Rola budynków wielospecjalistycznych przychodni Łódzkiej Kasy Chorych jako elementu nowoczesnej architektury miasta w dwudziestoleciu międzywojennym

• Authors: BEDNARKIEWICZ MAGDALENA

Title variants

EN

The Role of the Multispecialised Clinics Buildings of the Health-Insurance Fund in Łódź as Part of the Modern Architecture of the City in the InterWar Period

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Łódzka Kasa Chorych funkcjonowała od 1922 r. i obejmowała opieką medyczną miasto wraz z powiatem łódzkim. Pomocy medycznej mieszkańcom udzielano w ambulatoriach umieszczonych w adaptowanych lokalach i w szpitalach miejskich, z którymi Kasa Chorych miała podpisane umowy. Brak własnych budynków dla lecznictwa ubezpieczeniowego zmusił władze Kas Chorych do budowy placówek: szpitala w Łodzi, dwu budynków ambulatoriów przy ul. Łagiewnickiej nr 34/36 i ul. Leczniczej nr 6 oraz sanatorium w Tuszynie. Powstanie tych gmachów w skali kraju stanowiło pionierskie osiągnięcie łódzkiego oddziału Kasy Chorych. Ambulatorium przy ul. Łagiewnickiej nr 34/36 wybudowano w najbiedniejszej dzielnicy Łodzi. Pomieszczenia przeznaczono dla: ambulatoriów, oddziału położniczego i wodoleczniczego, pokoi obserwacyjnych, gabinetów lekarzy domowych. Gmach wzniesiony w latach 1927–1929 według projektu architekta Witolda Szereszewskiego był przeznaczony dla dużej liczby chorych. Nowością były rozbieralnie przy gabinetach lekarskich i doskonale zorganizowane ambulatoria specjalistyczne. Budynek wolnostojący, murowany powstał na działce o powierzchni 1,5 ha. Rzut opracowano na planie litery H z salami dla pacjentów usytuowanymi wzdłuż traktów zewnętrznych. Główne wejście ozdobiono portalem, wysuniętym przed lico muru. Gmach wieńczyła ścianka attykowa z napisem: KASA CHORYCH M. ŁODZI. Drugim przedwojennym obiektem powstałym na zlecenie Kas Chorych był gmach przychodni przy ulicy Leczniczej nr 6 w Łodzi. Na obiekt ten rozpisano w 1925 r. powszechny konkurs architektoniczny, a zaprojektował go architekt Stefan Krasiłowski. Wybudowano go w latach 1930–1932. Przychodnia była wolnostojąca, trzykondygnacyjna, o rzucie opracowanym na wzór litery A. Wejście główne umieszczono od strony ulicy Leczniczej, przy bocznych skrzydłach zaś usytuowano dodatkowe wejścia od bocznych uliczek. Elewacja przychodni, modernistyczna z klasycystycznymi elementami i łukowato ugiętą pierzeją, tworzy zabudowę ulicy Leczniczej. Te dwa łódzkie przykłady przychodni wielospecjalistycznych dla Kas Chorych wpisują się w nowy rozdział w historii rozwoju lecznictwa ubezpieczeniowego. Dokonano wówczas reorganizacji, polepszyły się warunki leczenia. Budynki wybudowano zgodnie z ówczesnymi wymogami i wzorowo wyposażono w sprzęt diagnostyczno-leczniczy. Prowadzono w nich działalność profilaktyczną i leczniczą, tak potrzebną w przedwojennej Łodzi. Użyte materiały stworzyły architekturę ponadczasową, rozpoznawalną, kształtującą przestrzeń i umiejętnie zabudowującą ulicę, z równoczesnym poszanowaniem dla otaczającej ją zieleni.

EN

The Łódź Health-Insurance Fund started functioning in 1922 and provided medical services for the citizens of Łódź and the whole province. Initially, medical help was given in dispensaries organised in adapted premises and city hospitals with which the Health-Insurance Fund had signed necessary agreements. With time, the lack of the Fund’s own buildings forced its authorities to erect a hospital in Łódź, a dispensary consisting of two buildings at 34/36 Łagiewnicka Street and at 6 Lecznicza Street, and a sanatorium in Tuszyn. The foundation of these buildings was a pioneering achievement of the Łódź Health-Insurance Fund on the scale of the whole country.The dispensary at 34/36 Łagiewnicka Street was built between 1927 and 1929, in the poorest district of Łódź, according to the design of Witold Szereszewski. It housed a maternity ward, a hydrotherapeutic ward, observation rooms and rooms for family physicians. It could admit a large number of patients at a time offering dressing rooms and perfectly organised and equipped specialised consulting rooms. The building itself was detached, built of bricks and concrete in the shape of the letter H on a piece of land of 1,5ha. Rooms for patients were situated along outer routes. The front elevation of the building was decorated with a protruding portal, an attic wall and a caption “KASA CHORYCH M. ŁODZI” (“THE HEALTH-INSURANCE FUND OF THE CITY OF ŁÓDŹ”).The other pre-war building founded by the Łódź Health-Insurance Fund was the dispensary at 6 Lecznicza Street. Designed by Stefan Krasiłowski and erected between1930 and 1932, it was a detached, three-storey structure designed in the shape of the letter A. The main entrance was at Lecznicza Street, side-entrances led into the building from surrounding smaller streets. The front elevation of the building was modernistic with classical elements and an arched frontage, which made the building one of the most distinctive architectural elements of Lecznicza Street.The two examples of dispensaries mentioned above marked a new era in the history of insurance health care. They brought much improvement to the conditions of patients’ treatment. The buildings were constructed according to strict requirements of those times and provided with modern medical equipment, which allowed effective prevention and medicinal treatment. Materials used during construction made it possible to create timeless, recognizable architecture shaping space skilfully and with respect to surrounding greenery.

Keywords

PL

Kasa Chorych w Łodzi; reorganizacja lecznictwa ubezpieczeniowego; dwudziestolecie międzywojenne; projekt budowlany ambulatorium wielospecjalistycznego; architektura modernistyczna; Witold Szereszewski; Stefan Krasiłowski

EN

The Łódź Health-Insurance Fund; reorganization of treatment insurance; interwar period; the construction project of ambulatorium; the modernist architecture; Witold Szereszewski; Stefan Krasiłowski

• Publisher: Wydawnictwo Polihymnia
• Journal: Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
• Year: 2013
• Volume: 76/1
• Pages: 23-28

Contributors

author

BEDNARKIEWICZ MAGDALENA

• Zakład Historii Architektury, Budowy Miast i Konserwacji Zabytków Instytutu Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej