Stosunki między mieszkańcami miast podzielonych granicą państwową na przykładzie Cieszyna i Czeskiego Cieszyna (Český Těšín). Studium socjologiczne

• Authors: Zenderowski Radosław
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W rezultacie wielkich przemian politycznych XIX i XX wieku wiele historycznych społeczności i ich regiony zostały podzielone granicami politycznymi. Cieszyn i śląsk Cieszyński jest tego dobrym przykładem. Podzielone na mocy arbitrażu międzynarodowego w 1920 roku miasto, będące wcześniej typowym środkowoeuropejskim tyglem narodowościowym i kulturowym, skazane zostało na separację i rozwój w ramach dwóch odrębnych porządków państwowych i prawno-administracyjnych. Oba miasta – Cieszyn i nowopowstały Český Těšín (Czeski Cieszyn), mimo iż dzieliło je jedynie 20 metrów rzeki Olzy – stopniowo zaczynały żyć własnym życiem. Inne były koncepcje rozwoju miasta, inaczej przebiegały procesy demograficzne. Stan ten trwał, z niewielkimi przerwami na czas polskiej, a następnie niemieckiej okupacji, osiemdziesiąt lat. Był to czas wznoszenia barykad, umacniania swoiście rozumianej niezależności obu miast. Niemniej już wtedy zauważyć można było próby osłabiania nienaturalnego, ideologicznego podziału. Początek lat dziewięćdziesiątych XX wieku to próba zatrzymania niekorzystnej dla obu miast tendencji przez działania mające na celu zintegrowanie podzielonego miasta, regionu i jego społeczności. Lokalnym inicjatywom z obu stron towarzyszyło stopniowe ocieplenie stosunków polsko-czecho-słowackich, jak również coraz bardziej zaawansowany proces integracji europejskiej. Z socjologicznego punktu widzenia interesująca wydaje się być kwestia społecznych konsekwencji istnienia wieloletniego podziału (granicy) oraz jego stopniowego zaniku. Chcąc bliżej przyjrzeć się temu zjawisku, na początku 2001 roku przeprowadzono w Cieszynie i Českým Těšíně badania socjologiczne. Pytania zawarte w kwestionariuszu wywiadu dotyczyły generalnie dwóch obszarów: po pierwsze – przekonań i opinii warunkujących proces integracji (stosunek do mieszkańców drugiego miasta, opinie o obu miastach, znajomość ich najnowszej historii i ocena poszczególnych wydarzeń , wiedza o polsko-czeskich inicjatywach oraz społeczne postulaty zgłaszane pod ich adresem), po drugie – zaangażowania społecznego w działania integracyjne (uczestnictwo w polsko-czeskich przedsięwzięciach, wizyty w drugim mieście, deklarowana chęć zaangażowania się w konkretne przedsięwzięcia w sąsiednim mieście oraz znajomość języka polskiego/czeskiego). Niniejszy artykuł stanowi szczegółowe omówienie wyników przeprowadzonych badań.

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2002
• Issue: 1(8)
• Pages: 49-78

Contributors

author

Zenderowski Radosław

References

• Havarlant M., 1996, "Přihraniční česko-polské urbanizované oblasti a možnosti spolupráce v jejich rozvoji" (w:) J. Runge (red.), Problemy społeczne rozwoju regionalnego, Sosnowiec: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Jacher W., 1974, "Typologia integracji systemu społecznego", Studia Socjologiczne, nr 1.
• Jacher W., 1976, Zagadnienie integracji systemu społecznego. Studium z zakresu teorii socjologii, Warszawa-Wrocław: PWN.
• Komornicki T., 1999, Granice Polski. Analiza zmian przenikalności w latach 1990-1996, Warszawa: PAN IGiPZ.
• Krzysztofek K., 1994, "Region i regionalizm w perspektywie europejskiej" (w:) M.S. Szczepański (red.), Górny Śląsk na moście Europy, Katowice.
• Nowak K., 1998, "Dzieje Śląska Cieszyńskiego po 1918 roku" (w:) Śląsk Cieszyński. Zarys dziejów, Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej.
• Skorowski H., 1998/1999, Europa Regionu. Regionalizm jako kategoria aksjologiczna, Warszawa: Wydawnictwo Fundacji ATK.
• Sosna W., 1993, Cieszyn, Cieszyn: Urząd Miejski w Cieszynie.
• Sznurkowski T. (red.), 1996, Europejska Karta Regionów Granicznych i Transgranicznych oraz materiały informacyjne, dokumentacyjne i metodyczne, Warszawa: Perspektywy Press.
• Velovský J., 1973, "Pohraniční a cestovní ruch v Českém Tĕšínĕ od roku 1920" (w:) A. Grobelny, B. Cepelak (red.), Český Tĕšín 50 let mĕstem, Ostrava.
• Zahradnik S., 1997, "Nástin historického vývoje" (w:) K.D. Kadłubiec i in. (red.), Polská národní menšina na Tĕšínsku v Česke republice, Ostrava.