RÓWNOŚĆ W SYSTEMIE EMERYTALNYM. PRZEGLĄD BADAŃ

• Authors: Ratajczak Joanna

Title variants

EN

EQUITY IN THE PENSION SYSTEM. OVERVIEW OF RESEARCH

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Równość będąca wartością instrumentalną sprawiedliwości społecznej jest istotną wytyczną dla projektowania, implementacji i oceny polityki społecznej, w tym polityki emerytalnej. Aktorzy instytucjonalni często odnoszą się do równości w kontekście zabezpieczenia emerytalnego, jednak z reguły wartość ta nie jest definiowana wprost i w sposób jednoznaczny. Co więcej, wiele różnych zasad sprawiedliwości społecznej (i równości) może być stosowanych jednocześnie w danym obszarze (np. bazowym zabezpieczeniu emerytalnym). Pojawia się zatem konieczność ich identyfikacji i hierarchizacji, także w odniesieniu do innych wartości istotnych dla zabezpieczenia emerytalnego, np. efektywności. Celem artykułu jest propozycja wymiarów analizy równości W szczególności rozważone zostaną następujące pytania: (1) kto jest podmiotem równości? (2) co jest pożądanym dobrem redystrybucji, (3) jakie są kryteria podziału pożądanego dobra (dóbr) (4) jaki jest czas referencyjny? Wnioskowanie ma charakter redukcyjny i bazuje na badaniach literaturowych.

EN

Equity is one of the crucial values in the society and guidance for the design, implementation and evaluation of the social policy and pension policy as well. Institutional actors tend to refer to the principle of justice or equity in the pension system. However, very often, this value is not defined directly or it is expressed very generally. Furthermore, in one system several different principles of equity can be embedded and there is a need to identify them and to determine their hierarchy, also in relation to the different values in the pension system. The goal of the article is the proposition of four dimensions, which constitutes equity in the pension system. Those dimensions will refer to some questions: (1) who is subject to justice (2) what is distributed, (3) what criteria can be used to distribute a desired good (or goods), (4) by what scope of time is justice denoted. The research focuses both on inductive and deductive approaches and refers to the social policy and pension literature.

Keywords

PL

równość; sprawiedliwość; system emerytalny; redystrybucja

EN

equity; jutice; pension system; redistribution

• Publisher: Institute of Labor and Social Studies, Warsaw
• Journal: Polityka Społeczna
• Year: 2017
• Volume: 44
• Issue: 8(521)
• Pages: 18–27

Contributors

author

Ratajczak Joanna

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

References

• Alessie R., Angelini V., van Santen P. (2011), Pension Wealth and Household Savings in Europe: Evidence from Sharelife, Netspar Discussion Papers, DP10/2011–088.
• Antonów K. (2015), Zasady równości i sprawiedliwości społecznej w prawie emerytalnym, „Annales UMCS. Sectio G”, Vol. LXII, z. 2, s. 9–27.
• Barr N. (2001), Państwo dobrobytu jako skarbonka. Informacja, ryzyko, niepewność a rola państwa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie, Warszawa.
• Barr N. (2016), Ekonomia polityki społecznej, tłum. Krzysztof Czarnecki, Paweł Łuczak, Maciej Żukowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Pozna­niu, Poznań.
• Barr N., Diamond P. (2010), Pension Reform. A short Guide, Oxford University Press, New York.
• Beck U. (2002), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Becker I., Hauser R. (2004), Soziale Gerechtigkeit – eine Standortbestim­mung. Zieldimensionen und empirische Befunde, Edition Sigma, Berlin.
• Bielecki M., Makarski K., Tyrowicz J. (2017), Wiek emerytalny i wydatki na emerytury. Jakie będą skutki obniżania wieku emerytalnego?, Group for Research in Applied Economics, https://www.slideshare.net/grape_uw/wiek-emerytalny-i-wydatki-na-emerytury [dostęp 10.05.2017].
• Bönke T., Grabka M. M., Schröder C., Wolff E. N., Zyska L. (2016), The joint distribution of net worth and pension wealth in Germany, SOEPpapers on Multidisciplinary Panel Data Research at DIW Berlin, 853.
• Börsch-Supan A.B. (1998), Incentive Effects of Social Security on Labor Force Participation: Evidence in Germany and Across Europe, NBER Working Paper No. 6780.
• Chłoń-Domińczak A. (2012), Długoterminowe zabezpieczenie rodziny w systemie emerytalnym, Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, Warszawa.
• Chybalski F. (2015), Pomiar redystrybucji w międzynarodowych analizach systemów emerytalnych, w: F. Chybalski, E. Marcinkiewicz (red.), Współczesne problemy systemów emerytalnych. Wybrane zagadnienia, Monografie Politechniki Łódzkiej, Łódź, s. 18–27.
• Chybalski F. (2016), Adekwatność dochodowa, efektywność i redystrybucja w systemach emerytalnych. Ujęcie teoretyczne, metodyczne i empiryczne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Davies B. (2000), Equity within and Between Generations: Pension System and Equity, w: G. Hughes, J. Stewart (eds.), Pensions in the European Union: Adapting to Economic and Social Change, Kulwer Academic Publishers, Norwell Mars., s. 109–126.
• Devereux S. (2016), Is targeting ethical?, Global Social Policy, Vol. 16(2), s. 166–181.
• Disney R., Whitehouse E. (2002), The economic wellbeing of older people in international perspective: a critical review, MPRA Paper No. 10333.
• Döring D. (1998), Leitvorstellungen der Politik der sozialen Sicherung unter besonderer Berücksichtigung der Geschichte der Rentenversicherung, w: S. Blasche, D. Döring (red.), Sozialpolitik und Gerechtigkeit, Campus Verlag, Frankfurt/ New York, s. 214–257.
• Filek J., Kot D., Węgrzecki A. (2004), Część pierwsza: z punktu widzenia filozofa, w: S.M. Kot, A. Malawski, A. Węgrzecki (red.), Dobrobyt społeczny, nierówności i sprawiedliwość dystrybutywna, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków, s. 15–106.
• Fornero E. (2003), From pension design to pension reform, „Journal of European Social Policy”, Vol. 13, p. 273–275.
• Frick J.G., Grabka M.M. (2010), Oldage pension entitlements mitigate inequalitybut concentration of wealth remains high, DIW Berlin, Weekly Report, s. 55–63.
• Frick J.R., Grabka M.M. (2013), Public Pension Entitlements and the Distribution of Wealth, w: J.C. Gornick, M. Jäntti (eds.), Income Inequality: Economic Disparities and the Middle Class in Affluent Countries, Stanford University Press, in Press, s. 362–387.
• Fultz E., Ruck M., Steinhilber S., red. (2003), The Gender Dimensions of Social Security Reform in Central and Eastern Europe: Case Studies of the Czech Republic, Hungary and Poland, ILO, Budapest.
• Góra M. (2003), System emerytalny, PWE, Warszawa.
• Gornick J.C., Jäntti M., red. (2013), Income Inequality: Economic Disparities and the Middle Class in Affluent Countries, Stanford University Press, s. 362–388.
• Grech A.G. (2012), Evaluating the possible impact of pension reforms on future living standards in Europe, MPRA Paper No. 39851, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/39851 [dostęp 20.11.2016].
• Grech A.G. (2014), Evaluating the possible impact of pension reforms on elderly poverty in Europe, MPRA Paper No. 57639, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/57639/ [dostęp 12.01.2017].
• Hagemajer J., Makarski K., Tyrowicz J. (2013), Reforma emerytalna w świetle modelu nakładających się pokoleń (OLG), Group for Research in Applied Economics, https: //www.slideshare.net/grape_uw/slides-scalonepl [dostęp 10.05.2017].
• Handschke J., Łyskawa K., Rata­jczak J. (2005), Ryzyko emerytalne w systemie zabezpieczenia na starość, w: T. Szumlicz (red.), Społeczne aspekty ubezpieczenia, SGH w Warszawie, Warszawa, s. 141–152.
• Hauser R., Becker I. (2000), Introduction, w: R. Hauser, I. Becker (eds.), The Personal Distribution of Income in an International Perspective, Springer Verlag, Berlin; Heidelberg; New York; Barcelona; Hong Kong; London; Milan; Paris; Singapore; Tokyo: Springer, s. 1–6.
• Hinrichs K. (1997), Social insurances and the culture of solidarity: The moral infrastructure of interpersonal redistributions – with special reference to the German health care system, ZeS-Arbeitspapier, No. 03/1997.
• Hinrichs K. (1998), Reforming the public pension scheme in Germany: The end of the traditional consensus?, ZeS-Arbeitspapier, No. 11/1998.
• Holzmann R., Hinz R.P., Dorfman M. (2008), Pension Systems and Reform Conceptual Framework, Social Protection Discussion Paper No. 0824.
• Holzmann R., Palmer E. (2006), The Status of the NDC Discussion: Introduction and Overview, w: R. Holzmann, E. Palmer (eds.), Pension Reform. Issues and Prospects for Non-Financial Defined Contribution (NDC) Schemes, The World Bank, Washington D.C., s. 1–15.
• Holzmann R., Palmer E. (2013), Early Lessons from Country Experience with Match­ing Contribution Schemes, w: R. Hinz, R. Holzmann, D. Tuesta, N. Takayama (eds.), Matching Contributions for Pensions. A Review of International Experience, The World Bank, Washington D.C., s. 3–26.
• Horodecka A. (2011), Problem definiowania dobrobytu i wartości w ekonomii i jego znaczenie dla polityki gospodarczej, w: J. Stacewicz (red.), Polityka gospodarcza w świetle kryzysowych doświadczeń, Prace i materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH 85, SGH w Warszawie, Warszawa, s. 9–48.
• Horstmann S., Hüllsman J. (2009), Study Contract to improve the knowledge on the socioeconomic impact of pension systems on women, raport projektu, European Commission, DG Employment, Social Affairs and Equal Opportunities, VC/2007/0329, ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=5001&langId=en [dostęp 30.05.2016].
• Howse K. (2004), What has fairness got to do with it? Social justice and pension reform, Ageing Horizons – Oxford Institute of Ageing, Issue 1.
• Howse K. (2007), Updating the Debate on Intergenerational Fairness in Pension Reform, „Social Policy & Administration” 41(1), s. 50–64.
• Jabłonowski J., Müller Ch. (2013), 3 sides of 1 coin – Longterm Fiscal Stability, Adequacy and Intergenerational Redistribution of the reformed Oldage Pension System in Poland, National Bank of Poland Working Paper No. 145, Warsaw.
• Jaime-Castillo A.M. (2013), Public opinion and the reform of the pension systems in Europe: the influence of solidarity principles, „Journal of European Social Policy” 23(4), s. 390–405.
• Jajko-Siwek (2016), Quo vadis pensione? Perspektywy zmian w poziomie świadczeń emerytalnych w Polsce, referat na konferencji ESPAnet Polska 2016, https://ln.sync.com/dl/c37212390#nr6s7xy6-wazvp95n-vn3ukb63-wv953syg [dostęp 20.09.2016].
• Jajko-Siwek A. (2014), Między i wewnątrzpokoleniowa redystrybucja dochodowa w polskim systemie emerytalnym, w: M. Szczepański, T. Brzęczek, M. Gajowiak (red.), Systemy zabezpieczenia społecznego wobec wyzwań demograficznych i rynkowych. Social security systems against the challenges of demographics and market, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, s. 189–200.
• Klenner Ch., Leiber S., red. (2010), Welfare states and gender inequality in Central and Eastern Europe, ETUI, Brussels.
• Kohl J. (2003), Principles of Distributive Justice in Pension Policies. Cross-National Variations in Public Opinion, paper prepared for the Conference on New Challenges for Welfare State Research, 21–24 August, Toronto.
• Kohli M. (1987), Retirement and the Moral Economy: An Historical Interpretation of the German Case, „Journal of Aging Studies”, Vol. 1, No. 2, p. 125–144.
• Kohli M. (2008), Generational equity. Concepts and attitudes, w: C. Arza, M. Kohli (eds.), Pension Reform in Europe. Politics, policies and outcomes, Routledge, London, New York, s. 198–214.
• Koralewska W. (2014), Uwarunkowania indywidualnych preferencji redystrybucyjnych, praca licencjacka, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, niepublikowane.
• Kot S.M. (2004a), Dobrobyt, w: S.M. Kot, A. Malawski, A. Węgrzecki (red.), Dobrobyt społeczny, nierówności i sprawiedliwość dystrybutywna, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków, s. 107–122.
• Kot S.M. (2004b), Koncepcja sprawiedliwości dystrybutywnej i redystrybutywnej, w: S.M. Kot, A. Malawski, A. Węgrzecki (red.), Dobrobyt społeczny, nierówności i sprawiedliwość dystrybutywna, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków, s. 229–247.
• Kot S.M., Malawski A., Węgrzecki A., red. (2004), Dobrobyt społeczny, nierówności i sprawiedliwość dystrybutywna, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
• Lamont J., Favor Ch. (2016), Distributive Justice, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = http://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/justice-distributive/ [dostęp 30.09.2016].
• Laska A. (2011), Sprawiedliwość społeczna w dyskursie polskiej zmiany systemowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Leisering L. (2004), Paradigmen sozialer Gerechtigkeit. Normative Diskurse im Umbau des Sozialstaats; wersja styczeń 2004, http://www.uni-bielefeld.de/soz/personen/Leisering/pdf/1.pdf [dostęp 15.07.2016].
• Lissowski G. (2008), Zasady sprawiedliwego podziału dóbr, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Maiese M. (2016), Principles of Justice and Fairness. Beyond Intractability, w: G. Burgess, H. Burgess (eds.), Conflict Information Consortium, University of Colorado, Boulder. Posted: July 2003, http://www.beyondintractability.org/essay/principles-of-justice [dostęp 30.09.2016].
• Malawski A. (2004), Aksjomatyczna analiza dobrobytu i sprawiedliwości dystrybutywnej, w: S.M. Kot, A. Malawski, A. Węgrzecki (red.) , s. 123–160.
• Mat­til B. (2006), Pension Systems: Sustainability and Distributional Effects in Germany and the United Kingdom, Physica Verlag, A Springer Company.
• Moody H.R. (2009), The Moral Economy of Retirement, Journal of American Society of Aging, Vol 33, No. 3, p. 27–33.
• Morecka Z. (1981), Społeczne aspekty gospodarowania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Myles J. (2002), A New Social Contract for the Elderly?, w: G. Esping-Andersen i in., Why We Need a New Welfare State?, Oxford University Press, Oxford, s. 130–172.
• Myles J. (2003), What justice requires: pension reform in ageing societies, Journal of European Social Policy, Vol 13, p. 264–269.
• OECD (2013), OECD Guidelines for Micro Statistics on Household Wealth, OECD Publishing.
• Oksanen H. (2003), The debate on pensions: more rigour needed in the middle field, „Journal of European Social Policy”, Vol 13, p. 269–273.
• Orszag P.R., Stiglitz J.E. (2001), Rethinking Pension Reform: Ten Myths about Social Security Systems, w: R. Holzmann, J.E. Stiglitz (eds.), New Ideas about Old Age Security. Toward Sustainable Pension System in the 21st Century, The World Bank, Washington D.C., s. 17–56.
• Österle A. (2002), Evaluating Equity in Social Policy. A Framework for Comparative Analysis, SAGE Publications (London, Thousand Oaks and New Delhi), Vol. 8, Issue 1, s. 46–59.
• Pacud R. (2015), Sprawiedliwość w prawie emerytalnym. Kwestie międzypokoleniowe oraz ekonomiczne, „Annales UMCS. Sectio G”, Vol. LXII, z. 2, s. 159–171.
• Pallares-Miralles M., Romero C., Whitehouse E. (2012), International Patterns of Pension Provision II. A Worldwide Overview of Facts and Figures, Discussion Paper No. 1211, The World Bank, Washington D.C.
• Palme J. (1990), Models of oldage pensions, w: R.E. Goodin, A. Ware (eds.), Needs and Welfare, Sage, London, s. 104–125.
• Petelczyc J., Roicka P. (2015), Sytuacja kobiet w systemie emerytalnym, ISP, Warszawa, http://www.isp.org.pl/uploads/pdf/1637680578.pdf [dostęp 28.10.2016].
• Petersen J.H. (1998), Recent research on public pension systems. A review, „Labour Economics”, No. 5, p. 91–108.
• Piotrowski J. (1966), Zabezpieczenie społeczne. Problematyka i metody, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Powell M., Johns N., Green A. (2011), Social Justice in Social Policy, http://www.social-policy.org.uk/lincoln2011/PowellJohnsGreen%20P7.pdf [dostęp 2.06.2016].
• Rajevska O. (2016), Adequacy and Equity of Pensions as a Function of Pension System Institutional Design: a Case of the Baltic States, thesis, https://www.researchgate.net/publication/303812913_ADEQUACY_AND_EQUITY_OF_PENSIONS_AS_A_FUNCTION_OF_PENSION_SYSTEM_INSTITUTIONAL_DESIGN_A_CASE_OF_THE_BALTIC_STATES [dostęp 10.05.2017].
• Ratajczak-Tuchołka J. (2010), Emerytury kobiet w ubezpieczeniowych systemach emerytalnych w Niemczech i w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Rutecka J. (2012), Zakres redystrybucji dochodowej w ubezpieczeniowym systemie emerytalnym, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
• Rutecka J. (2015), Progresywność europejskich systemów emerytalnych – ujęcie porównawcze, w: F. Chybalski, E. Marcinkiewicz (red.), Współczesne problemy systemów emerytalnych. Wybrane zagadnienia, Monografie Politechniki Łódzkiej, Łódź, s. 28–39.
• Sabbagh C., Vanhuysse P. (2014), Perceived pension injustice: A multidimensional model for two mostdifferent cases, „International Journal of Social Welfare”, No. 23, s. 174–184.
• Schmähl W. (1977), Alterssicherung und Einkommensverteilung. Theoretische und empirische Untersuchungen zur Finanzierung, Leistungsgewährung und zur Verteilung zwischen Generationen, Mohr Siebeck, Tübingen.
• Schmähl W. (1980), Zielvorstellungen in der Diskussion über die Alterssicherung – Eine Skizze, „Zeitschrift für Gerontologie“, Band 13, Heft 3, s. 222–240.
• Schmähl W. (1981), Soziale Sicherung im Alter, w: W. Albers i in. (red.), Handwörterbuch der Wirtschaftswissenschaft, Fischer/J.C.B. Mohr (Paul Siebeck)/Vandenhoeck&Ruprecht, s. 645–661.
• Schmähl W. (2009), Soziale Sicherung: Ökonomische Analysen, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden, s. 119–148.
• Schokkaert E., Van Parijs P. (2003a), Debate on Social Justice and Pension Reform: Social Justice and the Reform of Europe’s Pension Systems, „Journal of European Social Policy”, Vol. 13, s. 245–263.
• Schokkaert E., Van Parijs P. (2003b), Just pensions: reply to Myles, Oksanen and Fornero, „Journal of European Social Policy”, Vol. 13, s. 276–280.
• Supińska J. (1991), Dylematy polityki społecznej, IPS UW, Warszawa.
• System emerytalny z perspektywy płci. Solidarność i godne życie (2014), Heinrich Böll Stiftung, https://pl.boell.org/sites/default/files/system_emerytalny_perspektywa_plci.pdf [dostęp 30.04.2017].
• Szarfenberg R. (2008), Krytyka i afirmacja polityki społecznej, wyd. drugie rozszerzone, poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
• Szarfenberg R. (2014), Polityka społeczna a nierówności społeczne, w: B. Kłos, J. Szymańczak (red.), Nierówności społeczne w Polsce, Kancelaria Sejmu, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, s. 47–72.
• Szarfenberg R. (2015), Polityka społeczna a egalitaryzmy, w: M. Kawiński (red.), Doubezpieczenie społeczne: idea i kontynuacja, SGH, Warszawa, s. 15–26.
• Szukalski P. (2012), Solidarność pokoleń. Dylematy relacji międzypokoleniowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Szumlicz T. (2004), Zabezpieczenie emerytalne w systemach zabezpieczenia społecznego, w: T. Szumlicz, M. Żukowski (red.), Systemy emerytalne w krajach Unii Europejskiej, Twigger, Warszawa, s. 9–28.
• Szumlicz T. (2015), Ubezpieczenie w polityce społecznej: teksty i komentarze, Fundacja Instytut Zarządzania Ryzykiem Społecznym, Warszawa.
• Tausch F., Potters J., Riedl A. (2011), Preferences for Redistribution and Pensions. What can we Learn from Experiments?, CESifo Working Paper No. 3156.
• Vanhuysse P. (2013), Intergenerational Justice in Aging Societies: A Cross-National Comparison of 29 OECD Countries, April 20, 2013, Bertelsmann Stiftung, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2309278 [dostęp 5.05.2017].
• Walzer M. (2007), Sfery sprawiedliwości. Obrona pluralizmu i równości, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Werding M. (2014), Familien in der gesetzlichen Rentenversicherung: das Umlageverfahren auf dem Prüfstand, Gütersloh.
• Zacher H.F. (1991), Ziele der Alterssicherung und Formen ihrer Verwirklichung, w: H.F. Zacher (red.) we współpracy z C. Mager, Alterssicherung im Rechtsvergleich, 1. Auflage, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden, s. 25–113.
• Żukowski M. (1997), Wielostopniowe systemy zabezpieczenia emerytalnego w Unii Europejskiej i w Polsce. Między państwem a rynkiem, Zeszyty Naukowe – seria II, zeszyt 151, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Żukowski M. (2006), Reformy emerytalne w Europie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.