Efekty malarskie w poezji Młodej Polski. O jednym sonecie Kazimiery Zawistowskiej

• Authors: Bajda Justyna

Title variants

EN

Painting Effects in Young Poland’s Poetry

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Young Poland is a period in which mutual influence of words and images is particularly noticeable. Those relations are clear in numerous poetical works in the area of depiction. One may find effects of “painting with words” in the texts of many poets of the period, including Kazimierza Tetmajer, Konstanty Maria Górski, Franciszek Nowicki, Maryla Wolskia, Edward Leszczyński, Tadeusza Miciński and Kazimiera Zawistowska. A poem of the latter [O maków purpurowych...] was interpreted in search for its painting value, particularly colors used for depiction and the textural view of presented themes. The sonnet contains effects (like underscoring the floral theme, an unusual combination of crimson and gold, transformation within the description of the basic theme of poppy flowers) directing the reader towards particular painting styles: secession, symbolism, expressionism.

Keywords

EN

painting effects in literature, young Poland’s poetry

• Publisher: Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Instytut Teologiczny im. Jana Kantego w Bielsku-Białej, Książnica Beskidzka
• Journal: Świat i Słowo
• Year: 2011
• Volume: Świat i Słowo 2011, nr 1 (16)
• Pages: 71-82

Dates

published

2011-07

Contributors

author

Bajda Justyna

• Uniwersytet Wrocławski, Wrocław

References

• J. Bajda, „Poeci – to są słów malarze…” Typy relacji między słowem a obrazem w książkach poetyckich okresu Młodej Polski, Wrocław 2010. O. Walzel, Wechselseitige Erhellung der Künste..., Berlin 1917; E. Souriau, La correspondance des arts, Paris 1947; H. A. Hatzfeld, Literature Through Art. A New Approach to French Litterature, New York 1952; J. H. Hagstrum, The Sister Arts, the Tradition of Literary Pictorialism and English Poetry from Dryden to Gray, Chicago 1958; M. Praz, Mnemosine. Parallelo tra la letteratura e le arti visie, Princeton, New Jersey 1967 (tłum. pol. W. Jekiel, Warszawa 1981, wyd. II: Gdańsk 2006); N. R. Schweizer, The Ut pictura poesis in Eighteenth Century, Frankfurt 1972; D. Scott, Pictorialist Poetics. Poetry and the Visual arts in nineteenth century France, Cambridge 1988; J. A. Heffernan, Museum of Words. The Poetics of Ekphrasis from Homer to Ashbery, Chicago–London 2004; D. Bergez, Littérature et peinture, Paris 2004; D. Bergez, Peindre, écrire. Le dialogue des Arts, Paris 2008 Ut pictura poesis, red. M. Skwara, S. Wysłouch, Gdańsk 2006. Pogranicza i korespondencje sztuk, red. T. Cieślikowska, J. Sławiński, Wrocław 1980; H. Markiewicz, Ut pictura poesis... Dzieje toposu i problemu, [w:] Tessera. Sztuka jako przedmiot badań. Na Jubileusz Profesora Mieczysława Porębskiego, red. J. Białostocki, Kraków 1981, s. 155–183; Słowo i obraz. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce PAN. Nieborów 1977, red. A. Morawińska, Warszawa 1982; A. Nowakowski, Ut pictura poesis... Zarys modernistycznych dziejów toposu, „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” 1985 (R. XXII), s. 25–44; UT PICTURA POESIS dawniej i dzisiaj, „Pamiętnik Literacki” LXXVI, 1985, z. 3, s. 197–309; M. Poprzęcka, Czas wyobrażony. O sposobach opowiadania w polskim malarstwie XIX wieku, Warszawa 1986; W. Okoń, O narracji wizualnej w malarstwie polskim II połowy XIX wieku, Wrocław 1988; T. Chrzanowski, Ut poesis pictura erit, „Ruch Literacki” 1992, nr 4, s. 317–333; S. Wysłouch, Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994; taż, Literatura i semiotyka, Warszawa 2001; Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. S. Balbus, A. Hejmej, J. Niedźwiedź, Kraków 2004. Horacy, List do Pizonów, tłum. T. Sinko, [w:] Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce, wybór i oprac. J. Białostocki, Warszawa 1988, s. 54. H. Markiewicz w artykule Obrazowość a ikoniczność, [w:] tenże, Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984, s. 9–42. Pseudo-Longinos, O górności, [w:] Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles – Horacy – Pseudo-Longinos, tłum., wstęp i oprac. T. Sinko, Wrocław 1951, s. 115, BN II, nr 57. J. J. Barthélemy, Podróż młodego Anacharsysa do Grecji około połowy czwartego wieku przed erą chrześcijańską, tłum. Ł. Gołębiowski, t. VII, Wilno 1825, s. 21–22; W. Humboldt, Ästhetische Versuche über Goethe’s „Herman Und Dorothea”, Braunschweig 1861, s. 42–43; G. W. F. Hegel, Wykłady o estetyce, tłum. J. Grabowski i A. Landman, Warszawa 1967, t. III, s. 271, 276, 333, 334. Th. de Banville, Petit Traité de poésie française, Paris 1872, s. 43–44, [w:] Écrire la peinture, textes réunis et présentés par Ph. Delaveau, Paris 1991, s. 36. J. Słowacki, Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu, [w:] tenże, Dzieła wybrane, pod red. J. Krzyżanowskiego, Wrocław 1987, t. 2: Poematy, s. 56–57. J. Verne, 20000 mil podmorskiej żeglugi, tłum. B. Kielski, Warszawa 1981, s. 94. Por. np. J.-M. Villiers de l’Isle-Adam, Tribulat Bonhomet, [w:] Oeuvres complètes, Paris 1986, t. II, s. 219 (Chap. XX [1867]). Z. Dębicki, Kazimierzowi Przerwie-Tetmajerowi, [w:] tenże, Ekstaza, Lwów 1898, s. 133; J. Guranowski, Prometeusz [wiersz ded. K. Przerwie-Tetmajerowi], [w:] tenże, Poezje. Seria pierwsza 1912, Warszawa 1912, s. 90–91; K. Przerwa-Tetmajer, Leda, [w:] tenże, Poezje, wyd. zbiorowe, Warszawa 1924, t. I, s. 196; K. Tetmajer, O Arnoldzie Böcklinie, „Tygodnik Ilustrowany” 1899, nr 9, z dn. 13 II/25 II, s. 169. K. M. Górski, [Widziałem świat, kochałem świat...], [w:] tenże, Wierszem 1883–1893, Warszawa 1904, s. 3. S. Długosz [Jerzy Tetera], Na palecie farb słonecznych brak..., [w:] tenże, Przed złotym czasem, Kraków 1917, s. J. Tretiak, Z najnowszej poezji, „Czas” 1899, nr 22, s. 1. T. Pini, Słowo wstępne, [w:] F. H. Nowicki, Poezje, Tarnów 1904, s. 3–5. L. Rydel, Wstęp [w:] A. Stodor [Adam Cehak], W walce o słońce, Lwów 1912, s. I. L. Kozikowska-Kowalik, Dialektyka oryginalności i typowości (O poezji Kazimiery Zawistowskiej), [w:] K. Zawistowska, Utwory zebrane, Kraków 1982, s. 39 Miriam, Wstęp [w:] K. Zawistowska, Poezje, Lwów [1903], s. VI). J. Bajda, Plastyczne obrazowanie lasu w poezji Maryli Wolskiej, [w:] Las w kulturze polskiej, red. W. Łysiak, Poznań 2006, s. 349–356. H. Filipkowska, „Swe sny malujesz na ogromnej chmurze”, [w:] E. Leszczyński, Wybór poezji, Kraków–Wrocław 1988. J. Prokop, Konkwistador na morzach mroku, [w:] T. Miciński, Poezje, Kraków 1980, s. 19–24. S. Wyspiański do L. Rydla, list z 23 II 1891, cyt. za: S. Wyspiański, Listy do Lucjana Rydla, oprac. L. Płoszewski, M. Rydlowa, Kraków 1979, t. II, cz. I, s. 318–319. K. Zawistowska, [O maków purpurowych...], [w:] taż, Poezje, Lwów [1903], s. 5. M. Borecki, hasło „Krasny”, [w:] Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M. R. Mayenowa, Wrocław 1978, s. XI, s. 127–128. Słownik staropolski, red. Z. Klemensiewicz, Wrocław 1960–1962, t. III, s. 378–379. M. S. B. Linde, Słownik języka polskiego, Lwów 1855, t. II, s. 484. Pierwsze znaczenie wyrazu: „gładki, urodziwy”, drugie: „czerwony”. J. Gage, Kolor i kultura. Teoria i znaczenie koloru od antyku do abstrakcji, tłum. J. Holzman, Kraków 2008, s. 16; Platon, Państwo, tłum., wstęp, objaśnienia W. Witwicki, Warszawa 1948, księga IV, 420 c-d, s. 184; Pliniusz, Historia naturalna. (Wybór), przekład, komentarz i wstęp I. i T. Zawadzcy, Wrocław–Kraków 1961, BN 128, S. II, s. 135–136, tu: rozdz. 19. Ślimaki purpurowe (IX 125–127). B. Adamowicz, Łaska, [w:] tenże, Poezje, Paryż 1903, s. 143.

Identifiers

ISSN

1731-3317