Raporty z wyników finansowych procesu Zagłady. Przykład operacji „Reinhardt”

• Authors: Turzyński Mikołaj

Title variants

EN

Reports on the financial results of the Holocaust. Example of Operation “Reinhardt”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel: Celem artykułu jest zbadanie dyskursu rachunkowości, w tym jej języka, stosowanego w raportach finansowych z procesu Zagłady na przykładzie operacji „Reinhardt”. Metodyka/podejście badawcze: Przeprowadzone zostały badania o charakterze archi-walnym. Wykorzystano podejście do analizy dyskursu wynikające z teorii społecznej M.Foucaulta. Wyniki: Język sprawozdań z wyników finansowych Zagłady był dostosowany do potrzebodbiorców informacji zawartych w tych raportach. Dyskurs rachunkowości, w tym języksprawozdań, był determinowany ideologią nazistowską. Eksponowano kwestie zachowaniatajemnicy o przeprowadzonej grabieży, funkcje kontrolne i rozliczeniowe rachunkowościoraz wymóg zachowania wiarygodności. Przeprowadzone badanie nad językiem rachunko-wości stosowanym w sprawozdaniach z wyników finansowych Zagłady wskazuje, że domi-nujący dyskurs nazistowski kształtował treść sprawozdań i raportów, w taki sposób, żepraktyka księgowa była zgodna z priorytetami Trzeciej Rzeszy. Ograniczenia/implikacje badawcze: Zachowała się ograniczona ilość materiałów ar-chiwalnych, toteż badaniem objęto niewielką liczbę sprawozdań z wyników finansowychZagłady. Oryginalność/wartość: Artykuł wnosi wkład do badań nad wykorzystaniem rachunko-wości w celach ideologicznych. Stanowi pierwsze ujęcie problematyki wpływu dyskursunazistowskiego na język sprawozdań z wyników finansowych Zagłady.

EN

Purpose: The purpose of the article is to examine the accounting discourse, including the accounting language, used in financial reports from the Holocaust process on the example of Operation Reinhardt. Methodology/approach: Archival research was carried out. The approach to discourse analysis based on Foucault’s social theory was used. Findings: The language of the reports on the financial results of the Holocaust was adapted to the needs of the recipients of the information contained in these reports. Accounting discourse, including the language of the reports, was determined by the Nazi ideology. The issues of maintaining the secrecy of the looting carried out, the control and settlement functions of accounting, and the requirement of maintaining credibility were highlighted. The research on the language of accounting used in the reports on the financial results of the Holocaust shows that the dominant Nazi discourse shaped the content of the state-ments and reports, making the accounting practice consistent with the priorities of the Third Reich. Research limitations/implications: A limited amount of archival material has been preserved; hence the study covered a small number of reports on the financial results of the Holocaust. Originality/Value: The article contributes to research on the use of accounting for ideo-logical purposes. It is the first presentation of the problem of the influence of the Nazi dis-course on the language of reports on the financial results of the Holocaust.

Keywords

PL

rachunkowość; analiza dyskursu; Zagłada; operacja „Reinhardt”

EN

accounting; discourse analysis; Holocaust; operation “Reinhardt”

• Publisher: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce
• Journal: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Year: 2021
• Issue: 45(1)
• Pages: 93-111

Contributors

author

Turzyński Mikołaj

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Rachunkowości

References

• Antonelli V., D’Alessio R., Rossi R. Funnell W. (2018), Accounting and the banality of evil: Expropriation of Jewish property in Fascist Italy (1939–1945), „Accounting, Auditing & Accountability Journal”, 31 (8), s. 2165-2191, doi: 10.1108/AAAJ-11-2016-2783.
• Auerbach R. (2012), Treblinka. Reportaż, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 8, s. 25–75. Bauman Z. (2012), Nowoczesność i Zagłada, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Bem M. (2014), Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa.
• Black P. (2004), Prosty żołnierz „akcji Reinhard”. Oddziały z Trawnik i eksterminacja pol-skich Żydów, [w:] Libionka D. (red.), Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa, s. 103–131.
• Blumental N. (1947), Słowa niewinne, Centralna Żydowska Komisja Historyczna przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce, Kraków–Łódź–Warszawa.
• Blumental N. (1957), On Nazi vocabulary, „Yad Vashem Studies”, 1, s. 49–66.
• Cooper D.J., Ezzamel M. (2013), Globalization discourses and performance measurement sys-tems in a multinational firm, „Accounting, Organizations and Society”, 38 (4), s. 288–313, https://doi.org/10.1016/j.aos.2013.04.002.
• Detzen D., Hoffmann S. (2018), Stigma management and justifications of the self in denazi-fication accounts, „Accounting, Auditing & Accountability Journal”, 31 (1), s. 141–165, https://doi.org/10.1108/AAAJ-05-2016-2553.
• Detzen D., Hoffmann S. (2020), Accountability and ideology: The case of a German univer-sity under the Nazi regime, „Accounting History”, 25 (2), s. 174–192, https://doi.org/ 10.1177/1032373219836301.
• Edgley C.R.P. (2010), Backstage in legal theatre: a Foucauldian interpretation of ‘Rationes Decidendi’ on the question of taxable business profits, „Critical Perspectives on Account-ing”, 21 (7), s. 560–572, https://doi.org/10.1016/j.cpa.2010.03.008.
• Ezzamel M., Willmott H., Worthington F. (2008), Manufacturing shareholder value: The role of accounting in organizational transformation, „Accounting, Organizations and Society”, 33 (2/3), s. 107–140, https://doi.org/10.1016/j.aos.2007.03.001.
• Farjaudon A.L., Morales J. (2013), In search of consensus: the role of accounting in the definition and reproduction of dominant interest, „Critical Perspectives on Accounting”, 24 (2), s. 154–171, https://doi.org/10.1016/j.cpa.2012.09.010.
• Fleischman R.K., Funnell W.N. (2007), The relevance of the past, [w:] Hopper T., Northcott D., ScapensR.W. (eds.], Issues in Management Accounting, Pearson, Education Ltd., Edinburgh, s.377–398.
• Foucault M. (1977), Archeologia wiedzy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Foucault M. (2002), Porządek dyskursu, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
• Funnel W. (1998) Accounting in the service of the Holocaust, „Critical Perspectives on Accounting”, 9 (4), s. 435–464, doi.org/10.1006/cpac.1997.0164.
• Funnell W. (2013), Accounting for the Holocaust, [w:] Fleischman R.K, Funnell W., Walker S.P. (eds.), Critical Histories of Accounting: Sinister Inscriptions in the Modern Era, Routledge, New York, s. 57–68.
• Funnell W.N. (2015), The Holocaust, Accounting and the denial of Humanity, [w:] Funnell W.N., Chwastiak M. (red.), Accounting at War: The Politics of Military Finance, Routledge, Abingdon, s. 126–147.
• Grabias S. (2001), Język w zachowaniach społecznych, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Grunberger R. (1987), Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, t. 2, Państwowy Instytut Wy-dawniczy, Warszawa. Haidu P. (1992), The Dialects of Unspeakability: Languge, Silence, and the Narratives of Desubjectification, [w:] Friedlander S. (ed.), Probing the Limits of Representation. Na-zism and The „Final Solution”, Harvard University Press, Cambridge, MA–London, s. 277–299.
• Hardy C., Phillips N. (2004), Discourse and power, [w:] Grant D., Hardy C., Oswick C., Putnam L. (eds.), The Sage handbook of organizational discourse, Sage, London, s. 299–316.
• Hilberg R. (2014), Zagłada Żydów europejskich, Piotr Stefaniuk, Warszawa.
• Hook D. (2001), Discourse, knowledge, materiality, history. Foucault and discourse analysis, „Theory & Psychology”, 11 (4), s. 521–547, https://doi.org/10.1177/0959354301114006.
• Janczewska M. (2016), O śmierci w niemieckim języku oficjalnym na przykładzie raportu Jürgena Stroopa, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 12, s. 35–69, https://doi.org/ 10.32927/ZZSiM.404. Janion M. (2011), Porzucić etyczną arogancję, [w:] Polak B.A., Polak T. (red.), Porzucić etyczną arogancję. Ku reinterpretacji podstawowych pojęć humanistyki w świetle wyda-rzenia Szoa, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań, s. 19–29.
• Karay F. (2004), Żydowskie obozy pracy w czasie „akcji Reinhardt”, [w:] Libionka D. (red.), Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Instytut Pamięci Naro-dowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa, s. 248–260.
• Khalifa R., Sharma N., Humphrey C., Robson K., (2007), Discourse and audit change: transformations in methodology in the professional audit field, „Accounting, Auditing & Accountability Journal”, 20 (6), s. 825–854, https://doi.org/10.1108/09513570710830263.
• Kosmala K., McKernan J.F. (2011), From the care of the self to the care of the other: Ne-glected aspects of Foucault’s late work, „Accounting Auditing & Accountability Journal”, 24 (3), s. 377–402, https://doi.org/10.1108/09513571111124054
• Kranz T. (2004), Obóz koncentracyjny na Majdanku a „akcja Reinhardt”, [w:] Libionka D. (red.), Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Instytut Pa-mięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warsza-wa, s. 233–260.
• Kranz T. (2005), Ewidencja zgonów i śmiertelność więźniów KL Lublin „Zeszyty Majdan-ka”, XXIII, s. 7–54.
• Kuwałek R. (2010), Obóz zagłady w Bełżcu, Państwowe Muzeum na Majdanku, Lublin 2010.
• Kuwałek R. (2014), Nowe ustalenia dotyczące liczby ofiar niemieckiego obozu zagłady w Sobi-borze „Zeszyty Majdanka”, XXVI, s. 17–60.
• Leclercq-Vandelannoitte A. (2011), Organizations as discursive constructions: a Foucauldi-an approach, „Organization Studies”, 32 (9), s. 1247–1271, https://doi.org/10.1177/ 0170840611411395.
• Lehnstaedt S. (2019), Czas zabijania. Bełżec, Sobibór, Treblinka i Akcja Reinhardt, Pró-szyński i S-ka, Warszawa.
• Lehnstaedt S., Traba R. (2019), Akcja „Reinhardt” – historia i upamiętnianie, [w:] Lehn- staedt S., Traba R. (red.), Akcja „Reinhardt” – historia i upamiętnianie, Wydawnictwo Neriton, Warszawa, s. 7–25.
• Lippman E. J., Wilson P. A (2007), The culpability of accounting in perpetuating the Holo-caust, „Accounting History”, 12 (3), s. 283-303, doi.org/10.1177/ 1032373207079028.
• Lippman E.J., Wilson P.A. (2013), Accountants and the Holocaust, [w:] Fleischman R.K, Funnell W., Walker S.P. (eds.), Critical Histories of Accounting: Sinister Inscriptions in the Modern Era, Routledge, New York,, s. 69–81.
• Loose I. (2014), Aspekty ekonomiczno-prawne niemieckiej polityki okupacyjnej w rola ban-ków oraz innych firm niemieckich w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, [w:] Gra-bowski J., Libionka D. (red.), Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa, s. 29–72.
• Masztalerz M. (2018), Komunikacja w rachunkowości – aspekty językowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• McKinlay, A., Pezet E. (2018), Foucault, governmentality, strategy: from the ear of the sov-ereign to the multitude, „Critical Perspectives on Accountingˮ, 53, s. 57–68, https://doi.org/10.1016/j.cpa.2017.03.005.
• Młynarczyk J.A. (2004), Treblinka – obóz śmieci „akcji Reinhardt, [w:] Libionka D. (red.), Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa, s. 217–232.
• Neumann F. (2016), Behemot. Narodowy socjalizm – ustrój i funkcjonowanie, Fundacja Wydawnictwo Naukowe TEXTURA, Warszawa.
• Papi L., Bigoni M., Deidda Gagliardo E., Funnell W. (2019), Accounting for power and resistance, the University of Ferrara under the Fascist regime in Italy, „Critical Perspec-tives on Accounting”, 62, s. 59–76, https://doi.org/10.1016/j.cpa.2018.11.001.
• Pegelow Kaplan T. (2009), The Language of Nazi Violence. Linguistic Violence and the Struggle of German Jewish Ancestry, Cambridge University Press, Cambridge.
• Phillips L., Jorgensen M.W. (2002), Discourse analysis as theory and method, Sage, London
• Pohl D. (2004), „Akcja Reinhardt” w świetle historiografii, [w:] Libionka D. (red.), Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Instytut Pamięci Narodo-wej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa, s. 334–355.
• Sachslehner J. (2016), Zarządca do spraw śmierci. Odilo Globocnik, eksterminacja i obozy Zagłady, Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Stoll K. (2019), Vernichtungswissenschaft: Niemieckie obozy zagłady powstałe w ramach akcji „Reinhardt”. Badania Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, 1944–1947, [w:] Lehnstaedt S., Traba R. (red.), Akcja „Reinhardt” – historia i upamiętnianie, Wy-dawnictwo Neriton, Warszawa, s. 180–202.
• Tokarska-Bakir J. (2005), „Słowa niewinne”. Czytając Nachmana Blumentala, „Teksty Drugie”, 1–2, s. 223–235.
• Turzyński M. (2020), Organizacja systemu rachunkowości w getcie łódzkim w latach 1940–1944. Perspektywa ofiar zagłady, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 107 (163), s. 71–98.
• Tyas S. (2004), Brytyjska Intelligence Service: odszyfrowane wiadomości radiowe z Gene-ralnego Gubernatorstwa, [w:] Libionka D. (red.), Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrod-ni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa, s. 261–266.
• Żbikowski A. (2001), Wstęp, [w:] Katzmann F. (2001), Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja, oprac. A. Żbikowski, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.
• NO-56, Letter to Himmler concerning the completion of the Reinhardt Action in Poland, https://nuremberg.law.harvard.edu/documents/5328-letter-to-himmler-concerning
• (dostęp 10.12.2020).
• NO-57, Report to Himmler on the results of the Reinhardt Action in Poland, including the confiscation of property and the exploitation of labor, https://nuremberg.law.harvard. edu/documents/5331-report-to-himmler-on-the-results (dostęp 10.12.2020).
• NO-58, Letter to Odilo Globocnik concerning the success of the Reinhardt Action in Poland, https://nuremberg.law.harvard.edu/documents/5335-letter-to-odilo-globocnik (dostęp 10.12.2020).
• NO-59, Report on the operations and results of the Reinhardt Action in Poland, Bericht über die verwaltungsmaessige Abwicklung der Aktion Reinhard, https://nuremberg.law.har vard.edu/documents/5339-report-on-the-operations (dostęp 10.12.2020).
• NO-60, Report on the money and other valuables collected in the Reinhardt Action in Po-land [confiscation of Jewish property], https://nuremberg.law.harvard.edu/documents/ 5343-report-on-the-money (dostęp 10.12.2020).
• NO-62, List of money, jewels, and other valuables collected by the Reinhardt Action in Poland, https://nuremberg.law.harvard.edu/documents/5350-list-of-money-jewels (dostęp 10.12.2020).
• NO-64, Letter to Heinrich Himmler concerning the financial accounts of the Reinhardt Action, https://nuremberg.law.harvard.edu/documents/5358-letter-to-heinrich-himmler (dostęp 10.12.2020).
• NO-3034, Instructions to Oswald Pohl and Odilo Globocnik concerning the Reinhardt Ac-tion financial accounts,https://nuremberg.law.harvard.edu/documents/4413-instructions-to-oswald-pohl (dostęp 10.12.2020).
• Katzmann F. (2001), Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja, oprac. A. Żbi-kowski, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa. Himmler H. (1976), Himmler’s Sumation, [w:] Dawidowicz L.S. (ed.), (1976), A Holocaust Reader, Behrman House. Inc., West Orange, NJ, s. 130–140. Piotrowski S. (1949), Misja Odyla Globocnika. Sprawozdania o wynikach finansowych zagłady Żydów w Polsce, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.