Wpływ kryzysu gospodarczego na politykę klimatyczną Unii Europejskiej i jej konsekwencje dla polskiego przemysłu energetycznego oraz zagospodarowania przestrzennego Polski

• Authors: Patryk Dunal , Monika Płaziak

Title variants

EN

The influence of the economic crisis on the European Union’s climate policy and its consequences for the Polish power industry and land use in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Regulacje klimatyczne Unii Europejskiej obciążają polską energetykę w sposób nieproporcjonalny do innych państw, głównie ze względu na dominację węgla w strukturze paliw zużywanych do produkcji energii w Polsce. Skutki globalnego kryzysu gospodarczego, wywołanego w 2007 roku w USA mogą zmienić kształt polityki klimatycznej w Europie, a tym samym przyczynić się do zmian kierunków rozwoju polskiego przemysłu energetycznego i zagospodarowania przestrzennego kraju. Niniejszy artykuł stanowi próbę projekcji konsekwencji prowadzenia polityki energetycznej przez Polskę na sytuację polskiego przemysłu energetycznego oraz stan zagospodarowania przestrzennego kraju. W artykule rozpatrzono trzy możliwe warianty dotyczące kształtu przyszłej polityki energetycznej dla Polski: 1) kontynuację aktualnej polityki, 2) jej złagodzenie, 3) jej zaostrzenie. Kontynuacja obecnej polityki klimatycznej w ciągu najbliższych lat sprawi, że udział węgla w strukturze paliwowej polskiej elektroenergetyki ulegnie zmniejszeniu. Nastąpi wzrost roli odnawialnych źródeł energii (OZE), a niemal połowa tego typu energii będzie wytwarzana przez energetykę wiatrową, głównie ze względu na relatywnie dogodne w tym względzie warunki geograficzne Polski. Dla zapewnienia efektywnego działania nowych instalacji istnieje potrzeba rozbudowy infrastruktury energetycznej, w szczególności sieci przesyłowych wewnątrz kraju oraz łączących go z państwami sąsiednimi: Niemcami, Słowacją, Litwą i Ukrainą. Powinna nastąpić także integracja ze skandynawskimi systemami energetycznymi. W sytuacji złagodzenia polityki klimatycznej Unii Europejskiej w obliczu kryzysu ekonomicznego kosztowne inwestycje redukujące emisję CO2 zostaną odroczone. Wówczas pewna jest dominacja węgla kamiennego i brunatnego w strukturze zużycia paliw w polskiej energetyce, z uwagi na jego względnie niski koszt oraz wysoką wydajność energetyczną. Elektrownie węglowe będą osiągać wysokie wyniki finansowe. Elektrownie gazowe będą stosowane głównie jako wsparcie w okresach szczytowych zużycia energii. Produkcja energii z OZE, biomasy oraz biogazu nie będzie wymuszana. Energetyka jądrowa nie będzie proponowana. W sytuacji zaostrzenia polityki klimatycznej polski sektor węglowy będzie wypierany przez inne źródła energii, w szczególności przez odnawialne. Do osiągnięcia tego efektu przyczynią się uregulowania prawne poprawiające atrakcyjność inwestowania w instalacje wykorzystujące OZE, przy jednoczesnym obniżeniu rentowności elektrowni konwencjonalnych poprzez rosnące ceny uprawnień do emisji CO2, np. zatwierdzenie planu Komisji Europejskiej w sprawie tzw. blackloadingu, wejście do polskiego porządku prawnego tzw. małego trójpaku energetycznego oraz projektu tzw. dużego trójpaku energetycznego. Polityka dekarbonizacji będzie sprzyjała rozwojowi energetyki jądrowej oraz produkcji energii z OZE. Zbyt restrykcyjna polityka klimatyczna w polskich realiach może doprowadzić do degradacji gospodarki, ponieważ wzrost cen energii wpłynie na wzrost kosztów działalności większości przedsiębiorstw. Z drugiej jednak strony, pod pewnymi warunkami stworzonymi przez odpowiednie prawa i instytucje, alokacja zasobów w sektorach technologii niskoemisyjnych może spowodować rozwój innowacji, wzrost gospodarczy i powstawanie nowych miejsc pracy, m.in. w sektorze produkcji urządzeń dla sektora energetycznego, w firmach budowlano-montażowych, w rolnictwie energetycznym, w obszarze pozyskiwania i przetwarzania biomasy i paliw. Dekarbonizacja może okazać się korzystna dopiero w dalekiej przyszłości. Nadchodząca roczna prezydencja Polski w międzynarodowej konwencji klimatycznej może stać się poważnym impulsem do wzmocnienia polskiego stanowiska oraz szansą na przeforsowanie regulacji korzystnych dla polskiego przemysłu energetycznego.

EN

Climate Regulations imposed by the European Union affect the Polish energy sector unequally, compared to other countries, mainly due to the dominance of coal as main resource in energy production. The effects of the global economic crisis, which started in 2007 in the United States, could change the climate policy in Europe, and thus contribute to changing the direction of Polish power industry development and spatial development of the country. Continuing with the current climate policy in the upcoming years will cause the reduction of the use of coal in the fuel structure of Polish power industry. The role of renewable energy will increase and almost half of this type of energy will be produced by wind power, mainly due to the geographical location of Poland. To ensure the effectiveness of the new systems, proper infrastructure needs to be developed, in particular transmission networks within the country, as wells as connections with neighbouring countries: Germany, Slovakia, Lithuania and Ukraine. Moreover, it is desirable to integrate with the Nordic energy systems. The powers-that-be in coal industry for several years now have attempted to save conventional energy by implementing projects reducing the risk associated with investments in the coal sector and supporting marketing campaigns that promote Polish coal. Nowadays, research and development centres are working on various applications for modern clean power generation technologies, which base on solids that limit greenhouse gas emissions. In the case of easing on the climate policy of the EU as a result of the global economic crisis, expensive investments reducing CO2 emission would be deferred. In such a case, the domination of coal and lignite in Polish energy sector is inevitable, due to its relatively low cost and high energy efficiency. Coal plants would be in good financial shape. Gas power plants would be mainly used as support during periods of peak energy consumption. The production of renewable energy, biomass and biogas would not be enforced. Nuclear power would not be proposed. In the case of strict climate policy, Polish coal sector would be replaced by other energy sources, in particular renewables. To achieve this effect, regulations enhancing the attractiveness of investing in installations using renewable energy sources would be introduced, while the profitability of conventional power plants would be reduced by raising the price of CO2 emission allowances, such as the European Commission’s approval of the plan of black loading, implementation into the Polish legal system a “small triple energy package”, and a “big triple energy package”. Decarbonisation policy would enable the development of nuclear energy and the production of energy from renewable sources. In Polish conditions, a climate policy that is too restrictive may lead to degradation of economy, as an increase in the price of energy would result in an increase of operational costs for most companies. On the other hand, under certain conditions created by the relevant laws and institutions, the allocation of resources in sectors of low carbon technologies could lead to the development of innovative technologies, economic growth, and job creation, for example in the production of equipment for the energy sector, in construction and assembly companies, energetic agriculture, in the acquiring and processing of biomass fuels. Decarbonisation may be beneficial only in the distant future. The upcoming year-long Polish Presidency at the International Climate Convention could be a major opportunity to strengthen the Polish position and a chance to enforce the regulations favourable to the Polish energy industry.

Keywords

PL

bezpieczeństwo energetyczne; kryzys gospodarczy; odnawialne źródła energii; polityka klimatyczna; Unia Europejska

EN

energetic independence; economic crisis; renewable energy; climate policy; European Union

• Publisher: Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Year: 2014
• Volume: 27
• Pages: 236-255

Contributors

author

Patryk Dunal

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Finansów

author

Monika Płaziak

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej

References

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 roku w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, Dz.U. L 153 z 18 czerwca 2010 roku.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, Dz.U. L 140 z 5 czerwca 2009 roku.
• Ferudun, D., Wilczyński, P.L. (2013). The Similarity Analysis of industrial development in EU Countries and Turkey Using Hierarchical Cluster Technique. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 21, 316–326.
• Hermann, E. Ott (1998). The Kyoto protocol. Unfinished business. Environment, 40 (6, Jul/Aug), 16–20.
• Jankowski, B. (2011). Wizja polskiego sektora energetycznego w perspektywie europejskiej polityki dekarbonizacji. Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej „EnergSys” Sp. z o.o 2011. Kraków: PAN IGSMiE.
• Kasztelewicz, Z. (2011). Wpływ polityki klimatycznej UE na górnictwo i energetykę Polski. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, 81, 147–163.
• Knap, W. (2013, 6 marca). Stracimy miliardy? Co najmniej 20 procent pieniędzy UE na lata 2014–2020 musi zostać przeznaczonych na cele klimatyczne. Dziennik Polski.
• Komunikat Komisji do Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, Europejska polityka energetyczna. (2007). Bruksela.
• Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030. (2012). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
• Konkluzje Rady Europejskiej (2007, 9 marca). 7224/07. Bruksela.
• Konkluzje Rady Europejskiej (2011, 8 marca). EUCO 2/1/11, REV 1, CO EUR 2, CONCL 1. Bruksela.
• Kyoto Protocol to the United Nations Framework Convention on Climate Change. (1998). United Nations.
• Okulski, T. (2012). Upłynnianie i zgazowanie węgla sposobem na jego wykorzystanie w silnikach spalinowych i w energetyce. Rynek energii, 4, 86–93.
• Płaziak, M. (2013a). Technologia tanich domów energooszczędnych jako odpowiedź na kryzys w budownictwie mieszkaniowym. Przedsiębiorczość – Edukacja, 9.
• Płaziak, M. (2013b). Domy energooszczędne i pasywne jako nieunikniona przyszłość budownictwa w Polsce. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 21, 173–188.
• Rachwał, T. (2008). Problematyka badawcza funkcjonowania przedsiębiorstw przemysłowych. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 11, 53–85.
• Strategia Europa 2020 (2015, 1 kwietnia). Pozyskano z http://ec.europa.eu/europe2020/index_pl.htm Szlagowski, P. (red.) (2012). W stronę nowego klimatycznego kompromisu dla konkurencyjności europejskiej gospodarki – szanse i wyzwania pakietu energetyczno-klimatycznego Unii Europejskiej. Kraków: Dante Media, Instytut Kościuszki.
• Szybalski, K. (2013). Kto zarobi na nowej ustawie o odnawialnych źródłach energii? Energetyka, 315.
• Tajduś, A., Czaja, P., Kasztelewicz, Z. (2011). Rola węgla w energetyce i strategia polskiego górnictwa węgla brunatnego w I połowie XXI wieku. Górnictwo i Geoinżynieria, 35 (3), 343–365.
• United Nations Framework Convention on Climate Change. (1992).United Nations.
• Ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. z 2013 r., poz. 984.
• Zielona księga. (2015, 1 kwietnia). Pozyskano z http://ec.europa.eu/green-papers/
• Zioło, Z. (2008). Problemy badawcze struktury przestrzennej przemysłu. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 11, 9–25.