Kryterium prostoty w kosmologiach dedukcyjnych

• Authors: Dariusz Dąbek

Title variants

EN

Simplicity in deductive cosmologies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest filozoficzna refleksja nad sposobem funkcjonowania kryterium prostoty w teoriach kosmologicznych nurtu dedukcyjnego reprezentowanych przez kosmologię Milne’a i teorię stanu stacjonarnego. Wynikiem analiz są następujące wnioski: 1) ontologiczna prostota przyrody (jej regularność i uporządkowanie pomimo ogromnej złożoności) warunkuje uprawianie kosmologii; 2) prostota opisu świata jest względnie podporządkowana danym empirycznym (z powodu ich uteoretyzowania) i ściśle powiązana z formalnymi kryteriami oceny teorii (np. niesprzeczność, konsystentność wewnętrzna i zewnętrzna, systemowość), 3) prostota pragmatyczna (wybór teorii prostszej spośród teorii empirycznie równoważnych) ma uzasadnienie w praktyce badawczej, ale dyskusyjny jest jej wymiar normatywny (związek z prawdziwością); 4) prostota opisu przyrody, prostota struktur nauki i prostota pragmatyczna znajdują swoje uzasadnienie w przekonaniu o ontologicznej prostocie świata rozumianej jako regularność i panujący w nim porządek.

EN

The paper discusses the role of simplicity in deductive cosmological theories represented in Milne’s and Steady State Theory. The analysis leads to the following conclusions: 1) the ontological simplicity of nature (its regularity and order despite its huge complexity) determines the cosmological practice, 2) the simplicity of the description of the world is relatively subordinate to empirical data (because of their theory-ladenness) and closely linked with the formal criteria for evaluation of theory (e.g. coherence, internal and external consistency), 3) pragmatic simplicity (preferring a simpler theory amongst empirically equivalent theories) is grounded in scientific practice, but its normative dimension (associated with truthfulness) is disputable, 4) simplicity in a description of nature, simplicity of scientific structures and pragmatic simplicity are justified in ontological simplicity, which is defined as regularity and order in the Universe.

Keywords

PL

prostota; kryteria wyboru teorii; kosmologia dedukcyjna; aksjologia epistemiczna

EN

simplicity; theory choice; deductive cosmology; epistemic axiology

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2013
• Volume: 49
• Issue: 2
• Pages: 27-48

Contributors

author

Dariusz Dąbek

• Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydział Filozofii, al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Poland