„Orandum est ut sit mens sana in corpore sano”, czyli początki profilaktyki zdrowotnej w starożytności

• Authors: Krajewska Judyta

Title variants

EN

„Orandum est ut sit mens sana in corpore sano”, or the Beginnings of health Prevention in Antiquity

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article makes an attempt at providing answers to questions necessary to clarify the doubts related to the universal conviction about the breakthrough of the nineteenth century for the development of health promotion and health prophylaxis. Can ancient texts provide any evidence that it was actually the antiquity that laid the foundations for preventive medicine? Can it be concluded, on the basis of the research conducted by archaeologists, anthropologists and historians, that the increased physical activity and use of diet in antiquity were deliberate preventive actions?

PL

W artykule podjęta zostanie próba odpowiedzi na pytania, które są konieczne dla wyjaśnienia wątpliwości związanych z powszechnym przekonaniem o przełomowości XIX wieku dla rozwoju promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej. Czy na podstawie tekstów starożytnych można stwierdzić, że to właśnie starożytność zapoczątkowała podstawy profilaktyki zdrowotnej? Czy na podstawie badań archeologów, antropologów oraz historyków można jednoznacznie stwierdzić, że wzmożona aktywność fizyczna i stosowanie diety były świadomymi działaniami profilaktycznymi?

Keywords

EN

antiquity; health promotion; health prevention

PL

starożytność; promocja zdrowia; profilaktyka zdrowotna

• Publisher: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
• Journal: Seminare. Poszukiwania naukowe
• Year: 2019
• Volume: 40
• Issue: 4
• Pages: 133-146

Dates

printed

2019-12-31

Contributors

author

Krajewska Judyta

• The Cardinal Wyszyński University in Warsaw

References

• 1. Ammianus, Marcellinus. 2002. Dzieje rzymskie, tłum. Ignacy Lewandowski. Warszawa: Prószyński i S-ka Sa.
• 2. Arystoteles. 2003. Zagadnienia przyrodnicze, w: Dzieła wszystkie, t. IV, tłum. Leszek Regner, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 3. Beaglehole, Robert et al. 2002. Podstawy epidemiologii, tłum. pod red. Neonili Szeszeni-Dąbrowskiej. Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera.
• 4. Bearer, Cynthia. 2000. The special and unique vulerability of children to en vironmnetal hazards, Neurotoxicology, 925-934.
• 5. Diogenes, Leartios. 1984. Żywoty i poglądy słynnych filozofów. tłum. Witold Olszewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• 6. Drygas, Aleksander. 1995. Narodziny leku. W: Historia medycyny, red. Tadeusz Brzeziński, 124-167. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• 7. Georgoulis, Anastasios. et al. 2007. Herodicus, the father of sports medicine. Knee Surgery, Sports Traumatology, Arthroscopy, 15(3), 315–318.
• 8. Euzebiusz z Cezarei. 1993. Historia Kościelna. tłum. Edward Lisiecki. Warszawa: Wydawnictwo WAM.
• 9. Galen. 1916. On the Natural Faculties, edited by Arthur John Brock. London: Harvard University Press.
• 10. Galen.1951. A translation of Galen’s hygiene, edited by Robert Montraville Green. Springfild. DOI:10.1002/ar.1091310209.
• 11. Herodot. 2005. Dzieje, tłum. Seweryn Hammer. Warszawa: Czytelnik.
• 12. Hippocrates. 1953. Regimen I, edited by William Henry Samuel Jones. Cambridge: Harvard University Press.
• 13. Huang Ti. 1949. The Yellow Emperor’s classic of internal medicine. Translated by Ilza Veith. Foreword by Linda Barnes. Baltimore: University of California Press.
• 14. Huard, Pierre and Wong, Ming. 1968. Chinese medicine. Translated by Bernard Fielding. London: Weidenfeld and Nicolson.
• 15. Iwańska, Judyta. 2014. Znaczenie terminu w starożytnej literaturze grecko-rzymskiej: próba analizy na wybranych przykładach. Seminare. Poszukiwania naukowe, 35(4), 175-182.
• 16. Iwańska, Judyta. 2013. Witruwiusz i jego wizja zdrowego miasta. W: Czystość i brud. Higiena w starożytności, red. Walentyna Korpalska i Wojciech Ślusarczyk, 87-97. Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• 17. Kirschner, Henryk. 1999. Promocja zdrowia na tle medycyny społecznej. W: Promocja Zdrowia, red. Jerzy B. Karski, 71-87. Warszawa: Ignis.
• 18. Krajewska, Judyta i Głusiuk, Anna. 2016. Epidemie: Księga I i III oraz w starożytnej i wczesnośredniowiecznej historiografii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
• 19. Ksenofont. 2008. Ustrój polityczny Sparty, tłum. pod kierunkiem Ryszarda Kuleszy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UW.
• 20. Lalonde, Marc. 1974. A New Perspective on the Canadian’s. W: Working Document, Minister of National Health and Welfare. Ottawa: Minister of Supply and Services Canada
• 21. Lorenzi, Rossella. 2008. Egyptian mummies trace malaria's roots. Dostęp: 21.11.2016. http://www.abc.net.au/science/articles/2008/10/24/2400411.htm.
• 22. Lukrecjusz. 1957. O naturze wszechrzeczy, tłum. E. Szymański, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 23. Maoshings, Ni. 2016. Kanon medycyny chińskiej Żółtego Cesarza, tłum. Neijing Suwen. Warszawa: Galaktyka.
• 24. Naidoo, Jennie and Wills, Jane. 2004. Health promotion: foundations for practice, London: Bailleri Tindall.
• 25. Nutton, Vivian. 1984. From Galen to Alexander, aspects of medicine and medical practice in late antiquity. Dumbarton Oaks Papers, 38, 1-14.
• 26. O' Donnell Michael, P. 1986. Definition of Health Promotion, American Journal of Health Promotion, 1, 6-9. DOI: 10.4278/0890-1171-1.2.6.
• 27. Pliniusz. 2004. Historia naturalna, tłum. Irena i Tadeusz Zawadzcy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• 28. Shostak, Mariorje and Konner, Melvin. 1988. The paleolithic prescription: a program of diet and exercise and a design for living. New York: Harper & Row.
• 29. Smith, William. (1880). A new classical dictionary of Greek and Roman biography, mythology and geography: partly based upon the Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. New York: Harper and Brothers.
• 30. Snook, George A. 1984. The history of sports medicine. American Journal of Sports Medicine, 12, 252-254.
• 31. Starzyńska-Kościuszko, Ewa. 2018. Holistyczna (całościowa) koncepcja zdrowia: zdrowie jako wartość. Humanistyka i Przyrodoznawstwo, (16), 319-326. DOI:10.31648/hip.1648.
• 32. Szumowski, Władysław.1994. Historia medycyny filozoficznie ujęta. Warszawa: Antyk Marek Derewiecki.
• 33. Temkin, Owsei. 1935. Studies on late Alexandrian medicine. Bulletin of the History of Medicine, (3), 405–430.
• 34. Tukidydes. 2003. Wojna peloponeska, tłum. Kazimierz Kumaniecki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• 35. Liwiusz, Tytus. 1956. Dzieje Rzymu od założenia miasta, tłum. Bożena Brożek. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• 36. Tworuschka, Monika. 2009. Religie świata. Hinduizm, t. 5. tłum. Michał Dobrzański. Warszawa: Agora.
• 37. Wiciński, Michał. 2014. Współczesne problemy profilaktyki zdrowotnej. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Infrastruktury i Zarządzania w Warszawie.
• 38. Witruwiusz. 1999. O architekturze ksiąg dziesięć, tłum. Kazimierz Kumaniecki. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• 39. Wiśniewska, Dominika i Wiciński, Michał. 2014. Rys historyczny. W: Współczesne problemy profilaktyki zdrowotnej, red. Michał Wiciński, 4-22. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Infrastruktury i Zarządzania w Warszawie.
• 40. Wojtczak, Andrzej. 2009. Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI wieku. Warszawa: PZWL.
• 41. Wysocki, Mirosław J. i Miller, Maria. 2003. Paradygmat Lalonde’a, Światowa Organizacja Zdrowia i Nowe Zdrowie Publiczne. Przegląd Epidemiologiczny, 57(3), 505–512.

Identifiers

DOI

10.21852/sem.2019.4.10