Funkcje i interpretacje. Analiza porównawcza założeń teoretycznych Malinowskiego i Geertza

• Authors: Buchta Kamil

Title variants

EN

Functions and interpretations. Comparative analysis of Malinowski’s and Geertz’s theoretical thesis’s

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor Funkcji i interpretacji podjął się analizy porównawczej teoretycznych założeń Bronisława Malinowskiego i Clifforda Geertza. Punktem wyjścia do tych rozważań była recepcja dorobku polskiego antropologa matrycowana przez „etnograficzną autokreację” Jamesa Clifforda oraz odczytywanie dzieł naukowych badacza kultury trobriandzkiej przez pryzmat opublikowanego pośmiertnie Dziennika w ścisłym znaczeniu tego wyrazu. Propozycje Geertza natomiast często były przedstawiane jako nowatorskie i przełamujące „pozytywistyczne” podejście w antropologii kulturowej. Autor artykułu zwrócił uwagę na to, co inwariantne w dorobku Malinowskiego i Geertza, gdyż warianty teorii antropologicznej w postaci funkcjonalizmu oraz interpretatywizmu zostały uwypuklone w analizach innych naukowców. Dogłębne wczytanie się we Wprowadzenie do Argonautów Zachodniego Pacyfiku oraz wybrane pisma amerykańskiego uczonego pozwoliły na wskazanie licznych podobieństw w ich tekstach naukowych. Buchta zastanawia się: czy w takim razie różnice są tylko powierzchowne i analogie stanowią pokłady głębokiej struktury, natomiast wspólny rdzeń w dorobku obydwu badaczy to paradygmat antropologii kulturowej? Autor Funkcji i interpretacji zgadza się z Ewą Nowicką, która stwierdziła, iż antropologia interpretatywna nie może być traktowana jako osobny, przełomowy nurt, szkoła czy orientacja w naukach o kulturze, co potwierdza zresztą analiza porównawcza metody Malinowskiego i Geertza. Na końcu Buchta zwraca uwagę, iż niniejsze propozycje teoretyczne należy traktować jako idee regulatywne, które z racji rozmachu przekraczają możliwości poznawcze jednostki. Jednak nie oznacza to, że są z tego powodu bezwartościowe. Można czytać je jako świadectwa określonych postaw badawczych i podejścia do przedmiotu badań, bez względu na stopień ich wypełnienia.

EN

Author of Functions and interpretations carried out a comparative analysis of Malinowski’s and Geertz’s theoretical thesis. As a starting point to this reflection were chosen receptions of Polish anthropologist’s works determined by James Clifford’s “ethnographic autocreation”; as well as viewing Malinowski’s scientific works through the posthumously published Diary in the strict sense of the term. Geertz’s ideas were, whereas, often shown as innovative and different than positivistic approach present in cultural anthropology. Author of the article noticed invariant components in both Malinowski’s and Geertz’s works, since various options of the anthropological theory in terms of functionalism and interpretative method have already been emphasized in analysis of other researchers. A profound insight into the Introduction to Argonauts of the Western Pacific and on a few selected articles of the American anthropologist allowed to reveal many similarities between their studies. Buchta debates if the differences are only superficial and the analogies are set in deep structure, whereas the common core in work of both of the researchers is the cultural anthropology paradigm? Author of Functions and interpretations agrees with Ewa Nowicka, who stated, that interpretative anthropology cannot be treated as separate, breaking through manner, school or orientation in cultural sciences, which is, in fact, confirmed by the comparative analysis of Malinowski’s and Geertz’s methods. Buchta concludes, that those two theoretical statements should be regarded as regulative ideas, which, concerning, their width, exceed cognitive possibilities of an individual. This, however does not make those theories valueless. They can be read as the evidence of a specific research attitudes and approaches to studied subjects, irrespective of the stage of their fulfillment.

Keywords

PL

funkcjonalizm; antropologia interpretatywna; idee regulatywne; Bronisław Malinowski; Clifford Geertz; Laboratorium Kultury

EN

functionalism; interpretive anthropology; regulative ideas; Bronislaw Malinowski; Clifford; Geertz; Laboratorium Kultury

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Laboratorium Kultury
• Year: 2013
• Volume: 2
• Pages: 121-148

Dates

published

2013

Contributors

author

Buchta Kamil

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Filologiczny, Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych, Zakład Teorii i Historii Kultury

References

• Barley N., Niewinny antropolog, przeł. E.T. Szyler, Prószyński i S-ka, Warszawa 1997.
• Brewster D., Memoirs of the Life, Writings, and Discoveries of Sir Isaac Newton, Edynburg 1855.
• Brozi K.J., Antropologia funkcjonalna Bronisława Malinowskiego, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1983.
• Clifford J., O etnograficznej autokreacji: Conrad i Malinowski, w: Tenże, Problemy z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przeł. E. Dżurak i in., Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.
• Czaja D., Malinowski o kolorach. Między estetyką a antropologią, „Konteksty”, 2000, nr 1-4.
• Domańska E., Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2005.
• Engelking A., Między terenem rzeczywistym a metaforycznym. Osobiste refleksje o antropologicznym doświadczeniu terenowym, w: Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, red. T. Buliński, M. Kairski, Wydawnictwo UAM, Poznań 2011.
• Flis A., Filozofia krakowska i kształtowanie się poglądów naukowych Malinowskiego, w: Antropologia społeczna Bronisława Malinowskiego, red. M. Flis, A.K. Paluch, PWN, Warszawa 1985.
• Geertz C., Dzieło i życie. Antropolog jako autor, przeł. E. Dżurak, S. Sikora, KR, Warszawa 2000.
• Geertz C., Interpretacja kultur. Wybrane eseje, przeł. M.M. Piechaczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
• Geertz C., Po fakcie. Dwa kraje, cztery dekady, jeden antropolog, przeł. T. Tesznar, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
• Geertz C., Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, przeł. D. Wolska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
• Geertz C., Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, przeł. Z. Pucek, Universitas, Kraków 2003.
• Ginzburg C., Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI wieku, przeł. R. Kłos, PIW, Warszawa 1989.
• Hammersley M., B. Atkinson, Metody badań terenowych, przeł. S. Dymczyk, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2000.
• Im więcej wiemy, tym mniej wiemy, z A.K. Wróblewskim rozmawiał T. Stawiszyński, „Newsweek”, http://wiedza.newsweek.pl/-im-wiecej-wiemy--tym-mniej-wiemy---andrzej-k--wroblewski-dla--newsweeka-,86000,1,1.html [data dostępu: 26.11.2012].
• Kant I., Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, Antyk, Kęty 2001.
• Kopczyńska-Jaworska B., Metodyka etnograficznych badań terenowych, PWN, Warszawa 1971.
• Kosowska E., Antropologia literatury – moda czy metoda?, „Kultura i Społeczeństwo” 2005, nr 4.
• Kosowska E., Stąd do Teksasu. Impresje amerykańskie, „Śląsk”, Katowice 2006.
• Kosowska E., E. Jaworski, Antropologia literatury antropologicznej. Przypadek Clifforda Geertza, w: Antropologia kultury – antropologia literatury. Na tropach koligacji, red. E. Kosowska, A. Gomóła, E. Jaworski, Katowice 2007.
• Kubica G., Joanna Tokarska-Bakir, czyli paradoks lektury niechętnej, „Res Publica Nowa” 2003, nr 1.
• Kuper A., Kultura. Model antropologiczny, przeł. I. Kobłon, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
• Kuper A., Między charyzmą i rutyną. Antropologia brytyjska 1922–1982, przeł. K. Kaniowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1987.
• Lubaś M., Więcej niż wiedza lokalna. W kierunku postinterpretatywnej koncepcji intensywnych badań terenowych, w: Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, red. T. Buliński, M. Kairski, Wydawnictwo UAM, Poznań 2011.
• Malinowski B., Argonauci Zachodniego Pacyfiku. Relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei, przeł. B. Olszewska-Dyoniziak, S. Szynkiewicz, przekł. opracował i posł. opatrzył A. Waligórski, PWN, Warszawa 1987.
• Malinowski B., Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, wstęp i oprac. G. Kubica, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002.
• Malinowski B., Kultura i jej przemiany, przeł. A. Bydłoń, A. Mach, PWN, Warszawa 2000.
• Malinowski B., Słownictwo Kiriwiny z dzieła Bronisława Malinowskiego ułożone jako leksykon kiriwińsko-polski i polsko-kiriwiński według pomysłu Krystyny Pisarkowej, w: Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego, t. 2, Problem znaczenia w językach pierwotnych; Formanty klasyfikujące w języku Kiriwiny, oprac. T. Szczerbowski, Universitas, Kraków 2000.
• Nahirny R., Losy naukowej łamigłówki. Clifford Geertz, mikrohistorie i podmiotowość, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2011.
• Nawarecki A., Mały Mickiewicz. Studia mikrologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003.
• Nowicka E., Nierozwiązane kwestie w twórczości Clifforda Geertza, w: Geertz. Dziedzictwo – Interpretacje – Dylematy, red. A.A. Szafrański, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.
• Tokarska-Bakir J., Malinowski, czyli paradoks kłamcy, „Res Publica Nowa” 2002, nr 11.
• Tokarska-Bakir J., Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych. Wielkie opowieści, Universitas, Kraków 2000.