„Dokument”, „We Have One Heart”, „Papa”. Zagubieni ojcowie, dokument, animacja i autobiografia

• Authors: Powierska Agnieszka

Title variants

EN

“Dokument”, “We Have One Heart”, “Papa”: Lost Fathers, Documentary, Animation and Autobiography

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu są trzy krótkometrażowe filmy z pogranicza dokumentu i animacji, zrealizowane przez twórców młodego pokolenia: Dokument Marcina Podolca (2015), We Have One Heart Katarzyny Warzechy (2020) i Papa Maryi Yakimovich (2020). Opowiadają one historie złożonych relacji między dzieckiem a ojcem. Autorka powołuje się na opracowania Anabelle Honess Roe oraz polskie próby konceptualizacji dokumentu animowanego, proponuje też definicję formuły nawiązującą m.in. do kategorii paktu referencjalnego Philippe’a Lejeune’a. Autorka przeprowadza formalistyczną analizę filmów, badając zbieżności między nimi. W nawiązaniu do uwag Katarzyny Mąki-Malatyńskiej i Michała Piepiórki na temat znaczeń materiałów faktualnych w dokumentach animowanych, przygląda się sposobom użycia rodzinnych pamiątek w analizowanych utworach; następnie omawia wykorzystanie w nich konwencji autobiograficznych. Siła oddziaływania tych filmów wynika z połączenia konwencji dokumentalnych, perspektywy subiektywnej i kreacyjnych rozwiązań formalnych.

EN

The article discusses three short films created on the border of documentary and animation by filmmakers of the young generation, telling the stories of complicated child-father relationships: Dokument (A Documentary Film, 2015) by Marcin Podolec, We Have One Heart by Katarzyna Warzecha (2020) and Papa by Maryia Yakimovich (2020). In her considerations of the animated documentary, the author refers to Anabelle Honess Roe’s work, as well as to Polish studies on this film form. Taking into account the arguments of Polish researchers, the author proposes a definition drawing, i.a., on Philippe Lejeune’s category of the referential pact. The author conducts a formalistic analysis of the films, examining the similarities between them. In the first part, in reference to the remarks of Katarzyna Mąka-Malatyńska and Michał Piepiórka on the meaning of factual materials in animated documentaries, she examines the use of family mementos in the analysed works. Then she discusses the use of autobiographical conventions. The impact of these productions results from the fruitful combination of documentary conventions, a subjective perspective, and creative formal solutions.

Keywords

PL

animacja; dokument; dokument animowany; animadok; fotografia

EN

animation; documentary; animated documentary; animadoc; photography

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2020
• Issue: 112 Polski dokument, polska animacja
• Pages: 66-84

Contributors

author

Powierska Agnieszka

• Państwowa Uczelnia Zawodowa we Włocławku

References

• Altman, R. (2012). Gatunki filmowe (tłum. M. Zawadzka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Chrobak, D. (2009). Sukces kwadratury koła. Dwutygodnik.com. https://www.dwutygodnik.com/artykul/82-sukceskwadratury-kola.html
• Czapliński, P. (2019). Gatunek orientacyjny. Reportaż polski na przełomie XX i XXI wieku. Teksty Drugie, (6), ss. 19-41. https://doi.org/10.18318/td.2019.6.2
• Driessen, K. (2007, 18 listopada). Animated documentaries. IDFA. https://www.idfa.nl/en/article/65671/animatiedocumentaires
• Giżycki, M. (2018). Animowany dokument. Nowy gatunek czy chwyt marketingowy?. Kwartalnik Filmowy, (101-102), ss. 300-306.
• Haratyk, P., Sitek, G. (2018). „Found footage” jako kino odnowy znaczenia „home movies” w filmach „A Song of Air” i „Sea In The Blood”. Kwartalnik Filmowy, (104), ss. 178-192.
• Hendrykowski, M. (2017). Animacja jako dokument. Dokument jako animacja. Wokół poetyki i antropologii ruchomych obrazów. W: M. Kozubek, T. Szczepański (red.), Polska animacja w XXI wieku (wyd. 1, ss. 105-137), Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT.
• Hirsch, M. (2011). Pokolenie postpamięci (tłum. M. Borowski, M. Sugiera). Didaskalia, (105), ss. 28-36.
• Honess Roe, A. (2013). Animated documentary. Basingstoke – New York: Palgrave Macmillan.
• Honess Roe, A. (2013). Nieobecność, nadmiar i rozwinięcie epistemologiczne: w poszukiwaniu ram badawczych dla dokumentu animowanego. Panoptikum, 12, ss. 27-45.
• Jazdon, M., Mąka-Malatyńska, K. (2011). Wstęp. W: M. Jazdon, K. Mąka-Malatyńska (red.), Zobaczyć siebie: polski film dokumentalny przełomu wieków (wyd. 1, ss. 5-7). Poznań: Centrum Kultury Zamek.
• Koschany, R. (2017). Co to jest dokument i czy pytanie to ma jakiekolwiek znaczenie? (Na marginesie „Pięciu nieczystych zagrań” Larsa von Triera i Jørgena Letha). Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 21 (30), ss. 5-15.
• Kozubek, M. (2007). (Auto)terapeutyczny wymiar „rodzinnych” filmów Marcina Koszałki. Kwartalnik Filmowy, (73), ss. 53-62.
• Kurz, I. (2009). Wściekłe psy pamięci. Dwutygodnik.com. https://www.dwutygodnik.com/artykul/15-wsciekle-psypamieci.html
• Lejeune, P. (1975). Pakt autobiograficzny. Teksty, 5, ss. 31-49.
• Łaguna-Raszkiewicz, K. (2016). Fotografia rodzinna jako źródło postpamięci. Pedagogika Społeczna, 1 (59), ss. 155-164.
• Mąka-Malatyńska, K. (2005). Nowa szkoła polskiego dokumentu. Rozmowa z Marcelem Łozińskim. W: M. Hendrykowka (red.), Klucze do rzeczywistości. Szkice i rozmowy o polskim filmie dokumentalnym po roku 1989 (ss. 207-215). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Mąka-Malatyńska, K. (2017). Wyprawa do krainy prawdopodobieństwa – o dokumentach animowanych Marcina Podolca. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 20 (29), ss. 289-300.
• Mąka-Malatyńska, K. (2017). Żart, impresja, dokument. Animacje z Łódzkiej Szkoły Filmowej po 2000 roku. W: M. Kozubek, T. Szczepański (red.), Polska animacja w XXI wieku (ss. 105-137). Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT.
• Piechota, G., Wójcik, J. (red.) (2008). List do ojca. Warszawa: Agora SA.
• Piepiórka, M. (2017). „Droga na drugą stronę”: od kino-oka do kina-pędzla i jeszcze dalej. W: M. Kozubek, T. Szczepański (red.), Polska animacja w XXI wieku (ss. 105-137). Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT.
• Podolec, M. (2017). Animacja w filmie dokumentalnym. W: K. Mąka-Malatyńska (red.), Od obserwacji do animacji. Autorzy o kinie dokumentalnym (ss. 137-159). Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT.
• Przylipiak, M. (2004). Poetyka kina dokumentalnego (wyd. 2 rozsz. i popr.). Gdańsk-Słupsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Pstrągowski T. (2016, 29 lipca). Wzruszająca nagość. WP. https://ksiazki.wp.pl/wzruszajaca-nagosc-6145960260147329a?c=96&nil=&src01=6a4c8.
• Sitkiewicz, P. (2009). Małe wielkie kino. Film animowany od narodzin do końca okresu klasycznego. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Tabaszewska, J. (2019). Forma i fakt. Wyzwania współczesnego reportażu. Teksty Drugie, 6, ss. 9-18. https://doi.org/10.18318/td.2019.6.1
• Tabaszewska, J. (2019). Na granicy faktu. Kategoria faction w badaniach nad współczesnymi biografiami. Teksty Drugie, (1), ss. 61-79. https://doi.org/10.18318/td.2019.1.5
• Trzebiński, J. (2002). Narracyjne konstruowanie rzeczywistości. W: J. Trzebiński (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata (ss. 17-42). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Zajas, P. (2009). O naturze pośledniego owada. Nowa propozycja badań nad literaturą. Teksty Drugie, (5), ss. 40-55.