Język a dziedzictwo kulturowe pogranicza

• Authors: Walczak Bogdan

Title variants

EN

Language and the cultural heritage of borderland

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article’s author argues in favor of his thesis that just as the literary language is on the one hand a mirror, while on the other hand material and an instrument of the community of users’ spiritual culture, so is the regional language (dialect, subdialect) a mirror, material and an instrument of the regional culture (represented by folklor in language). In case of the ethnic and linguistic borderland’s multilingualism, all the ethnolects amount to its cultural heritage.

Keywords

PL

język; pogranicze etniczno-językowe; historia; dziedzictwo kulturowe

EN

language; ethnic and linguistic borderland; history; cultural heritage

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2016
• Issue: 2(14)
• Pages: 161-174

Contributors

author

Walczak Bogdan

• Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

References

• Bartmiński J., Język w kontekście kultury, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001, s. 13-22.
• Bednarczuk L., Z północno-wschodniej peryferii polszczyzny, „Język Polski” LIV, 1974, s. 326-332.
• Bednarczuk L., Stosunki językowe na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, Kraków 1999.
• Grek-Pabisowa I., Maryniakowa I., Współczesne gwary polskie na dawnych
• Kresach północno-wschodnich, Warszawa 1999.
• Grek-Pabisowa I., Współczesne gwary polskie na Litwie i Białorusi. Fonetyka, Warszawa 2002.
• Gruchmanowa M., Związki językowe dialektu Kramsk z Łużycami, „Język Polski” XXXVII, 1957, zesz. 4, s. 241-252.
• Gruchmanowa M., Nawiązania łużyckie w kresowych gwarach zachodniej Wielkopolski, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, Seria 2: Językoznawstwo, Warszawa 1963, s. 311-318.
• Gruchmanowa M., Gwary Kramsk, Podmokli i Dąbrówki w województwie zielonogórskim, Zielona Góra 1969.
• Gruchmanowa M., Łużycko-wielkopolska izomorfa nom.-acc.-voc.pl dny, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, Seria 5: Językoznawstwo, Warszawa 1978, s. 35-39.
• Historia i współczesność języka polskiego na Kresach wschodnich, red. I Grek-Pabisowa, Warszawa 1997.
• Jakowenko M., Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku, Lublin 2000.
• Język i kultura na pograniczu polsko-ukraińsko-białoruskim, red. F. Czyżewski, Lublin 2001.
• Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. I-II, red. J. Rieger, Warszawa 1996-1999.
• Karaś H., Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów, Warszawa 1996
• Karaś M., Gwary polskie na Kowieńszczyźnie, Warszawa Puńsk 2002.
• Kontakty językowe polszczyzny na pograniczu wschodnim. Prace ofiarowane Profesorowi Januszowi Riegerowi, red. E. Wolnicz-Pawłowska i W. Szulowska, Warszawa 2002.
• Kűhne H., Polnishe Lehnwőrter im Weissrussischen, Berlin 1960.
• Kurzowa Z., Polszczyzna Lwowa i Kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Warszawa Kraków 1985.
• Kurzowa Z., Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI-XX wieku, Warszawa Kraków 1993.
• Lewaszkiewicz T., Łużyckie przekłady Biblii : przewodnik bibliograficzny, Warszawa 1995.
• Lehr-Spławiński T., Zachodnia granica kaszubszczyzny w wiekach średnich, „Slavia Occidentalis” 1937, XVI, s. 1390150.
• Makarski W., Pogranicze polsko-ruskie do połowy wieku XIV. Studium językowo-etniczne, Lublin 1996.
• Martel A., La langue polonaise dans les pays ruthènes : Ukraine et Russie Blanche 1569-1697, Lille 1938.
• Maryniakowa I., Grek-Pabisowa I., Zielińska A., Polskie teksty gwarowe z obszaru dawnych Kresów północno-wschodnich, Warszawa 1996.
• Mędelska J., Język polski na Litwie w dziewiątym dziesięcioleciu XX wieku, Bydgoszcz 1993.
• Milewski T., Północno-zachodnia granica polskiej grupy językowej w wiekach średnich, „Język Polski” 1931, nr. XVI, zesz. 2, s. 65-75.
• Nitsch K., Wybór polskich tekstów gwarowych, Warszawa 1968.
• Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej. Pamežžy Belarusi ŭ miždyscyplinarnaj perspektyve, red. E. Smułkowa i A. Engelking, Warszawa 2007.
• Popowska-Taborska H., Dawne pogranicze językowe polsko-dolnołużyckie (w świetle danych toponomastycznych), Wrocław Warszawa Kraków 1965.
• Ptaszycki S., Zewnętrzne dzieje języków ruskich w granicach dawnej Rzeczypospolitej, [w:] Encyklopedia polska, t. III, dz. III, cz. 2, Kraków 1915, s. 344-365.
• Richardt R., Polnische Lehnwörter im Ukrainischen, Berlin, 1957.
• Rieger J., Język polski na Wschodzie, [w:] Współczesny język polski, red., J. Bartmiński, Lublin 2001, s. 575-590.
• Rzetelska-Feleszko E., Dawne słowiańskie dialekty województwa koszalińskiego. Najstarsze zmiany fonetyczne, Wrocław Warszawa Kraków 1973.
• Sawaniewska-Mochowa Z., Poradnik Jana Karłowicza jako źródło poznania potocznej polszczyzny północnokresowej. Słownictwo, Warszawa 1990.
• Sawaniewska-Mochowa Z., Ze studiów nad socjolektem drobnej szlachty kowieńskiej XIX wieku, Bydgoszcz 2002.
• Shevelov G. Y., On lexical Polonisms in Literary Ukrainian, [w:] For Wiktor Weintraub. Essays in Polish Literature, Language and History presented on the Occasion on his 65th Birthday, ed. V. Erlich, The Hague-Paris 1975, s. 449-463.
• Smułkowa E., Badania pograniczy językowych – uwagi metodologiczne, [w:] Gwary dziś 2. Regionalne słowniki i atlasy gwarowe, red. J. Sierociuk, Poznań 2003, s. 47-58.
• Smółkowa T., Nominacja językowa na materiale nazw rzeczownikowych, Wrocław Warszawa Kraków 1989.
• Sulima-Kamiński A., Historia Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, Lublin 2002.
• Turska H., O powstaniu polskich obszarów językowych na Wileńszczyźnie, Wilno 1939.
• Walczak B., Z problematyki gwar przejściowych i mieszanych (dyferencjacja a mieszanie się języków), [w:] Gwary mieszane i przejściowe na terenach słowiańskich, red. S. Warchoł, Lublin 1993, s. 335-347.
• Walczak B., Bug nie musi dzielić, [w:] Język i kultura na pograniczu polsko-ukraińsko-białoruskim, red. F. Czyżewski, Lublin 2001, s. 13-19 (to samo po ukraińsku: B. Valčak, Buh ne musyt’ diłyty, „Pamjat’ Stolit’” 2005, nr 6 (57), s. 6-12).
• Walczak B., Tendencje nominacyjne polszczyzny przełomu wieków, [w:] Współczesna polska i słoweńska sytuacja językowa – Sodobni jezikovni položaj na Poljskem in v Sloveniji, red. S. Gajda i A. V. Muha, Opole 2003, s. 87-97.
• Walczak B., Wpływy ruskie w polskim języku literackim, [w:] Polska – Ukraina: partnerstwo kultur, red. B. Bakuła, Poznań 2003, s. 19-31.
• Walczak B., Kultura jako czynnik integracji europejskiej – przykład Rzeczypospolitej Obojga Narodów, [w:] Kulturowe konteksty integracji europejskiej, red. M. Walczak-Mikołajczakowa, Gniezno 2004, s. 23-33.
• Walczak B., Pogranicze jako wartość. Z egzemplifikacją lingwistyczną, [w:] Pogranicza, red. D. Kowalska, Łódź 2007, s. 711-720.
• Walczak B., Status etnolektu (problem „język czy dialekt”?) w polskiej literaturze językoznawczej, [w:] Leksykalno-stylistyczne zjawiska w polszczyźnie ogólnej, red. E. Skorupska-Raczyńska i J. Rychter, Gorzów Wielkopolski, 2007, s. 115-124.
• Walczak B., Język jako składnik dziedzictwa kulturowego, [w:] Język. Religia. Tożsamość, t. II, red. G. Cyran i E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2008, s. 9-20.
• Walczak B., Jak powstała polszczyzna kresowa ? [w:] Litwo ! Ojczyzno moja !, red. J. Tarniowy, I. Kumor-Pilarczyk, M. Zengel i W. Jamrożek, Żary 2009, s. 41-52.
• Walczak B., Zachodnia i wschodnia peryferia polskiego obszaru językowego w ujęciu historycznym – podobieństwa i różnice, [w:] Łużyce po obu stronach Nysy – Die Lausitz auf beiden Seiten der Neisse, red. W. Jamrożek, I. Kumor-Pilarczyk, J. Tarniowy, Żary 2011, s. 25-30 (to samo po niemiecku: Westliche und östliche Peripherie des polnischen Sprachraumes – aus der historischen Perspektive – Gemeinsamkeiten und Unterschiede, ibid., s. 111-117).
• Walczak B., Co mówi język polski o genezie miasta ?), [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, t. IV, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2012, s. 15-28.
• Walczak B., Indoeuropejskie nazwy Boga, [w:] Język doświadczenia religijnego, t. IV, red. G. Cyran i E. Skorupska-Raczyńska, Szczecin 2012, s. 469-478.
• Werenicz W., Stan badań nad gwarami polskimi w ZSRR, „Poradnik Językowy” 1971, z. 1, s. 39-49.
• Wierzbicka A., O języku – dla wszystkich, Warszawa 1965.
• Zagórski Z., Związki językowe północnej Wielkopolski i Krajny z kaszubszczyzną i językiem dolnołużyckim, Poznań 1964.
• Zagórski Z., Gwary północnej Wielkopolski, Poznań 1967.
• Zielińska A., Polska mniejszość na Litwie Kowieńskiej. Studium socjolingwistyczne, Warszawa 2002.
• Zielińska A., Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim, Warszawa 2013.