Status materialny Marii Kazimiery Sobieskiej po jej koronacji

• Authors: Tadeusz Szulc

Title variants

EN

Material status Maria Kazimiera Sobieska, after her coronation

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The coronation of Maria Kazimiera Sobieska in 1676 has not substantially changed her economic status. The parliament endowed on her a lifelong right to hold the crown lands, for which she previously obtained ius comunicativum jointly with her husband. The custom that the royal couple cannot own inheritable his has been abandoned. She won the dispute about the inheritance from her first husband. The advantages of being king’s wife included entitlement to a housing aid, traditionally granted to kings’ spouses. Consequently, Maria Kazimiera Sobieska was granted three housing aids: one after the death of her first husband, Jan Zamoyski, a second after the death of Jan Sobieski, and a third – as the wife of the king of Poland. Maria Kazimiera Sobieska was actively trying to create strong financial fundaments for her and her family, taking advantage of her position as the queen. She was obtaining revenue from illegally giving away crown lands and offices by her husband Jan the Third. After the death of the king, she divided her assets between her and her sons. The revenue coming from goods accrued by her allowed her to maintain royal status after leaving the Polish-Lithuanian Commonwealth.

Keywords

PL

status ekonomiczny królowej; posag królowej; spór o spadek

EN

the economic status of the Queen; the dowry of Queen; dispute over drop

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Year: 2014
• Volume: XCI (91)/1
• Pages: 179-201

Dates

published

2014

Contributors

author

Tadeusz Szulc

• Katedra Powszechnej Historii Państwa i Prawa, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki

References

• F. 694-4-576 k. 7–11 Fond Radziwiłłów w Nacjanalny Gistaryczny Archiv Belarusi w Mińsku.
• Aftanazy R. (red.), Dzieje Rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 7, A: Województwo ruskie, ziemia halicka i lwowska, Ossolineum, Warszawa 1995.
• Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tzw. Bernardyńskiego we Lwowie (AGZ), t. 22, oprac. A. Prochaska, Wyd. Galicyjskiego Wydz. Krajowego, Lwów 1914.
• Augustyniak U., Wazowie i „królowie rodacy”. Studium władzy królewskiej w Rzeczypospolitej XVII wieku, Semper, Warszawa 1999.
• Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, t. II, z. 6, wyd. F.K. Martynowski, Warszawa 1885.
• Bartoszewicz J., Anna Jagiellonka. Dwa tomy w jednym, Nakł. K. Bartoszewicza, Kraków 1882.
• Battaglia O.F. de, Jan Sobieski król Polski, PIW, Warszawa 1983.
• Barącz S. ks., Wolne miasto handlowe Brody, nakł. Autora, Lwów 1865.
• Białyna Chołdecki J., Kilka szczegółów o przeszłości miasta Jarosławia, Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia 1994, s. 83–104.
• Biblioteka Ordynacyj Myszkowskich. Zapis Konstantego Świdzińskiego: rok 1859 Listy Jana Sobieskiego do żony Maryi Kazimiry…, ed. J.S.W. Bandtkie…, przypisami objaśnił A.Z. Helcel, Kraków 1860.
• Bogucka M., Anna Jagiellonka, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 1994.
• Brzozowski A., Podstawy finansowe działalności politycznej i społecznej królowej Ludwiki Marii Gonzagi [w:] K. Łopatecki, W. Walczak (red.), Nad społeczeństwem staropolskim, t. I: Kultura – Instytucje – Gospodarka w XVI–XVIII stuleciu, Ośrodek Badań Europy Wschodniej, Białystok 2007.
• Chlebowski B. (red.), Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. I–XV, Warszawa 1880–1902.
• Chłapowski K., Starostowie Małopolsce 1565–1668 [w:] A. Izydorczyk, A. Wyczański (red.), Społeczeństwo Staropolskie, t. IV, PWN, Warszawa – Kraków 1990.
• Chłapowski K., Spór o kupno dóbr Żywieckich przez królową Konstancję w latach 1624–1631, Kwartalnik Historyczny 1997/CIV/2, s. 3–14.
• Chwałkowski M., Regni Poloniae ius publicum…, Regiomontani 1684.
• Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 1990.
• Cieślak E., Przetargi Jana III Sobieskiego z Gdańskiem o starostwo puckie, Rocznik Gdański 1962/XXI, s. 141–156.
• Coyer G.F. ks., Historya Jana Sobieskiego króla polskiego, wyd. W. Syrokomla, t. I–II, Wilno 1852.
• Czaplewski P. ks., Senatorowie świeccy, podskarbiowie i starostowie Prus Królewskich 1454–1772, Rocz. Tow. Nauk. w Toruniu, Toruń 1921.
• Czapliński W., Władysław IV i jego czasy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1976.
• Czarniecka A., „Odkryta maszkara” Maria Kazimiera D’Arquien w pismach politycznych końca XVII wieku, Przegląd Zachodniopomorski 2012/XXVII (LVI)/2, s. 27–39.
• Czermak W., Jan Kazimierz. Studya nad jego życiem i charakterem w: idem, Z czasów Jana Kazimierza. Studya historyczne, nakł. Seyfarth i Czajkowski, Lwów 1893.
• Czerska D. (red.), Poprzez stulecia. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Antoniemu Podrazie w 80. rocznicę urodzin, Historia Jagiellonika, Kraków 2000.
• Czołowski A., Jan III i zamek w Olesku, Ziemia Czerwieńska 1935/1/2, s. 226–250.
• Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. I, Tow. Dla Popierania Nauki Polskiej, Lwów 1910.
• Dąbrowski J.S., Senat Koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Historia Jagiellonika,Kraków 2000.
• Diariusz sejmu nadzwyczajnego 1670 roku, opr. K. Przyboś, M. Ferenc, Historia Jagiellonika, Kraków 2004.
• Diariusz sejmu zwyczajnego 1670 roku, opr. K. Przyboś i M. Ferenc, Historia Jagiellonika, Kraków 2005.
• Diariusz seymu coronationis die 4 Februarij 1676 zaczętego et quarta Aprilis… skończonego.
• Długołęcki W., Groth A., Tczew jako ośrodek administracyjno-gospodarczy starostwa tczewskiego, [w:] W. Długołęcki (red.), Historia Tczewa, Kociewski Kantor Edytorski, Tczew 1998.
• Dobiecki W., Marya Kazimira Jana Sobieskiego małżonka, Dzwon Literacki Pismo Zbiorowe 1846/III, s. 5–91.
• Dubas-Urwanowicz E., Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Wyd. Uniw. w Białymstoku, Białystok 1998.
• Dygdała J. (red.), Brodnica: siedem wieków miasta, Tow. Miłośników Ziemi Michałowskiej, Brodnica 1998.
• Dzięgielewski J., Proces tworzenia staropolskiego ustroju politycznego i uwarunkowania jego dekonstrukcji [w:] tenże, O ustroju, decydentach i dysydentach. Studia z dziejów pierwszej Rzeczypospolitej, Druk. Pijarów, Kraków 2011.
• Feldman J., Stanisław Leszczyński, PIW, Warszawa 1984.
• Jemiołowski M., Pamiętnik dzieje Polski zawierający (1648–1679), oprac. J. Dzięgielewski, DiG, Warszawa 2000.
• Kamecka-Skrajna M., Królowa Eleonora Maria Józefa Wiśniowiecka, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007.
• Kamieniecki W., Zjazd Jędrzejowski 1576 r., [w:] Studya historyczne wydane ku czci prof. Wincentego Zakrzewskiego, Druk. UJ, Kraków 1908, s. 173–202.
• Kluczycki F. (red.), Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, t. I, cz. II, Wyd. AU, Kraków 1881.
• Koczerska M., Rodzina szlachecka w Polsce późnego średniowiecza, PWN, Warszawa 1975.
• Komaszyński M., Maria Kazimiera d’Arquien królowa Polski, Wyd. Literackie, Kraków 1983.
• Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674, t. 1–3, Nakł. AU, Kraków 1898.
• Krupiński K., Rola starostwa gniewskiego w gospodarce Jana Sobieskiego, Sobótka 1980/ XXXV/2, s. 291–296.
• Leń K. SJ, Jezuickie kolegium św. Jana w Jarosławiu 1573–1773, Ignatianum, Kraków 2000.
• Lesiński B., Stanowisko kobiety w polskim prawie ziemskim do połowy XV wieku, Ossolineum, Wrocław 1956.
• Lewandowska-Malec I., Zabezpieczenie majątkowe królowych polskich na przełomie XVI i XVII w. Oprawa wiana Anny i Konstancji z Habsburgów [w:] M. Mikuła (red.), Prawo blisko człowieka. Z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego, Materiały konferencji zorganizowanej przez Sekcję Historii Państwa i Prawa Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa UJ, Kraków 7–8 marca 2007 r., Wyd. UJ, Kraków 2008, s. 37–46.
• Libiszowska Z., Żona dwóch Wazów, Książka i Wiedza, Warszawa 1963.
• Libiszowska Z., Maria Ludwika, Zamek Królewski w Warszawie, Warszawa 1987.
• Luciński J., Rozwój królewszczyzn w Koronie od schyłku XIV wieku do XVII wieku, PTPN, Poznań 1970.
• Lulewicz H., Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588, Neriton, Warszawa 2002.
• Łubieński W., Historia Polska z opisaniem urzędów polskich…, Wilno 1763.
• Makiłła D., Historia prawa w Polsce, PWN, Warszawa 2008.
• Malewska H., Listy staropolskie z epoki Wazów, PIW, Warszawa 1977.
• Matwijowski K., Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Prace Wrocławskiego Tow. Nauk., Seria A, N. 187, Wrocław 1976.
• Matwijowski K., Sejm grodzieński 1678–1679, Acta Universitatis Wratislawiensis No 909, Historia LXI, Wrocław 1985.
• Markiewicz M., Skowron R. (red.), Faworyci i opozycjoniści. Król i elity polityczne w Rzeczypospolitej XV–XVIII wieku, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 2006.
• Ochmann-Staniszewska S., Dynastia Wazów w Polsce, PWN, Warszawa 2006.
• Odyniec W., Węsierski J., Gniew dawny i współczesny, Zarz. Wojew. TRZZ, Gdańsk 1966.
• Odyniec W., Połąga – bałtycki port Sobieskich, Sobótka 1996/1–3.
• Orłowski R., Dzieje dóbr Ordynacji Zamojskiej do końca Rzeczypospolitej szlacheckiej, Annales UMCS, vol. II, 8 sectio H, 1968.
• Orzelski Ś., Bezkrólewia ksiąg ośmioro czyli Dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta r. 1572 aż do r. 1576…, t. III, wyd. W. Spasowicz, Petersburg – Mohilew 1856.
• Otwinowski E., Pamiętniki do panowania Augusta II, wyd. E. Raczyński, Poznań 1838.
• Pelczar R., Działalność zakonu jezuitów w Jarosławiu w latach 1573–1773, Zeszyty Muzealne I, Jarosław 1996, s. 71–79.
• Pisma polityczne z czasów panowania Jana Kazimierza Wazy 1648–1668, Publicystyka – eksorbitancje Projekty – memoriały, t. I 1648–1660, zebr. i oprac. S. Ochmann-Staniszewska, Wyd. UWr, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1989.
• Plebański J.K., Jan Kazimierz. Marja Ludwika Gonzaga. Dwa obrazy historyczne, Gebethner i Wolff, Warszawa 1862.
• Prochaska A., Historia miasta Stryja, nakł. m. Lwowa, Lwow 1926.
• Przeździecki A. (wyd.), Jagiellonki Polskie w XVI. Wieku. Korespondencya Polska… t. IV, Wyd. UJ, Kraków 1868.
• Przyboś A., Michał Korybut Wiśniowiecki 1640–1673, Wyd. Literackie, Kraków – Wrocław 1984.
• Przyboś K., Kandydatura Piasta w literaturze politycznej w bezkrólewiu po abdykacji Jana Kazimierza, Studia Historyczne 1971/XIV/4 (55), s. 493–508.
• Przyboś K., Wielka własność ziemska w powiecie lwowskim w 2. połowie XVII wieku [w:] D. Czerska (red.), Poprzez stulecia. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Antoniemu Podrazie w 80. rocznicę Jego urodzin, Historia Jagiellonika, Kraków 2000, s. 93–99.
• Przyłęcki S. (red.), Pamiętniki o Koniecpolskich: przyczynek do dziejów polskich XVII wieku, Lwów 1842.
• PSB, XIX, red. E. Rostworowski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974.
• Rolle M., Okręg Rowski – Starostwo Barskie (Przyczynek do geografii historycznej Podola), Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do Gazety Lwowskiej 1895/23/12, s. 1113–1157.
• Rudomicz B., Efemeros czyli diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656–1672, cz. 2: 1665–1672, oprac. M.L. Klementowski, wyd. UMCS, Lublin 2002.
• Rudzki E., Polskie królowe. Żony królów elekcyjnych, t. II, Instytut Prasy i Wydawnictw Novum, Warszawa 1987.
• Rybarski R., Skarb i pieniądz za Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III, Prace Tow. Nauk. Warsz., Wydz. 2 Nauk Hist. i Filoz., Warszawa 1939.
• Salvandy N.A., Historja Jana Sobieskiego i Królestwa Polskiego…, tłum. z franc. W. Sierakowski, t. 2, Instytut Stauropigiański, Lwów 1861.
• Sarnecki K., Pamiętnik z czasów Jana Sobieskiego. Diariusz i relacje z lat 1691–1696, oprac. i wyd. J. Woliński, Ossolineum, Wrocław 1958.
• Schmitt H., Dzieje narodu polskiego od najdawniejszych do najnowszych czasów, Drukarnia Czasu, Lwów 1866.
• Siarczyński F., Wiadomość historyczna i statystyczna o mieście Jarosławiu…, wyd. Kuchn i Milkowski, Lwów 1826.
• Skrzetuski W. ks., Prawo polityczne narodu polskiego, t. I, Warszawa 1782.
• Sobieski J., Listy do Marysieńki, t. 1, oprac. L. Kukulski, Czytelnik, Warszawa 1973.
• Spasowicz W., O stosunkach majątkowych między małżonkami wedle dawnego prawa polskiego w: idem, Pisma, t. IV, Petersburg 1892.
• Strzelecka I., Gniew, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1982.
• Szczygieł R., Jan III Sobieski a Zamość, Sobótka 1980/XXXV/2, s. 283–290.
• Szelągowski A., O ujście Wisły. Wielka wojna pruska, Gebethner i Wolff, Warszawa – Kraków 1905.
• Szulc T., Materialne podstawy utrzymania rodziny monarszej w Rzeczypospolitej szlacheckiej, [w:] J. Matuszewski (red.), Studia z dziejów państwa i prawa polskiego, t. IX, cz. 2, Wyd. UŁ, Lublin – Łódź 2006, s. 305–342.
• Szwaba M., Krzysztof Pac wobec elekcji 1674 r., AUWr. No 1108, Historia, 1990/LXXV.
• Trzosek T. (red.), Strefa bałtycka w XVI–XVIII w. Polityka – społeczeństwo – gospodarka, Marpress, Gdańsk 1993.
• Ujma M., Sejmik Lubelski 1572–1696, Semper, Warszawa 2003.
• Ujma M., Latyfundium Jana Sobieskiego 1652–1696, Wyd. Uniw. Opol., Opole 2005.
• Uruszczak W., Historia państwa i prawa polskiego, t. I: (966–1795), Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
• Wasilewski T., Ostatni Waza na polskim tronie, Wyd. Śląsk, Katowice 1984.
• Wdowiszewski Z., Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Avalon, Kraków 2005.
• Winiarz A., Polskie prawo majątkowo-małżeńskie w wiekach średnich, RAU Wydz. Hist.-Filoz., Serya II, T. XII, Kraków 1899.
• Wójcik Z., Jan Sobieski 1629–1696, PIW, Warszawa 1983.
• Wójcik Z., Jan Kazimierz Waza, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 1997.
• Volumina Constitutionum, t. II: 1550–1609, vol. 1: 1550–1585, do druku przygotowali: S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2005. VL, III, VI, wyd. Pijarów, Petersburg 1859.
• Zalaszowski M., Ius Regni Poloniae ex statutis et constitutionibus ejusdem Regni…, t. I, Posnaniae MDCCI.
• Załuski A.Ch., Epistolarum historico-familiarum, t. I, ps. II, Brunsbergae 1710.
• Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej. Funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1977.
• Zielińska T., Rozważania nad kwestią wyposażania szlachcianek w Wielkim Księstwie Litewskim, Kwartalnik Historyczny 1989/XCV/1–2, s. 93–109.