Novae 2011. Principia et Munitiones Castrorum. Headquarters Building and Legionary Defences

• Authors: Sarnowski Tadeusz , Kovalevskaja Ludmila A. , Tomas Agnieszka

Title variants

PL

NOVAE 2011. PRINCIPIA ETMUNITIONES CASTRORUM. KOMENDANTURA I UMOCNIENIA

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

PL

Wykopaliska i prace weryfikacyjne 2011 r. były prowadzone w centralnej części stanowiska, w obrębie komendantury legionowej oraz wzdłuż północnego i wschodniego boku umocnień obozu. Pomiary geodezyjne pozwoliły ukończyć cyfrowy model terenu całego obozu i jego najbliższego sąsiedztwa. Grupa studentów-wolontariuszy z koła naukowego “Wod.o.Lot” przy Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego wykonała serię balonowych zdjęć lotniczych z niskiej wysokości, obejmujących poza terenem obozu także obszar przyobozowego osiedla (canabae), oraz fotogrametrię zachodniego muru bazyliki w zespole komendantury (principia). Jedynymi obiektami eksplorowanymi w obrębie principia były dwie duże jamy we wschodnim portyku dziedzińca (forum militare), w wykopie otwartym w 2010 r. przez architektów bułgarskich bez naszego udziału. Wyeksplorowane całkowicie w tym roku jamy zawierały bardzo bogaty materiał, m.in. fragmenty amfor, ceramikę stołową i kuchenną, lampy, ciężarki do sieci, kałamarz, fragmenty dwóch terakotowych statuetek, kości bydła, łuski i ości ryb, kawałki gliny z odciskami plecionki, drobne odłamki różnych przedmiotów z brązu, ołowiu, żelaza i kości, żelazną strigillę, kościany żeton do gry, odłamki naczyń ze szkła i brązu, 47 paciorków z pasty szklanej i pięć monet z lat 19-21 do 71-72 n.e. Szczególne znaczenie ma najmłodsza moneta Wespazjana. Pozwala ona uściślić datę przybycia do Novae legionu i Italica, co należy sytuować nie w 69 lub 70 r., jak to zazwyczaj się przyjmuje, lecz dopiero kilka lat później. Drugi wniosek jest taki, że o ile przeważająca część znalezisk wiąże się niewątpliwie z pobytem legionu VIII Augusta w Novae w latach około 45-69, to wykopanie jam, zebranie śmieci i zsypanie ich do jam zostało dokonane przez legionistów, którzy przybyli do Novae później, na początku lat 70. I w. Projekt prac dokumentacyjnych i weryfikacyjnych per lineam munitionum koncentrował się w tym roku na wschodnim (wieża nr 5 i wschodnia kurtyna muru obronnego) i północnym (północna kurtyna muru obronnego) boku obozu. Oczyszczona została wieża nr 5 i długi na 21 m odcinek muru wschodniego, szerokości 1,5-1,75 m. Na badanej powierzchni znajdują się też trzy wewnętrzne przypory, dobudowane do wewnętrznego lica muru obronnego, by wzmocnić powiązanie muru z wcześniejszym wałem ziemnym. Celem tegorocznych badań po północnej stronie obozu było odsłonięcie muru obronnego na całej długości eksplorowanej powierzchni oraz wyjaśnienie, dlaczego grubość muru z czasów Trajana waha się od 2,1 m na wschodnim krańcu wykopu do 1,2 m po stronie zachodniej. okazało się, że ten mur obronny zmienia swą szerokość blisko miejsca, gdzie lokalizujemy jedną z drewnianych wież, należących do najwcześniejszych drewniano-ziemnych umocnień legionu VIII Augusta z około połowy I w. Możliwe jest następujące wyjaśnienie tego dość niezwykłego stanu rzeczy. Podczas gdy kamienny mur, oparty o wcześniejszy wał, biegł prosto, ale tylko po stronie zewnętrznej, sam wał na wschód od wieży był wysunięty nieco dalej na południe, aniżeli na odcinku zachodnim. Zaobserwowaliśmy ponadto, że mur z czasów Trajana doznał co najmniej jednej poważnej reperacji, zanim w V w. został wzmocniony od strony zewnętrznej murem oporowym grubości około 1 m. W odległości około 50 cm na południe od kurtyny zbudowany został jeszcze późniejszy mur z kamieni oraz odłamków cegieł i dachówek, spojonych zaprawą ziemną. Mur ten biegł równolegle do wewnętrznego lica muru obronnego.

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2012
• Volume: Tom IX (L), fasc. A
• Pages: 189-194

Contributors

author

Sarnowski Tadeusz

author

Kovalevskaja Ludmila A.

author

Tomas Agnieszka