Konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego a bezwarunkowy dochód podstawowy

• Authors: Kaczmarczyk Marek Piotr

Title variants

EN

The Constitutional Right to Social Security v. a Universal Basic Income

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

This article provides a comprehensive analysis of the right to social security under Article 67 of the Constitution of the Republic of Poland. Subsequently, it discusses the legal construct of a Universal Basic Income, which has, in recent years, attracted the attention of both public policy theoreticians and practitioners worldwide. Finally, it attempts to juxtapose the constitutional model of the right to social security with the idea of a universal basic income, which is gaining popularity. The aim of this article is to show the constitutional aspects of a basic income in the context of Article 67 of the Constitution.

Keywords

EN

basic income; social security; social rights; positive duties of the state; subsidiarity

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2025
• Issue: 3(188)
• Pages: 77-90

Contributors

author

Kaczmarczyk Marek Piotr

• Marek Piotr Kaczmarczyk Uniwersytet Warszawski, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Polska University of Warsaw, Doctoral School of Social Sciences, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-8436-7832

References

• Basic Income Earth Network, <https://basicincome.org/about-basic-income/>.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483, ze zm.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 maja 2000 r., sygn. akt K 37/98, OTK ZU 2000, nr 4, poz. 112.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 listopada 2001 r., sygn. akt SK 15/01, OTK ZU 2001, nr 8, poz. 252.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 września 2004 r., sygn. akt SK 30/03, OTK ZU 2004, nr 8A, poz. 82.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 czerwca 2013 r., sygn. akt P 11/12, OTK ZU 2013, nr 5A, poz. 62.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lipca 2013 r., sygn. akt SK 16/12, OTK ZU 2013, nr 6A, poz. 75.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. akt SK 18/13, OTK ZU 2014, nr 2A, poz. 15.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 listopada 2015 r., sygn. akt K 1/14, OTK ZU 2015, nr 10A, poz. 163.
• Alston P., Universal Basic Income as a Social Rights-Based Antidote to Growing Economic Insecurity, [w:] The Future of Economic and Social Rights, red. K.G. Young, Cambridge University Press, Cambridge 2019.
• De Wispelaere J., Morales L., The Stability of Basic Income: A Constitutional Solution for a Political Problem?, „Journal of Public Policy” 2016, nr 35(4).
• Fleischer M.P., Hemel D., The Architecture of Basic Income, „The University of Chicago Law Review” 2020, nr 87(3).
• Gentilini U., Grosh M., Yemtsov R., The Idea of Universal Basic Income, [w:] Exploring Universal Basic Income: A Guide to Navigating Concepts, Evidence, and Practices, red. U. Gentilini, M. Grosh, J. Rigolini, R. Yemtsov, World Bank, Washington 2020.
• Jędrasik-Jankowska I., Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2018.
• Jończyk J., Prawo zabezpieczenia społecznego, Zakamycze, Kraków 2006.
• Kaczmarczyk M.P., Constitutional Challenges to the Universal Basic Income in Illiberal Democracies, [w:] Politische Partizipation und bedingungsloses Grundeinkommen – „Narrative” der Zukunft / Political Participation and Unconditional Basic Income – „Narratives” of the Future, red. L. Hartmann, S. Kaufmann, B. Neumarker, A. Urs Sommer, LIT Verlag, Berlin 2024.
• Laenen T., The Popularity of Basic Income: Evidence From the Polls, Palgrave Macmillan, Cham 2023.
• McDonough B., Bustillos Morales J., Universal Basic Income, Routledge, London 2019.
• Nava J., Making „Universal Basic Income” Universal: An Argument for Residency Based UBI Over Citizenship Based UBI, „Georgetown Immigration Law Journal” 2022, nr 37(1).
• Nettle D., Johnson E., Johnson M., Saxe R., Why Has the COVID-19 Pandemic Increased Support for Universal Basic Income?, „Humanities and Social Sciences Communications” 2021, nr 8(1).
• Nitecki S., Prawo do pomocy społecznej w polskim systemie prawnym, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.
• Pateman C., Democratizing Citizenship: Some Advantages of a Basic Income, „Politics and Society” 2004, nr 32(1).
• Pateman C., Freedom and Democratization: Why Basic Income is to Be Preferred to Basic Capital, [w:] The Ethics of Stakeholding, red. K. Dowding, J. De Wispelaere, S. White, Palgrave Macmillan, London 2003.
• Piotrowski J., Zabezpieczenie społeczne. Problematyka i metody. Z prac Instytutu Gospodarstwa Społecznego, Książka i Wiedza, Warszawa 1966.
• Schwab K., The Fourth Industrial Revolution, Portfolio Penguin, London 2017.
• Sloman P., Vargas D.Z., Pinto P.R., Introduction, [w:] P. Sloman, D.Z. Vargas, P.R. Pinto, Universal Basic Income in Historical Perspective, Palgrave Macmillan, Cham 2021.
• Szarfenberg R., Dochód podstawowy a współczesne zabezpieczenie społeczne, „Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka” 2018, nr 4.
• Torry M., The Definition and Characteristics of Basic Income, [w:] The Palgrave International Handbook of Basic Income, red. M. Torry, Palgrave Macmillan, Cham 2019.
• Van Parijs P., Vanderborght Y., Basic Income: A Radical Proposal for a Free Society and a Sane Economy, Harvard University Press, Cambridge, MA 2017.
• Widerquist K., Universal Basic Income, The MIT Press, Cambridge, MA 2024.
• Wright R.E., Przegalińska A., Debating Universal Basic Income: Pros, Cons, and Alternatives, Palgrave Macmillan, Cham 2022.
• Zieleniecki M., Prawo do zabezpieczenia społecznego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005, vol. 13.
• Zubik M., Pomocniczość. Zasada ustrojowa sprawiedliwej struktury społecznej oraz granica oczekiwań realizacji polityk państwa w rozstrzygnięciach Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Minikomentarz dla Maksiprofesora. Księga jubileuszowa profesora Leszka Garlickiego, red. M. Zubik, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2017.
• Zubik M., Prawo konstytucyjne współczesnej Polski, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2023.
• Zubik M., Podkowik J., Rybski R., Rydel K., Basic Income and Constitutionalism: Will Our Constitutions Bring Us UBI in the Foreseeable Future?, [w:] Politische Partizipation und bedingungsloses Grundeinkommen – „Narrative” der Zukunft / Political Participation and Unconditional Basic Income – „Narratives” of the Future, red. L. Hartmann, S. Kaufmann, B. Neumärker, A. Urs Sommer, LIT Verlag, Berlin 2024.
• Zwolinski M., Fleischer M.P., Universal Basic Income: What Everyone Needs to Know, Oxford University Press, Oxford 2023.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2025.303