Czy istnieje „etyczny ład” czy „społeczny chaos” podczas przekładania różnych jednostek leksykalnych? Próba analizy językoznawczej

• Authors: Hampl Lubomir
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In the article the author attempts to present the translation process associated with the concept of “the triad”: identification – interpretation – translation (and the different variations of it). The author gives examples where cultural components also play a significant role in the reception of the translated text (the method of selecting between foreignization and domestication – including folk terminology). In the study, excerpts from different domains of the Holy Scriptures serve a purpose as research materials. The author notices that translation includes the signs of creativity, which give the translator the right for inventiveness and in some cases even free interpretation, which directly corresponds with the objective thesis about ethical and social frames over translation processes of management, especially in the field of written texts.

Keywords

PL

identyfikacja; interpretacja; przekład; czeskie i polskie tłumaczenia; biblijne; nowe zbiory jednostek przekładowych; egzotyzacja; domestykacja; terminologia ludowa

EN

identification; interpretation; translation; Czech and Polish translation of the Bible; new collections of modern translation units; foreignization; domestication; folk terminology

• Publisher: Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
• Journal: Polonia Journal
• Year: 2017
• Issue: 5-6
• Pages: 147-171

Contributors

author

Hampl Lubomir

• Akademia Techniczno-Humanistyczna

References

• Andersen F., Freedman D.N., Amos. A New Translation with Introduction and Commentary, The Anchor Bible, Volume 24, Doubleday, New York, London, Toronto, Sydney, Auckland (1989).
• Berman A., Przekład jako doświadczenie obcego [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia pod red. Piotra Bukowskiego i Magdy Heydel, przekł. Uta Hrehorowicz. Wyd. Znak, Kraków (2009), s. 247–264.
• Briks P., Podręczny słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa (2000).
• Brzozowski J., Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej Przekładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków (2011).
• Chmiel J., „Biblia a reklama”, w: Komurka, R. (red.), Język Biblii a język współczesny, Wyd. WAM, Kraków (2006), s. 86–93.
• Dubovský P., Panczová H., Tiňo J. (edit.) (2015), Ozeáš, Joel, Amos. Komentáre k Starému zákonu, 4 zväzok, Vydavateľstvo Vivit, Kežmarok, Teologická fakulta Trnavskej univerzity, Bratislava (2015).
• Dybiec-Gajer J., Zmierzyć Przekład. Z metodologii oceniania w dydaktyce przekładu pisemnego, TAiWPN Universitas, Kraków (2013).
• Hampl L., Świat awifauny w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego (sowy i jaskółki), Wydawnictwo Naukowe ATH, Bielsko-Biała (2013).
• Hampl L. (2014), Świat awifauny II w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego (ptactwo czyste i nieczyste), Wydawnictwo Naukowe ATH, Rozprawy Naukowe nr 53, Wymiary Humanistyki, Bielsko-Biała (2014).
• Hampl L. (2016), Świat awifauny III w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego (rodzina krukowatych – kawka, wrona, kruk, gawron i sójka), Wydawnictwo Naukowe ATH, Wymiary Humanistyki, Bielsko-Biała (2016).
• Hejwowski K. (2006), Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (2006).
• Hejwowski K. (2009), Klasyfikacja błędów tłumaczeniowych – teoria i praktyka, [w:] Kopczyński A., Kizeweter, M., „Jakość i ocena tłumaczenia”, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Academica, Warszawa (2009), s. 141–161.
• Hejwowski K. (2015), Iluzja przekładu, przekładoznawstwo w ujęciu konstruktywnym, Studia o przekładzie nr 41 Fast P. (red.), Wyd. Naukowe Śląsk i SIW, Katowice (2015).
• Heller J. (2009): Na čem mi záleží. Rozhovory nad Biblí, Nakl. Vyšehrad, Praha (2009).
• Hrdlička M. (red.) (2004), K verbální a neverbální komunikaci. Výběr z prací českých a slovenských autorů. Vyd. Ostravská univerzita, Ostrava (2004).
• Ilek B., Překlad jako zrcadlo stylu, w: Hrdlička, M., Gromová E. (red.), Antologie teorie uměleckého překladu (Výběr z prací českých a slovenských autorů), Vyd. Ostravská univerzita, Ostrava (2004), s. 179–190.
• Janikowski P., Obrazy religijności. Odmienność religijna w przekładzie [w:] Odmienność kulturowa w przekładzie red. P. Fast, P. Janikowski, A. Olszta. Studia o przekładzie nr 25, Wyd. Śląsk i WSL, Katowice-Częstochowa (2008], s. 53–66.
• Koehler L., Baumgartner W., Stamm J. (2, Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. I, א-ע , red. nauk. wyd. pol. Dec P., Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa (2008).
• Kraus J. a kol.,, Nový akademický slovník cizích slov A–Ž, Nakl. Akademia, Praha (2007).
• Kubski G., Teoria komentarza biblijnego, t. XVI. Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Wydział Teologiczny, Poznań (2000).
• Kufnerová Z., Čeština a překládání, Nakladatelství H&H, Jinočany (2009)
• Kukułka-Wojtasik A. (red. nauk.) (2011), Translatio i literatura, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa (2011).
• Kuśmirek A., Hebrajsko-polski Stary Testament Pisma. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją i indeksem rdzeni hebrajskich i aramejskich, Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa (2009).
• Kwaśna K., Potworne czy nienazwane? O przekładzie opowiadań Howarda Phillipsa Lovecrafta [w:] Studia o Przekładzie nr 36, pod red. Piotra Fasta, Wyd. Śląsk, Katowice (2013), s. 117–148.
• Langacker R., Foundations of Cognitive Grammar, vol. I, Stanford (1987).
• Langacker R., Wykłady z gramatyki kognitywnej: Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, Lublin (1995).
• Langacker R., Model dynamiczny oparty na uzusie językowym, [w:] Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. Dąbrowska E., Kubiński W., Kraków (2003), s. 30–117.
• Levý J., Umění překladu, čtvrté upravené vydání, Nakladatelství Apostrof, Praha (1963/2012).
• Levý J., Tři fáze překladatelovy práce, w: Hrdlička, M., Gromová E. (red.), Antologie teorie uměleckého překladu. Výběr z prací českých a slovenských autorů, Vyd. Ostravská univerzita, Ostrava (2004), s. 17–29.
• Lewicki R., Między adaptacją i egzotyzacją: The Pickwick Papers w przekładzie polskim i rosyjskim [w:] Przekładając nieprzekładalne, red. W. Kubiński, O. Kubińska, T.Z. Wolański, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk (2000), s. 191–200.
• Lipiński K., Mity przekładoznawstwa, Wyd. Egis, Kraków (2004).
• Lipiński K. (2006), Vademecum tłumacza, Wyd. Idea, Kraków (2006).
• Lukas K., Jungowska wizja archetypów i artysty w prozie Brunona Schulza i jej przekładzie na język niemiecki [w:] Translatio i literatura red. nauk. Anna Kukułka-Wojtasik, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa (2011), s. 215–223.
• Macurová A., Překlad jako první interpretace textu, w: Hrdlička, M., Gromová E. (red.), Antologie teorie uměleckého překladu (Výběr z prací českých a slovenských autorů), Vyd. Ostravská univerzita, Ostrava (2004), s. 238–242.
• Moszyński L. (2000), Staroczeskie Kuřátka – Staropolskie Baby (z historii astronimów w słowiańskich przekładach Księgi Hioba), w: Wróbel, H. (red.), Studia z frazeologii słowiańskiej, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków (2000), s. 183–190.
• Müglová D., Komunikace, tlumočení, překlad aneb proč spadla Babylonská věž?, Enigma, Nitra (2013).
• Nida E. (1964), Toward a Science of Translating, with Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, E.J. Brill, Leiden (1964).
• Piela M. (2003), Grzech dosłowności we współczesnych polskich przekładach Starego Testamentu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków (2003).
• Pieńkos J., Przekład i tłumacz we współczesnym świecie, Wyd. PWN, Warszawa (1993).
• Pípal B., Hebrejsko-český slovník ke Starému zákonu, Vyd. Kalich, Praha (2006).
• Połuszyński B., Strategie tłumaczeniowe stosowane podczas przekładu nazw własnych [w:] Języki obce w szkole nr 4/2012, s. 42–50. Wyd. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa (2012).
• Popovič A., Teória umeleckého prekladu, Tatran, Bratislava (1975).
• Schleiermacher F., O różnych metodach tłumaczenia. Przeł. Piotr Bukowski [w:] Przekładaniec 21, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków (1975), s. 8–29.
• Siatkowski J., Basaj M., Česko-polský slovník. Státní pedagogické nakladatelství, Praha // Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa (1991).
• Skoumalová Z., Jaké druhy překladu známe, w: Kufnerová Z., Poláčková M., Povejšil J., Straková V. (red.), Překládání a čeština, Nakl. H&H, Jinočany (2003), s. 22–38.
• Steiner G., Po Bábelu. Otázky jazyka a překladu, přeložila Grauová Š., Nakl. Triáda, Praha (2010).
• Stich A., Jazyk bible u nás [w:] Ouředník P.: Aniž jest co nového pod sluncem. Nakladatelství & vydavatelství Volvos Globator, vydání první, Praha (2011), s. 7–13.
• Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, przeł. Pokojska A., Wyd. TAiWPN Universitas, Kraków (2001).
• Tabakowska E., O przekładzie na przykładzie, Wyd. Znak, Kraków (2008).
• Tabakowska E., Tłumacząc się z tłumaczenia. Wyd. Znak, Kraków (2009) .
• Tryuk M., Ile teorii przekładu w polskich tekstach translatorycznych, w: Kukułka-Wojtasik, A. (red.), Translatio i literatura, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa (2011), s. 327–340.
• Urbanek D., Przekład tekstu kulturoznawczego jako rekonstrukcja językowego obrazu świata, w: Lewicki, R. (red.), Przekład – język – kultura II, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin (2010), s. 87–95.
• Venuti L., The Translator’s Invisibility: A History of Translation. Routledge, London–New York (1995).
• Venuti L., Przekład, wspólnota, utopia [w:] Współczesne teorie przekładu. Atrologia pod red. Piotra Bukowskiego i Magdy Heydel, przekł. M. Heydel. Wyd. Znak, Kraków (2009), s. 265–293.
• Wajda A.M., „Przyczynek do metodyki tłumaczenia terminów zoologicznych w tekstach biblijnych na przykładzie wybranych gatunków ssaków (Mammalia)”, Ruch Biblijny i Liturgiczny, vol. 64, numer 3 (2011), s. 221–232.
• Wajda M.A., Szkice z biblijnego zwierzyńca, Wyd. Petrus, Kraków (2016).
• Wojciechowski M., Hermeneutyka Biblijna – współczesna metoda ustalania sensu dosłownego, w: Chrostowski, W. (red.), Katolicki komentarz biblijny, Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa (2001), s. 1814–1817.
• Wojtasiewicz O., Wstęp do teorii tłumaczenia. Wyd. Translegis, Warszawa (2007).