the stratification of constitutional values, and if so, that in which areas. Undoubtedly, this problem is particularly important in the context of setting standards of protection of constitutionally guaranteed fundamental rights. The impact of European integration on the axiology constitutional because has been widely analized in context of the implementation of the EAW Framework Decision. At that time, constitutional systems of many EU Member States were confronted with the neccessity of changing the existing standard of protection, according to which the extradition of their own citizens was absolutely forbidden. The differenciated case law of European constitutional courts on this issue, denotes variety of of constitutional values’ stratification in EU Member States. Another example of the impact of the EAW Framework Decision on the constitutional standard of right fair trial judgment is case Melloni ruled by the CJ after reference of a preliminary question by the Spanish Constitutional Tribunal. The analysis of CJ judgment and its adaptation into the Spanish legal system by the Constitutional Tribunal proves that the Charter of Fundamental Rights of the European Union may have a significant impact on the stratification of the constitutional values in national legal systems of Member States. Therefore, this paper presents the latest rulings of the CJ concerning the scope of application of the Charter in national legal systems (Melloni, Åkerberg, Aliyev) and their potential relevance to modify the constitutional standards of fundamental rights protection.

Keywords

PL

tworzenie prawa; integracja europejska; aksjologia

EN

creation of law; european integration; axiology

• Publisher: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy
• Journal: Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea
• Year: 2015
• Volume: V
• Pages: 95-104

Dates

published

2015

Contributors

author

Kustra Ewa

• Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy

References

• Barcz J., Unia Europejska na rozstajach. Traktat z Lizbony, Warszawa 2010.
• Barcz J., Traktat z Lizbony. Wybrane aspekty prawne działań implementacyjnych, Warszawa 2012.
• Barcz J., Kranz J., Powierzenie kompetencji na rzecz Unii Europejskiej a Traktat o Europejskim mechanizmie stabilności i Traktat o unii fiskalnej. Uwagi w świetle orzecznictwa FTK i wyroku TSUE w sprawie C-370/12, „Przegląd Sejmowy” 2013, z. 4.
• Biernat S., Zasada pierwszeństwa prawa unijnego po Traktacie z Lizbony, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2011, z. 25.
• Biernat S., Źródła prawa Unii Europejskiej, [w:] Barcz J. (red.), Prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2004.
• Biernat T., Deficyt demokracji w strukturach Unii Europejskiej, [w:] Biernat T., Siwik A., Demokracja, teoria, idee, instytucje, Toruń 2001.
• Borucka-Arctowa M., Koncepcja sprawiedliwości proceduralnej i jej rola w okresie przemian systemu prawnego – analiza teoretyczna i funkcjonalna, [w:] Pałecki K. (red.), Dynamika wartości w prawie, Kraków 1997.
• Borucka-Arctowa M., Sprawiedliwość proceduralna a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i jego rola w okresie przemian systemu prawa, [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, Warszawa 1996.
• Chauvin R., Prawa stają się prawem: Demokratyczne procedury w służbie wartości, [w:] Wyrzykowski M. (red.), Prawa stają się prawem. Status jednostki a tendencje rozwojowe prawa, Warszawa 2005.
• Chauvin T., Sprawiedliwość proceduralna: Źródło wartości procesu ustawodawczego w demokratycznym państwie prawnym, praca doktorska pod kierunkiem naukowym P. Winczorka, Warszawa 2001, dostępna w: Biblioteka WPiA UW.
• Czachór Z., Deficyt demokratyczny Unii Europejskiej, [w:] Szczepaniak M. (red.), Świat i Polska na progu XXI wieku. Profesorowi Czesławowi Mojsiewiczowi w 70-tą rocznicę urodzin, Toruń 1994.
• Czapliński W., Hofmański P., Płachta M., Wieruszewski R., Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Dyskusja w związku z wyrokiem dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania z 27 kwietnia 2005 P1/05, „Państwo i Prawo” 2005, z. 9.
• Dudzik S., Półtorak N. (red), Prawo Unii Europejskiej a prawo konstytucyjne państw członkowskich, Warszawa 2013.
• Dworkin R., A Matter of Principle, Oxford 1986.
• Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, tłum. T. Kowalski, Warszawa 1998.
• Dworkin R., The Model of Rules 35 University of Chicago Law Review 14, [w:] Feinberg I., Gross H. (red.), Philosophy of Law, Wadsworth, Belmont, California 1980.
• Dybowski M., R. Dworkina koncepcja zasad prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011.
• Gierach E., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 27 kwietnia 2005 (sgn. Akt P1/o5), „Przegląd Sejmowy” 2005, z. 5.
• Gross T. G., Deficyt demokratyczny w Unii Europejskiej i metody jego przezwyciężania, [w:] Kurczewska U. (red.), Deficyt demokracji w Unii Europejskiej a europejskie grupy interesów, Warszawa 2008.
• Gross T. G., Demokratyczna czy technokratyczna legitymizacja Unii Europejskiej. Nowa Europa, „Przegląd Natoliński” 2008, nr 1.
• Habermas J., Działanie komunikacyjne i detranscendencja rozumu, Warszawa 2004.
• Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego. Racjonalność działania a racjonalność społeczna, Warszawa 1999.
• Jedlecka W., Legitymizacja prawa Unii Europejskiej. Legitymizacja demokratyczna czy cywilizacyjna?, Łódź 2014.
• Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012.
• Kranz J. (red.), Suwerenność i ponadnarodowość a integracja europejska, Warszawa 2006.
• Kustra A., Przepisy i normy integracyjne, Toruń 2009.
• Kustra A., Wokół problemu multicentryczności problemu systemu prawa, „Państwo i Prawo” 2006, z. 6.
• Kustra E., Polityczne problemy tworzenia prawa, Toruń 1994.
• Kustra E., Racjonalny ustawodawca. Model teoretyczno-prawny, Toruń 1982.
• Lang W., Wokół problemu multicentryczności systemu prawa, „Państwo i Prawo” 2005, z. 7.
• Leszczyński L. (red.), Zmiany społeczne a zmiany w prawie. Aksjologia, konstytucja i integracja europejska, Lublin 1999.
• Łętowska E., „Multicentryczność” współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, „Państwo i Prawo” 2005, z. 4.
• Mik C., Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, Toruń 1998.
• Mik C., Konstytucja RP z 1997 r. a członkostwo Polski w Unii Europejskiej, Toruń 1999.
• Mik C., Polska w Unii Europejskiej, Toruń 1997.
• Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa, Warszawa 2003.
• Morawski L., Prawo jako technika społeczna – problemy aksjologiczne. Colloquia Communnia, z. 1-6, 1988-1989.
• Rawls J., Teoria sprawiedliwości, tłum. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa 1994.
• Teubner G., Rechts als autopoietisches System, Frankfurt a/Main 1989.
• Wronkowska S. (red.), Polska kultura prawna a prawo integracji europejskiej, Kraków 2005.
• Wronkowska S., Problemy racjonalnego tworzenia prawa, Poznań 1982.
• Wronkowska S., Zieliński M., Problemy i zasady redagowania tekstów prawnych, Warszawa 1995.
• Wróblewski J., Teoria racjonalnego tworzenia prawa, Wrocław 1985.
• Zirk-Sadowski M., Tożsamość konstytucyjna a prawo europejskie, „Analizy Natolińskie” 2012, z. 1.

Identifiers

ISSN

1899-4601