Od archetypu do wielowymiarowości. Refleksje na temat genezy, rozwoju i współczesnej percepcji demokracji

• Authors: Kamińska Elżbieta

Title variants

EN

From Archetype to Multidimensionality. Reflections on the Origins, Development and Contemporary Perceptions of Democracy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

„Demokracja” stanowi współcześnie jedną z centralnych kategorii nauki o polityce. Starogrecki archetyp, kojarzony z równością obywateli, rządami prawa i zbiorowym podejmowaniem decyzji, przez wieki uzupełniały nowe konotacje. Demokracja zyskała więc wiele nowych znaczeń i wymiarów. Współcześnie postrzegana jest jako lepszy od innych system wartości, oparty na układzie wspierających go instytucji polityczno-prawnych, które wspólnie wywołują określoną praktykę społeczno-polityczną (efekty demokratyczne). Choć współczesna demokracja ma niewiele wspólnego z greckim archetypem, który pozostaje raczej w zainteresowaniu historii doktryn polityczno-prawnych niż politologii, sięganie do prz eszłości – etymologii, genezy i ewolucji starożytnej demokracji – wydaje się mieć sens poznawczy. Demokracja stała się fenomenem XX wieku jako trwała zasada pejzażu politycznego. Pęd do demokracji przemeblował u schyłku XX wieku polityczny porządek w Europie i na świecie, czego najdobitniejszym wyrazem był rozpad totalitarnego ZSRR i demontaż bloku państw, jego satelitów. Wkład do rozwoju demokracji w dzisiejszym wymiarze wniosło wielu myślicieli. W ślad za ich ideami następował rozwój demokratycznych instytucji – parlamentaryzmu, powszechnego prawa wyborczego, partii politycznych. Pokazanie najistotniejszych momentów w rozwoju demokratycznych idei i wdrażania ich do praktyki politycznej było celem artykułu. Starano się w nim pokazać, że dla demokracji jako katalogu wartości politycznych oraz sposobu politycznej organizacji społeczeństw nie udało się dotychczas stworzyć atrakcyjniejszej alternatywy.

EN

„Democracy” is nowadays one of the central categories of political science. Ancient Greek archetype associated with the equality of citizens, the rule of law and collective decision-making, was constantly enriched with new connotations throughout the ages. Therefore democracy has gained so many meanings and dimensions. At present it is perceived to be better than any other system of values based on a network of political and legal institutions that support it – which altogether cause specific political and social practice (democratic effects). Although modern democracy has little to do with the Greek archetype, which is rather in interest of the historians, reaching into the past – the etymology, the origin and evolution of ancient democracy seems to have a cognitive justification. Democracy has become a phenomenon of the twentieth century as a permanent principle of the political landscape. In the late twentieth century the urge to democracy reorganized political order in Europe and the world. Collapse of the totalitarian Soviet Union and the dismantling of its satellites’ bloc was the most distinct manifestation of that trend. Contemporary democracy is the fruit of thought of many thinkers. In the wake of their ideas development of democratic institutions ensued: parliamentarism, universal suffrage, political parties. Revelation of the most important moments in the development of democratic ideas and ways of their implementation into practical politics was the goal of this article. The thesis is that any attempts to come up with something more attractive than democracy understood as a catalog of political values and the political organization of society have failed.

Keywords

PL

demokracja; archetyp; aksjologia; parlamentaryzm

EN

democracy; archetype; axiology; parliamentarism

• Publisher: Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
• Journal: Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne
• Year: 2014
• Volume: 10
• Pages: 207-235

Dates

published

2014

Contributors

author

Kamińska Elżbieta

References

• Antoszewski A., Demokracja, [w:] Leksykon politologii, (red.) A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 1999.
• Antoszewski A., Modele demokracji przedstawicielskiej, [w:] Demokracje zachodnioeuropejskie. Analiza porównawcza, (red.) A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 2008.
• Antoszewski A., Współczesne teorie demokracji, [w:] Studia z teorii polityki, t. II, (red.) A. W. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wrocław 1998.
• Antoszewski A., Herbut R., Systemy polityczne współczesnego świata, Gdańsk 2001.
• Baszkiewicz J., Powszechna historia ustrojów państwowych, Gdańsk 2001.
• Bravo B., Wipszycka E., Więckowski M., Wolicki A., Historia starożytnych Greków. Okres klasyczny, t. II, Warszawa 2009.
• Dubel L., Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku, Warszawa 2007.
• Dziemidok-Olszewska B., System polityczny Stanów Zjednoczonych, [w:] Współczesne systemy polityczne, (red.) M. Żmigrodzki, B. Dziemidok-Olszewska, Warszawa 2007.
• Gdulewicz E., Kręcisz W., Ustrój polityczny Wielkiej Brytanii, [w: ] Ustroje państw współczesnych, (red.) W. Skrzydło, Lublin 2000.
• Górski G., Ewolucja ustrojowa w Grecji i państwach hellenistycznych, [w:] Historia ustrojów państw, (red.) G. Górski, S. Salmonowicz, Warszawa 2001.
• Grabowska M., Szawiel T., Demokracja, [w:] Budowanie demokracji. Podziały społeczne, partie polityczne i społeczeństwo obywatelskie w postkomunistycznej Polsce, (red.) M. Grabowska, T. Szawiel, Warszawa 2003.
• Grodziski S., Porównawcza historia ustrojów państwowych, Kraków 1998.
• Grossman L. K., Republika elektroniczna, [w:] Władza i społeczeństwo, 2: Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, [wybór i oprac.] J. Szczupaczyński, Warszawa 1998.
• Grzybowski M., Demokracja i jej formy, [w:] Wiedza o społeczeństwie, (red.) T. Woś, J. Stelmach, Warszawa 2000.
• Herbut R., Partie polityczne – rozważania teoretyczne, [w:] Systemy polityczne współczesnej Europy, (red.) A. Antoszewski, R. Herbut, Warszawa 2006.
• Herbut R., Współczesne instytucje demokracji a procesy rządzenia, [w:] Demokracje zachodnioeuropejskie. Analiza porównawcza, (red.) A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 2008.
• Heywood A., Ideologie polityczne. Wprowadzenie, Warszawa 2008.
• Heywood A., Politologia, Warszawa 2008.
• Historia Europy, praca zbiorowa, (red.) F. Delouche, Warszawa 1994.
• Jaczynowska M., Musiał D., Stępień M., Historia starożytna, Warszawa 2002.
• Jarnecki M., Dzieje ustroju w zarysie, Warszawa 1998.
• Klein E., Powszechna historia państwa i prawa, Wrocław 2003.
• Kociubiński K., Samorząd terytorialny w Europie. Przykład Szwajcarii i Szwecji, [w:] Europa narodów, (red.) G. Tokarz, Wrocław 2008.
• Król M., Historia myśli politycznej od Machiavellego po czasy współczesne, Gdańsk 2001.
• Kumaniecki K., Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1975.
• Leksykon PWN, Warszawa 1971.
• Lipset S. M., Homo politicus. Społeczne podstawy polityki, Warszawa 1998.
• Ludwikowski R., Woleński J., J. S. Mill, Warszawa 1979.
• Markwart Z., Poglądy na władzę polityczną i władzę państwową w historii myśli politycznej i prawnej, [w:] Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce, (red.) L. Dubel, A. Korybski, Z. Markwart, Kraków 2002.
• Michalik M. B., (red.), Kronika ludzkości, Warszawa 1993.
• Michalski M., Socjaldemokratyczna Partia Niemiec. Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD), [w:] Partie socjaldemokratyczne Europy. Zarys encyklopedyczny, Warszawa 1982.
• Musiał-Kard M., Referenda w państwach europejskich. Teoria, praktyka, perspektywy, Toruń 2008.
• Nowina Konopka M., Społeczeństwo informacyjne a teoria demokracji, [w:] Społeczeństwo informacyjne. Istota, rozwój, wyzwania, (red.) M. Witkowska, K. Cholawo-Sosnowska, Warszawa 2006.
• Podolak M., System polityczny Wielkiej Brytanii, [w:] Współczesne systemy polityczne, (red.) M. Żmigrodzki, B. Dziemidok-Olszewska, Warszawa 2007.
• Sartori G., Teoria demokracji, Warszawa 1994.
• Schumpeter J. A., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 1995.
• Sczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 2007.
• Seidler G. L, Myśl polityczna starożytności, Kraków 1961.
• Stelmach J., Elementy prawoznawstwa, [w:] Wiedza o społeczeństwie, (red.) T. Woś, J. Stelmach, Warszawa 2000.
• Sylwestrzak A., Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 1994.
• Szmulik B., Żmigrodzki M., Geneza państwa, [w:] Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce, (red.) B. Szmulik, M. Żmigrodzki, Lublin 2003.
• Tansey S. D., Nauki polityczne, Poznań 1997.
• Tilly C., Demokracja, Warszawa 2008.
• Ulicka G., Demokracje zachodnie, Warszawa 1992.
• Wiatr J. J., Socjologia polityki, Warszawa 2009.
• Wielecki K., Podstawy europejskiego ładu społecznego, [w:] Europeistyka w zarysie, (red.) A. Z. Nowak, D. Milczarek, Warszawa 2006.
• Wiszniowski R., Typy partii politycznych, [w:] Wstęp do teorii partii i systemów partyjnych, (red.) W. Jednaka, Poznań–Wrocław 2000.
• Wiśniewski R., Powstanie filozofii w starożytnej Grecji, [w:] Historia filozofii i etyki do współczesności. Źródła i komentarze, (red.) W. Tyburski, A. Wachowiak, R. Wiśniewski, Toruń 2002.
• Wojtaszczyk K. A., Kompendium wiedzy o społeczeństwie, Warszawa 2000.
• Wolski J., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2000.

Identifiers

ISSN

1896-4087