Przesłanki dopuszczalności ograniczeń własności zabytków w świetle konstytucyjnych i konwencyjnych standardów ochrony własności

• Authors: Jerzy Parchomiuk

Title variants

EN

Legal Restrictions of the Right of Property of Historical Monuments in the Light of Constitutional and Conventional Standards of Protection of Propertyrights

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problem prawnych form ograniczeń prawa własności zabytków jest znakomitym przykładem obrazującym stan napięcia między wolnością korzystania z własności a interesem publicznym wyrażającym się w konieczności ochrony zabytków. Zabytki stanowią jeden z kluczowych elementów dziedzictwa kulturowego państwa. Ochrona tego dziedzictwa jest elementem racji stanu państwa, obejmującej konieczność dbałości o pamięć na temat kulturowej tożsamości narodu. Celem artykułu jest wypunktowanie podstawowych problemów związanych z wyważeniem kolidujących wartości ochrony własności prywatnej oraz zabezpieczenia trwałości dziedzictwa kulturowego państwa i całej ludzkości. Zagadnienie ograniczeń prawa własności zabytków analizuję z perspektywy podstawowych standardów ochrony własności zawartych w Konstytucji RP i EKPC. Rozważania obejmują pojęcie ograniczeń własności, kryteria dopuszczalności ograniczeń (ze szczególnym uwzględnieniem zasady proporcjonalności) oraz problem odszkodowania z tytułu ograniczeń w korzystaniu z własności zabytku.

EN

The problem of restrictions of the right of property of historical monuments is an excellent example illustrating the tension between freedom of use of property and the public interest expressed by the need to monument’s protect. The historical monuments are one of the key elements of the cultural heritage of the state. The protection of the cultural heritage is a part of the raison d’état, including the need to care for the memory on the cultural identity of the nation. This article aims to discuss the fundamental problems associated with balancing the conflicting values: the protection of right of property and securing the sustainability of the cultural heritage of the state and of humanity. The issue of limiting the right of property of historical monuments are analyzed from the perspective of basic standards for the protection of property contained in the polish Constitution and in the European Convention on Human Rights. Considerations include the concept of property right restrictions, admissibility criteria of restrictions (with particular regard to the principle of proportionality), problem of the compensation for limiting the right of property of historical monuments.

Keywords

PL

prawo własności; Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka; dziedzictwo kulturowe; ochrona zabytków; zasada proporcjonalności

EN

the right of property; European Convention on Human Rights; cultural heritage; protection of historical monuments; principle of proportionality

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2017
• Volume: 27
• Issue: 3
• Pages: 63-89

Contributors

author

Jerzy Parchomiuk

• Katedra Prawa Administracyjnego, Instytut Prawa, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• Banaszkiewicz Bolesław: Konstytucyjne prawo do własności, [w:] Konstytucyjne podstawy systemu prawa, red. M. Wyrzykowski, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2001, s. 27-54.
• Chlebny Jacek: Ochrona własności w sprawach administracyjnych na podstawie EKPCz, Europejski Przegląd Sądowy 9 (2008), s. 39-44.
• Czarnik Zbigniew: Istota i zakres władztwa planistycznego gminy, Administracja. Teoria. Dydaktyka. Praktyka 3 (2010), s. 5-30.
• Czarnik Zbigniew: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako podstawa wykonywania własności nieruchomości, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2 (2006), s. 42-50.
• Dąbek Dorota: Prawo miejscowe, Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2015.
• Drela Monika: Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 X 2007 r., K 20/07, Państwo i Prawo 11 (2008), s. 138-142.
• Drela Monika: Własność zabytków, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2006.
• Dybowski Tomasz: Ochrona prawa własności na tle konstytucyjnej koncepcji źródeł prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Trybunał Konstytucyjny. Księga XV-lecia, red. F. Rymarz, A. Jankiewicz, Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego 2001, s. 110-122.
• Garlicki Leszek: Komentarz do art. 64 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. L. Garlicki, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2003, s. 1-21.
• Garlicki Leszek: Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa: Wolters Kluwer 2015.
• Jagielska–Burduk Alicja: Zabytek ruchomy, Warszawa: Wolters Kluwer 2011.
• Jakimowicz Wojciech: Władztwo planistyczne gminy – kompetencje, zadania, wolności, Administracja. Teoria. Dydaktyka. Praktyka 1 (2012), 5-53.
• Jarass Hans D.: Artikel 14 GG, [w:] Hans D. Jarass, Bodo Pieroth, Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland. Kommentar, München: C.H. Beck Verlag 2010, s. 380-418.
• Jarosz–Żukowska Sylwia: Konstytucyjna zasada ochrony własności, Kraków: Zakamycze 2003.
• Jaśkowska Małgorzata: Uznanie administracyjne a inne formy władzy dyskrecjonalnej administracji, [w:] System prawa administracyjnego, t. I: Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2010, s. 213-304.
• Kowalski Wojciech, Zalasińska Katarzyna: Strategia regulacji prawa ochrony dziedzictwa kulturowego, [w:] Prawo ochrony zabytków, red. K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk: Wolters Kluwer 2014, s. 56-80.
• Łukaczyński Jakub: Wybrane zagadnienia prawnej ochrony dziedzictwa kulturowego w krajach Unii Europejskiej, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 89 (2012), s. 21-38.
• Mik Cezary: Ochrona prawa własności w prawie europejskim, [w:] O prawach człowieka – w podwójną rocznicę paktów. Księga pamiątkowa w hołdzie profesor Annie Michalskiej, red. C. Mik, T. Jasudowicz, Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa 1996, s. 209-234.
• Mik Cezary: Prawo własności w europejskiej konwencji praw człowieka, Państwo i Prawo 5 (1993), s. 25-34.
• Nakielska Izabela: Prawo do własności w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2002.
• Niewiadomski Zygmunt, Jaroszyński Krzysztof, Szmytt Anna [i in.]: Artykuł 6, [w:] Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz, red. Z. Niewiadomski, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2013, s. 52-67.
• Nowicki Marek A.: Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 1998.
• Nowicki Marek A: Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń, Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2012.
• Ossenbühl Fritz: Rechtliche Gebundenheit und Ermessen der Verwaltung, [w:] Allgemeines Verwaltungsrecht, red. H.-U. Erichsen, Berlin–New York: Walter de Gruyter 1995, s. 181-205.
• Ossenbühl Fritz: Staatshaftungsrecht, München: C.H. Beck Verlag 1998.
• Parchomiuk Jerzy: Zasada równości wobec ciężarów publicznych, [w:] Ius et Fides. Księga jubileuszowa z okazji siedemdziesiątych urodzin Profesora Jana Świtki, red. T. Guz, M. Kuć, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2006, s. 359-377.
• Ruszkiewicz Beata: Wpływ decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków na wykonywanie własności zabytków nieruchomych, [w:] Prawo ochrony zabytków, red. K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk: Wolters Kluwer 2014, s. 319-328.
• Sienkiewicz Tomasz: Pozwolenie w ochronie zabytków, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013.
• Sienkiewicz Tomasz: Wywóz zabytków za granice w świetle polskich regulacji prawnych, [w:] Prawo ochrony zabytków, red. K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk: Wolters Kluwer 2014, s. 373-394.
• Sługocki Janusz: Opieka nad zabytkiem nieruchomym. Problemy administracyjnoprawne, Warszawa: Wolters Kluwer 2014.
• Sommer Jerzy: Prawo własności a ochrona środowiska w warunkach gospodarki rynkowej, [w:] Ochrona środowiska a prawo własności, red. J. Sommer, Wrocław: Wydawnictwo Prawo Ochrony Środowiska 2000, s. 11-27.
• Sześciło Dawid: Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 29 marca 2011 r. w sprawie Potomska i Potomski v. Polska (skarga nr 33949/05), Samorząd Terytorialny 9 (2011), s. 81-83.
• Trzciński Maciej: Definicja zabytku archeologicznego – problemy i kontrowersje wokół stosowania prawa, [w:] Prawo ochrony zabytków, red. K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk: Wolters Kluwer 2014, s. 115-122.
• Trzciński Maciej: Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2007 r., Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2 (2008), s. 167-174.
• Wojtyczek Krzysztof: Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków: Zakamycze 1999.
• Wolff Hans: Gesetzesgebundenheit und Verwaltungsspielräume, [w:] Hans Wolff, Otto Bachoff, Rolff Stober, Verwaltungsrecht I, München: C.H. Beck Verlag 1994, s. 358-386.
• Wróbel Andrzej: Protokół nr 1 do Konwencji. Art. 1. Ochrona własności, w: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom II. Komentarz do artykułów 19-59 oraz Protokołów dodatkowych, red. L. Garlicki, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2011, s. 468-545.
• Zalasińska Katarzyna: Glosa do wyroku TK z dnia 8 października 2007 r., K 20/07, Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2 (2008), s. 57-67.
• Zalasińska Katarzyna: Prawna ochrona zabytków nieruchomych w Polsce, Warszawa: Wolters Kluwer 2010.
• Zalasińska Katarzyna: Rola państwa i obywatela w ochronie zabytków, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 89 (2012), s. 49-59.
• Zdyb Marian: Administracyjnoprawne ograniczenia praw rzeczowych, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. VII: Prawo administracyjne materialne, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2012, s. 531-618.
• Zeidler Kamil: Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Warszawa: Wolters Kluwer 2007.
• Zoll Fryderyk: Prawo własności w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z perspektywy polskiej, Przegląd Sądowy 5 (1998), s. 24-33.

Identifiers

DOI

10.18290/rnp.2017.27.3-4