Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych

• Authors: Małgorzata Szatan

Title variants

EN

Fear vs. anxiety in humanistic sciences

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł koncentruje się na rozważaniach dotyczących pojęć „strachu” i „lęku” dokonywanych z perspektywy wybranych nauk humanistycznych. Zagadnienie to jest m.in. przedmiotem zainteresowania lozoi, teologii, psychologii, historii, a także socjologii. Przegląd koncepcji wybranych przedstawicieli tych poszczególnych nauk wskazuje na ważność zagadnienia i różnorodność ujęć. Osią porządkującą przedstawianą charakterystykę jest zwrócenie uwagi na wprowadzane przez autorów rozróżnienia na strach i lęk jako kategorie o odmiennych cechach. Najczęściej wskazywana różnica odnosi się do stwierdzenia, iż strach jest reakcją na konkretne zagrożenie, lęk zaś ma charakter bezprzedmiotowy.

EN

The feeling of fear and anxiety is one of the constitutive characteristic of human being. The fear is deemed as a basic emotion, which means that it is universal for everyone. It is also regarded as a negative emotion, because its appearance is connected with undesirable mental or somatic reactions. However we can point out many positive functions of fear. The fear/anxiety issue is treated as an object of study by many humanistic sciences – philosophy, theology, psychology, history and sociology. The article presents a review of arbitrarily chosen theories from the mentioned disciplines. The variety of approaches can be treated as the sign of the importance of the issue. It is worth to emphasize that the majority of analyzed theories (e.g. Kierkegaard’s, Tillich’s, Freud’s, Delumeau’s theories) distinguish fear from anxiety. Many authors dene fear as a reaction to particular threat, that is the way its object can be – firstly – identified and after that – eliminated. The situation looks different in the case of anxiety, because it is an unclear feeling without specific object, so it is diqcult or even impossible to exclude it.

Keywords

PL

bojaźń Boża; lęk; strach

EN

anxiety; fear; fear of God

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2012
• Issue: 31
• Pages: 325-342

Contributors

author

Małgorzata Szatan

• Wydział Nauk Humanistycznych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Warszawa

References

• von Balthasar H. U., Chrześcijanin i lęk, Kraków 1997.
• Bauman Z., Płynny lęk, Kraków 2008.
• Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Warszawa 2004.
• Cackowski Z., Ból, lęk, cierpienie, Lublin 1995.
• Cook M. J., Oswoić lęk, Poznań 2009.
• Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu XIV-XVIII w., Warszawa 1986.
• Freud S., Wstęp do psychoanalizy, Warszawa 2004.
• Furedi F., Culture of Fear. Revisited. Risk-taking and the Morality of Low Expectation, London 2006.
• Furedi F., Politics of Fear. Beyond Le0 and Right, London 2006.
• Giddens A., Konsekwencje nowoczesności, Kraków 2008.
• Horney K., Neurotyczna osobowość naszych czasów, Warszawa 1982.
• Horney K., Nowe drogi w psychoanalizie, Warszawa 1987.
• Karwatowska M., Lęk. Portret językowy pojęcia w wypowiedziach licealistów, w: Przestrzenie lęku. Lęk w kulturze i sztuce XIX-XX wieku, red. D. K. Sikorski, T. Sucharski, Słupsk 2006.
• Kępiński A., Lęk, Kraków 2002.
• Kierkegaard S., Pojęcie lęku: proste rozważania o charakterze psychologicznym, odniesione do dogmatycznego problemu grzechu pierworodnego autorstwa Vigiliusa Haufniensisa, Warszawa 2002.
• Kozielecki J., Psychologia nadziei, Warszawa 2006.
• Masquin L., Jak pokonać lęk? Poradnik, Kraków 2008.
• May R., O istocie człowieka. Szkice z psychologii egzystencjalnej, Poznań 1995.
• Müller W., Jak uwolnić się od lęku, Kraków 2005.
• Osiński Z. M., Lęk w kulturze społeczeństwa polskiego w XVI-XVII wieku, Warszawa 2009.
• Pieter J., Strach i odwaga, Warszawa 1971.
• Reber A. S., Słownik psychologii, Warszawa 2000.
• Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1994.
• Szatan M., Koncepcja strachu Franka Furediego, w: Ryzyko – między kulturą strachu a kalkulowaną niepewnością, red. K. Stobińska, F. Kampka, W. Połeć, Warszawa 2011.
• Tillich P., Męstwo bycia, Poznań 1994.
• Wilkinson I., W stronę socjologicznej konceptualizacji problemu lęku, w: Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Kraków 2008.
• Wójtowicz M., Doświadczenie lęku egzystencjalnego jako sytuacja wyboru, Katowice 2005.