Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | 3(65) | 5-30

Article title

Wybrane koncepcje regionu w socjologii i etnografii wypracowane w okresie II Rzeczpospolitej

Content

Title variants

EN
Selected concepts ofregion in sociology and ethnography developed in the Second Republic of Poland

Languages of publication

PL EN

Abstracts

PL
Celem tego artykułu jest scharakteryzowanie trzech głównych koncepcji regionu, jakie pojawiły się w okresie II Rzeczpospolitej. Po pierwsze, opisana zostanie etnograficzna koncepcja regionu Kazimierza Moszyńskiego, w której autor charakteryzuje region przez opis jego wyróżników związanych z kulturą materialną. Józef Obrębski, uczeń Moszyńskiego, biorąc za podstawę etnograficzną koncepcję regionu, dodaje do niej ideę powstawania regionu w kontakcie członków grupy regionalnej z Innym. Józef Chałasiński, autor trzeciej koncepcji, podzielając pogląd Obrębskiego, dodaje, że w kontakcie z Innym rozwija się najważniejszy czynnik budowania regionu, mianowicie tożsamość regionalna. Prezentowany artykuł pogłębia wiedzę na temat teoretycznych tradycji socjologii regionu w Polsce.
EN
The aim of this paper is to characterize three main concepts of region developed in the period of the 2nd Republic. First of all, the Author describes the ethnographic concept of region, created by Kazimierz Moszyński. He focuses on tangible differentiators of region. Józef Obrębski, who is Moszyński’s disciple, takes as a basis the ethnographic concept of region and adds to it the idea that a region is formed in contact between members of a regional group with the Other. Józef Chałasiński, the author of the third concept, shares Obrębski’s view and adds that it is in contact with the Other that is developed the most important factor in the region-building process, namely regional identity. The paper offers information on the theoretical tradition of sociology of region in today’s Poland.

Contributors

  • Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk Społecznych, Katedra Socjologii

References

  • Aleksandrowicz S., 1993, „Różne pojęcia historii regionalnej i możliwości jej uprawiania”, w: K. Handke (red.), Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 37–48.
  • Barth F., 1969, Ethnic Groups and Boundaries, Boston: Little, Brown and Company.
  • Bertrand A.L., 1952, „Regional sociology as a special discipline”, Social Forces, t. 31, nr 2, s. 132–136.
  • Braun K., 2008, „Anna Kutrzeba-Pojnarowa (1913–1993)”, Rocznik Mazowiecki, nr 20, s. 98–106.
  • Burszta J., 1967, „Region i regionalne monografii etnograficzne”, Lud, t. 51 (cz. 2), s. 599–614.
  • Burszta J., 1983, „Lud – naród – kultura”, w: A. Kłoskowska (red.), Naród – kultura – osobowość, Wrocław: Ossolineum, s. 39–50.
  • Bystroń S.J., 1916, „Pojęcie narodu w socjologii polskiej”, Rok Polski, nr 4, s. 33–48.
  • Chałasiński J., 1928, Wychowanie w domu obcym jako instytucja społeczna. Studium z socjologii wychowania, Poznań: Fiszer i Majewski.
  • Chałasiński J., 1931, Drogi awansu społecznego robotnika, Poznań: Księgarnia Nakładowa.
  • Chałasiński J., 1935, Antagonizm polsko-niemiecki w osadzie fabrycznej „Kopalnia” na Górnym Śląsku, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  • Chałasiński J., 1936, Szkoła w społeczeństwie amerykańskim, Warszawa: Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne.
  • Chałasiński J., 1938, Młode pokolenie chłopów, t. I–IV, Warszawa: Państwowy Instytut Kultury Wsi.
  • Chałasiński J., 1946, „Zasadnicze stanowiska we współczesnej socjologii polskiej”, Przegląd Socjologiczny, t. 8, s. 4–39.
  • Chałasiński J., 1968, Kultura i naród. Szkice i studia, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  • Chałasiński J., 1973, Kultura amerykańska. Formowanie się kultury narodowej w Stanach Zjednoczonych, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  • Chudziński E., 2013, Regionalizm. Idee – ludzie – instytucje, Warszawa: Mazowiecka Oficyna Wydawnicza.
  • Ciechocińska M., 1976, „Socjologia regionalna w Polsce na tle światowym”, Studia Socjologiczne, nr 4, s. 197–226.
  • Damrosz J., 1987, Region i regionalizm. Studium dyscyplinarne, Warszawa: Instytut Kultury.
  • Damrosz J., 2007, Ojczyzna i jej regiony, Płock: Towarzystwo Naukowe Płockie.
  • Engelking A., 2001, „Poleska ekspedycja etnosocjologiczna Józefa Obrębskiego w latach 1934–1937. Organizacja, metody badań, problematyka, uczestnicy”, Etnografii Polska, t. XLV, z. 1–2, s. 23–45.
  • Engelking A., 2004, „Obrębski o Malinowskim. Z dziejów recepcji funkcjonalizmu w Polsce”, Studia Socjologiczne, nr 2, s. 17–34.
  • Engelking A., 2005, „Wstęp”, w: J. Obrębski, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, s. 9–24.
  • Engelking A., 2006, „Józef Obrębski – etnolog i socjolog warszawski”, Sprawy Narodowościowe, z. 29, s. 91–106.
  • Engelking A., 2007, „Wstęp”, w: J. Obrębski, Studia etnosocjologiczne, t. 1, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 5–34.
  • Gellner E., 2009, Narody i nacjonalizm, tłum. T. Hołówka, Warszawa: Difin.
  • Giddens A., 1985, The Nation-State and Violence, Barkeley: University of California Press.
  • Gładysz M., 1960, „Kazimierz Moszyński (5 III 1887 – 30 III 1959)”, Etnografia Polska, t. 3, s. 13–40.
  • Gołębiowski Ł., 1830, Lud polski, jego zwyczaje, zabobony, Warszawa: Drukarnia A. Gałęzowskiego i spółki.
  • Günther A., 1905, Die Wohlfahrtseinrichtungen der Arbeitgeber in Deutschland, München: Universität München.
  • Handelsman M., 1973, Rozwój narodowości nowoczesnej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  • Handke K., 1993, „Pojęcie regionu a symbolika środka”, w: K. Handke (red.), Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 105–120.
  • Jasiewicz Z., 2006, „Etnologia polska. Między etnografii a antropologią kulturową”, Nauka, nr 2, s. 65–80.
  • Karłowicz J. 1904, Lud. Rys ludoznawstwa polskiego, Lwów: Macierz Polska.
  • Kłodnicki Z., 1994, „Tak zwana rubież etnograficzna a problem genezy przestrzennego zróżnicowania kultury ludowej w Polsce”, Lud, t. 77, s. 47–68.
  • Kopczyńska-Jaworska B., 1998, „Etnografii a zagadnienia regionu”, w: S. Bednarek (red.), Czym jest regionalizm?, Wrocław – Ciechanów: Rada Krajowa Regionalnych Towarzystw Kultury, s. 60–72.
  • Koter M., 1993, „Region polityczny – geneza, ewolucja i morfologia”, w: K. Handke (red.), Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 49–74.
  • Koter M., 1995, „The geographical-historical region: Its notion, origin and factors in its development”, w: M. Koter (red.), Social and Political Aspects, czasopismo Region and Regionalism, nr 2, Łódź – Opole: Uniwersytet Łódzki – Instytut Śląski, s. 7–26.
  • Krzywicki L., 1893, Lud. Zarys antropologii etnicznej, Warszawa: K. Kowalewski.
  • Kubiak H., 2007, U progu ery postwestfalskiej, Kraków: Universitas.
  • Kuczur T., 2008, Ethnos i polities. Naród a społeczeństwo obywatelskie we współczesnym świecie, Toruń: Adam Marszałek.
  • Kulesza M., 2014, „Rozważania na temat regionu geograficzno-historycznego”, w: A. Rykała (red.), Krajobrazy (regiony) historyczno-polityczne, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, t. 3, s. 26–48.
  • Kurczewska J., 1979, Naród w socjologii i ideologii polskiej. Analiza porównawcze wybranych koncepcji wybranych z przełomu XIX i XX wieku, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Kutrzeba-Pojnarowa A. 1972. „Pozycja Józefa Obrębskiego w etnografii polskiej”, Etnografia Polska, t. 16, z. 1, s. 215–219.
  • Łuczeczko P., 2011, „Socjologiczne badania nad kulturą a nauki etnologiczne. Historia romansów i rozstań oraz jej konsekwencje”, Roczniki Historii Socjologii, nr 1, s. 57– 86.
  • MacIver R.M., Page Ch.H., 1949, Society: An Introductory Analysis, Rinehart: Michigan University.
  • Malinowski B., 1995, „Plemię-naród i plemię-państwo”, w: J. Szacki (red.), Sto lat socjologii polskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 487–516.
  • Moszyński K., 1914, „Obrzędy, wiara i opowieści ludu z okolic Brzeżan”, Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, t. 13, s. 152–198.
  • Moszyński K., 1925, Badania nad pochodzeniem i pierwotną kulturą Słowian, Warszawa: Polska Akademia Umiejętności.
  • Moszyński K., 1927, „Lud polski w dorzeczu Wisły”, Ziemia, t. 12, s. 163–169.
  • Moszyński K., 1929, Kultura ludowa Słowian, t. 1, Kraków: Gebethner.
  • Moszyński K., 1934, Kultura ludowa Słowian, t. 2, Kraków: Gebethner.
  • Moszyński K., 1936, Atlas kultury ludowej w Polsce, Kraków: Gebethner.
  • Moszyński K., 1937, Niektóre przyczyny zróżnicowania kultury ludowej w Polsce, Kraków: Gebethner.
  • Moszyński K., 1948, „Stan i zadania etnografii polskiej”, Lud, t. 38, s. 210–228.
  • Moszyński K., 1958, Człowiek. Wstęp do etnografii powszechnej i etnologii, Wrocław: Ossolineum.
  • Obrębski J., 1936, „Problem grup etnicznych w etnologii i jego socjologiczne ujęcie”, Przegląd Socjologiczny, nr 4 (1–2), s. 177–195.
  • Obrębski J., 1976, The Changing Peasantry of Eastern Europe, Cambridge, Mass.: Schenkman Publishing.
  • Obrębski J., 2007, Studia etnosocjologiczne, t. 1, Warszawa: Ofiyna Naukowa.
  • Odum H.W., Moore H.E., 1938, American Regionalism: A Cultural-Historical Approach to National Integration, New York: Harry Holt and Company.
  • Ossowski S., 1967, „Zagadnienie więzi regionalnej i więzi narodowej na Śląsku Opolskim”, w: S. Ossowski, Dzieła, t. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 251–300.
  • Paluch A., 1981, Malinowski, Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
  • Poniedziałek J., 2011, Postmigracyjne tworzenie tożsamości regionalnej, Toruń: Adam Marszałek.
  • Poniedziałek J., 2015, „Wybrane koncepcje regionu w socjologii polskiej”, Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa, z. 46, s. 85–106.
  • Posern-Zieliński A. 1971, „Odrodzenie ewolucjonizmu”, Etnografii Polska, t. XV, z. 2, s. 103–136.
  • Posern-Zieliński A., 1995, „Problematyka etniczna w badaniach etnologicznych i antropologicznych”, Lud, t. 78, s. 293–316.
  • Posern-Zieliński A., 2009, „Józef Obrębski i antropologia Karaibów”, Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa, z. 29, s. 123–147.
  • Rybicki P., 1983, „Naród i państwo”, w: A. Kłoskowska (red.), Naród, kultura, osobowość, Wrocław: Ossolineum, s. 487–502.
  • Said E., 2009, Kultura i imperializm, tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Schrijver F., 2006, Regionalism after Regionalization: Spain, France and the United Kingdom, Amsterdam: Amsterdam University Press.
  • Simmel G., 2006, Obcy, w: G. Simmel, Most i drzwi. Wybór esejów, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 204–211.
  • Sobczyński M., 2014, „Krajobraz kulturowy, administracyjny i polityczny a region polityczny. Kilka uwag o istocie zjawiska”, w: A. Rykała (red.), Krajobrazy (regiony) historyczno-polityczne, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, t. 3, s. 49–70.
  • Szacki J., 1995, Sto lat socjologii polskiej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Tilly Ch. (red.), 1975, The Formation of National States in Western Europe, Princeton: Princeton University Press.
  • Tomaszewski K., 2007, Regiony w procesie integracji europejskiej, Warszawa: Wolters Kluwer.
  • Wincławski W., 2006, „Józef Obrębski i Józef Chałasiński z Bronisławem Malinowskim i Florianem Znanieckim w tle”, Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa, z. 29, s. 35–48.
  • Znaniecki F., 1990, Współczesne narody, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Znaniecki F., 2001, Socjologia wychowania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Znaniecki F., 2003, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-352e6255-f6a7-4846-a2c5-076556731c85
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.