Materiały Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w Koszalinie dotyczące kościelnych dziejów Piły

• Authors: Ceynowa Tadeusz

Title variants

EN

Materials of the Archive of the Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg) Diocese in Koszalin concerning the history of the church of Pila (Piła)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pierwsze źródła dotyczące Piły pochodzą z akt konsystorskich z połowy XV w. Początkowo należała ona do parafii w Ujściu. Usamodzielniła się w początkach XVII w. Do 1920 r. wchodziła w skład diecezji i archidiecezji poznańskiej. Po zakończeniu I wojny światowej włączono ją do delegatury arcybiskupiej, a następnie wolnej prałatury w Pile. W wyniku II wojny światowej weszła w skład Kościoła gorzowskiego. Ostatnia reorganizacja Kościoła w Polsce w 1992 r. spowodowała jej włączenie do diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Archiwalia do dziejów Piły do początków XX w. są dostępne, ale niewystarczająco wykorzystane. Natomiast dokumenty przechowywane w archiwum diecezjalnym w Koszalinie są znane i to nie w całości, tylko nielicznym badaczom. Artykuł ten ma niejako ułatwić poszukiwania kościelnych dziejów Piły w XX w.

EN

The first sources concerning Pila (Piła) come from consistor’s acts from the mid-15th century. Initially, it belonged to the parish in Ujscie (Ujście). It became independent in the beginning of the 17th century. Until 1920, it was part of the diocese and archdiocese of Poznan (Poznań). After the end of World War I, it was included in the archbishop’s delegacy, and then a free prelature in Pila (Piła). As a result of the World War II it became part of the Gorzow (Gorzów) Church. The last reorganization of the Church in Poland in 1992 brought it inclusion in the diocese Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg). Archives for the history of Pila (Piła) until the beginning of the 20th century are available but not used enough. And documents kept in the diocesan archives in Koszalin are known and not in whole to only a few researchers. This article is to make it easier searching for the history of the Church in Pila (Piła) in the 20th century.

Keywords

PL

Piła; archiwalia; diecezja koszalińsko-kołobrzeska; archiwum; Kościół katolicki

EN

Pila (Piła); archives; Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg) diocese; archive; the Catholic Church

• Publisher: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego w Szczecinie / Wyższe Seminarium Duchowne w Koszalinie
• Journal: Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
• Year: 2019
• Issue: 26
• Pages: 249-266

Contributors

author

Ceynowa Tadeusz

• Wydział Teologiczny Uniwersytet Szczeciński
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej – dyrektor
• Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w Koszalinie – dyrektor

References

• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia pw. św. Rodziny w Pile, korespondencja, dokumenty różne, dokumenty luźne 1950–1956, sygn. 188, 327–350.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia pw. św. Rodziny w Pile, korespondencja, dokumenty różne, dokumenty luźne 1950–1956, sygn. 188, 319–326.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia pw. św. Rodziny w Pile, korespondencja, dokumenty różne, dokumenty luźne 1946–1949, sygn. 183.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Dekanat Piła, 1947–1951, korespondencja, dokumenty różne, dokumenty luźne, sygn. 414.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Dekanat Piła, 1952–1957, korespondencja, dokumenty różne, dokumenty luźne, sygn. 415.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Prywatne Archiwum biskupa Ignacego Jeża. T: Podział.
• Boese, Karl. Geschichte der Stadt Schneidemühl. Schneidemühl: Die Grenzwacht, 1935.
• Boese, Karl. Geschichte der Stadt Schneidemühl. Würzburg: Holzner Verlag, 21965.
• Bończa-Bystrzycki, Lech. „Zarys dziejów Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w granicach diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej”. W: Schematyzm Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 1998, 69–87. Koszalin: Kuria Biskupia Koszalińsko-Kołobrzeska, 1998.
• Bończa-Bystrzycki, Lech. Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w granicach diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej (X-XX/XXI wiek). Koszalin: nakładem autora, 2012.
• Boras, Zygmunt, Zbigniew Dworecki. Piła. Zarys dziejów (do roku 1945). Piła: Urząd Miejski w Pile, 1993.
• Ceynowa, Tadeusz. „Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej – powstanie i funkcjonowanie”. W: Przeszłość Kościoła w archiwach Pomorza Zachodniego, red. Tadeusz Ceynowa, 133–144. Radom: Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, 2014.
• Ceynowa, Tadeusz. „Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej i jego zasób”. W: Archiwa Ziem Zachodnich i Północnych Polski (1945–2005), Tradycja i współczesne wyzwania, red. Kazimierz Kozłowski, 187–193. Szczecin–Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, Archiwum Państwowe w Szczecinie, 2007.
• Ceynowa, Tadeusz. „Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej”. W: 40-lecie Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 1972–2012, red. Tadeusz Ceynowa, 135–147. Koszalin–Radom: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w Koszalinie, Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, 2012.
• Ceynowa, Tadeusz. „Duplikaty w Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej”. W: Nova et vetera. Aktualne problemy archiwów diecezjalnych w Polsce, red. Waldemar Witold Żurek, 87–99. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2016.
• Ceynowa, Tadeusz. „Koszalińsko-Kołobrzeska Diecezja”. W: Encyklopedia katolicka. T. 9, kol. 976–978. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2002.
• Ceynowa, Tadeusz. Inwentarz archiwalny. Materiały archiwalne przekazane przez Diecezję Gorzowską nowo erygowanej Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej z lat 1945–1972. Koszalin: Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej, 2014.
• Ceynowa, Tadeusz. Ziemia pogranicza. Dekanat wałecki 1821–1920. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne Polwen, 2004.
• Chwaliszewski, Roman, red. Piła w źródłach archiwalnych. Piła: Towarzystwo Miłośników Piły, 1988.
• Dalbor, Edmund. „Amtliche Bekanntmachungen für den deutschen Anteil der Erzdiözesen Gnesen und Posen”. Miesięcznik Kościelny 35, 11–12 (1920): 61.
• „Dekret utworzenia Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej”. Koszalińsko-Kołobrzeskie Wiadomości Diecezjalne 31, 4 (2003): 36.
• Dullak, Kazimierz. Podstawy prawno-organizacyjne Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Koszalin: Kuria Biskupia Koszalińsko-Kołobrzeska, 1996.
• Fijałkowski, Marek, red. Zarys dziejów Piły w latach 1945–2000. Piła: Gmina Piła, 2013.
• Fijałkowski, Marek. „Walki o Piłę styczeń–luty 1945”. W: Zarys dziejów Piły w latach 1945–2000, red. Marek Fijałkowski, 11–21. Piła: Gmina Piła, 2013.
• Fijałkowski, Marek. „Z dziejów kościoła św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Pile”. Kronika Wielkopolski 28, 1 (2000): 69–70.
• Fijałkowski, Marek. Wstęp do „Zarys dziejów Piły w latach 1945–2000”. W: Zarys dziejów Piły w latach 1945–2000, red. Marek Fijałkowski, 8. Piła: Gmina Piła, 2013.
• Gajewski, Michał. Arcybiskupia Delegatura w Tucznie, Administratura Arcybiskupia w Tucznie i Pile i Wolna Prałatura Pilska w latach 1920–1945. Praca magisterska, Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2012, mps, promotor ks. dr hab. Bernard Kołodziej TChr, prof. UAM.
• Gatz, Erwin. „Schneidemühl”. W: Lexikon für Theologie und Kirche. Bd. 9, szp. 189–190. Freiburg–Basel–Rom–Wien: Herder, 2000.
• I Synod Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Koszalin, 1990.
• Jankiewicz, Patryk Remigiusz. Kościół św. Antoniego w Pile. Przewodnik. Piła: Parafia pw. św. Antoniego, 2009.
• Klitsche, Erich. „Die Bulle de salute animarum vom Jahre 1821 und die Entwicklung der kirchlichen Verhältnisse im Osten Deutschlands bis auf unsere Zeit”. W: Die Apostolische Administratur Schneidemühl, red. F. Westpfahl, 41–50. Schneidemühl, 1928.
• Kodeks Prawa Kanonicznego. Poznań: Pallottinum, 1984.
• Kozłowski, Kazimierz, oprac. Narodziny diecezji szczecińsko-kamieńskiej i koszalińsko-kołobrzeskiej (1945–1975). Źródła do Dziejów Pomorza Zachodniego. T. 14. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2007.
• Kufel, Robert. Kancelaria, registratura i archiwum parafialne na ziemiach polskich od XII do początku XXI wieku. Zielona Góra: Księgarnia Akademicka, 2005.
• Kufel, Robert, Tadeusz Dzwonkowski. Inwentarz archiwalny Kurii Administracji Apostolskiej w Gorzowie Wlkp. z lat 1945–1972 (Zielona Góra: Wydawnictwo Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2008).
• Kumor, Bolesław. „Granice metropolii i diecezji polskich (968–1939)”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 21 (1970): 209–404.
• Kumor, Bolesław. „Granice metropolii i diecezji polskich (968–1939)”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 22 (1971): 319–402.
• Kumor, Bolesław. „Metryki parafialne w archiwach diecezjalnych”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 14, 1 (1966): 65–75.
• Kurpas, Józef. Początki ksiąg metrykalnych, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 2 (1961): 5–42.
• Kuźmak, Krystyna. „Bractwa św. Anny”. W: Encyklopedia katolicka. T. 1, kol. 625–626. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1995.
• Lutyński, Konrad. „Materiały Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu do kościelnych dziejów Piły”. W: Piła w źródłach archiwalnych, red. Roman Chwaliszewski, 59–71. Piła: Towarzystwo Miłośników Piły, 1988.
• Mezglewski, Artur. „Metrykalne księgi parafialne”. W: Encyklopedia katolicka. T. 12, red. kol. 661. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2008.
• Moskal, Tomasz. „Historia ksiąg metrykalnych Kościoła katolickiego na ziemiach polskich”. Archiwariusz 1 (2005): 55–83.
• Nowacki, Józef. Archidiecezja Poznańska w granicach historycznych i jej ustrój. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1964.
• Petzelt, Ludwig. „Die Errichtung der Erzbischöflichen Delegatur und die Anfänge der Apostolischen Administratur Tütz”. W: Die Apostolische Administratur Schneidemühl, red. F. Westpfahl, 12–147. Schneidemühl, 1928.
• Prejs, Roland. „Prałatura pilska w świetle schematyzmu z 1940 r.”. Roczniki Teologiczne 55, 4 (2008): 41–50.
• „Statut Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej”. Koszalińsko-Kołobrzeskie Wiado¬mości Diecezjalne 31, 4 (2003): 33–35.
• Szugalski, Tomasz. „Proboszczowie i komendarze pilscy w latach 1815–1914”. Studia Kosz¬lińsko-Kołobrzeskie 6 (2001): 155–162.
• Szulist, Władysław. „Katolicka organizacja kościelna na obecnych obszarach diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej od reformacji do 1945 r.”. Koszalińsko-Kołobrzeskie Wiadomości Diecezjalne 5, 5–6 (1977): 132–133.
• Wąsowicz, Jarosław. „Życie religijne w Pile w okresie powojennym”. W: Zarys dziejów Piły w latach 1945–2000, red. Marek Fijałkowski, 172–193. Piła: Gmina Piła, 2013.
• Wejman, Grzegorz. Organizacja Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej 1945–1972. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2007.
• Wrzeszcz, Maria. „Piła”. W: Encyklopedia katolicka. T. 15, kol. 595–597. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2011.
• „Zarządzenie w sprawie gromadzenia zbiorów Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej”. Koszalińsko-Kołobrzeskie Wiadomości Diecezjalne 31, 4 (2003): 37–38.

Identifiers

DOI

10.18276/skk.2019.26-13