Nienawiść realna czy wymyślona? Relacje między Grekami a Kartagińczykami na Sycylii w czasach Dionizjusza I

• Authors: Dudziński Andrzej

Title variants

EN

Hatred real or invented? Relations between the Greeks and the Carthaginians in Sicily in times of Dionysius I

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza wzajemnych relacji między Grekami a Kartagińczykami na Sycylii w latach 410-367 p.n.e. Na ten okres przypada wiele wydarzeń, które drastycznie zmieniły sytuację na wyspie. Najistotniejszym z nich było aktywne zaangażowanie się Kartaginy w jej politykę, co zaowocowało długotrwałym konfliktem grecko-kartagińskim. W tym kontekście uzasadnione wydaje się zbadanie relacji pomiędzy oboma etnosami. W tekście Biblioteki historycznej Diodora Sycylijskiego, głównego źródła do historii Sycylii w tym okresie, znaleźć można liczne przykłady sytuacji, w których grecki autor pisze expressis verbis o relacjach obu etnosów. Dostarczają one świadectw o strachu przed Kartaginą, o prowadzeniu przez nią polityki mającej na celu podbój całej wyspy oraz o wzajemnej nienawiści obu grup. Po ich zaprezentowaniu podjęto próbę weryfikacji słuszności tego stanowiska. Znaczna część tego typu stwierdzeń łączy się z działalnością Dionizjusza I, dla którego konflikt z Kartaginą stanowił ważny element legitymizacji władzy. Również w pozostałych wypadkach możliwe są inne motywacje, nieświadczące o wzajemnej niechęci. W celu uzupełnienia obrazu wzajemnych relacji podjęto próbę wyjścia poza deklaracje i oceny autorów antycznych i przeanalizowania źródeł pod kątem sytuacji, które mogą być interpretowane w tym kontekście. Taka analiza dostarczyła przykładów zgodnej koegzystencji na wielu płaszczyznach. Szczególną uwagę zwrócono na kwestie kohabitacji, migracji oraz funkcjonowania osobistych więzów przyjaźni między przedstawicielami obu etnosów. Nie wydaje się również, by wydarzenia, do których doszło na wyspie, wpłynęły negatywnie na postrzeganie Kartaginy jako potencjalnego sojusznika przez greckie poleis. Zaprezentowana analiza pozwala z pewną rezerwą traktować powtarzające się w źródłach twierdzenia o wzajemnej nienawiści obu stron. Choć z pewnością uczucia takie były obecne wśród Greków, a zapewne i wśród Kartagińczyków, nie wydaje się, by były one powszechne i by determinowały konflikt między tymi grupami. Zwrócić należy raczej uwagę na rolę Dionizjusza w kształtowaniu takiej wizji sytuacji na wyspie wśród Greków zarówno na Sycylii, jak i poza nią.

EN

The article addresses the issue of relations between the Greeks and the Carthaginians in Sicily 410-367 BC. The aim of the article is to reach beyond the open statements of general hostility, present in the literary sources, and to focus on the events described by said sources. First, the anaysis focuses on the seemingly abundant evidence of fear and hate between the Greeks and the Carthaginians. The closer study, however, suggests that most of these instances are closely connected with either bjective threats (e.g. war), or the actions of Dionysius I, tyrant of Syracuse, who repeatedly used the fear of the Carthaginians, at first as a measure to reach for power, and later to keep it. Thus, there is little solid evidence for any negative feelings between the two peoples. Conversly, the analysis of the events on the island provide some evidence for positive relations between the Greeks and the Phoenicians in Sicily. The examples of cohabitation, migrations, personal relationships and, above all, normal diplomatic relations paint a picture very different to the open declarations of the sources. Therefore, it is suggested that there was no significant animosity between the Greeks and the Phoenicians and that it was Dionysius’ propaganda that framed the conflict into the panhellenic (or pansiceliote) context.

Keywords

PL

Kartagina; starożytna Sycylia; Dionizjusz I

EN

Carthage; Ancient Sicily; Dionysius I

• Publisher: Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką
• Year: 2017
• Volume: 11
• Pages: 7-21

Dates

published

2017

Contributors

author

Dudziński Andrzej

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Amadasi Guzzo M.G., Epigrafia e storia politica fenicia e punica in Sicilia , [w:] Guerra e pace in Sicilia e nel Mediterraneo antico (VIII-III sec. a.C.), t. II, red. C. Michelini, Pisa 2006, s. 693-702.
• Ameling W., The Rise of Carthage to 264 BC, [w:] A companion to the Punic Wars, red. D.B. Hoyos, Chichester 2011, s. 39-57.
• Anello P., Il trattato del 405/4 a.C. E la formazione della „eparchia” punica di Sicilia, „Kokalos” 1986, XXXII, s. 115-179.
• Anello P., La pace e la guerra nella Sicilia di IV secolo a.C., [w:] Guerra e pace in Sicilia e nel Mediterraneo antico (VIII-III sec. a.C.), t. I, red. A.M. Vaggioli, Pisa 2006, s. 91-105.
• Anello P., Punici e Greci dal 405/4 a.C. all’età timoleontea, [w:] Greci e Punici in Sicilia tra V e IV secolo a.C., red. M. Congiu, C. Miccichè, S. Modeno, L., Santagati, Caltanisetta 2008, s. 81-100.
• Anello P., Rapporti dei Punici con Elimi, Sicani e Greci, „Kokalos” 1990-1991, XXXVI-XXXVII, s. 175-213.
• Anello P., Siracusa e Cartagine, [w:] La Sicilia dei due Dionisî, red. N. Bonacasa, L. Braccesi, E. De Miro, Roma 2002, s. 343-360.
• Asheri D., Carthaginians and Greeks, [w:] CAH IV 2 , Cambridge 1988, s. 739-780.
• Aubet M.E., The Phoenicians and the west. Politics, colonies and trade, Cambridge 1993.
• Bondì S.F., Les institutions, l’organization politique et administrative, [w:] La Civilisation Phénicienne et Punique. Manuel de recherche, red. V. Krings, Leiden-New York-Köln 1998, s. 290-302.
• Caven B., Dionysius I. War-lord of Sicily, London 1990.
• Consolo Langher, S.N., Siracusa e la Sicilia greca tra età arcaica ed alto ellenismo, Messina 1996.
• Crawley Quinn J., Vella N.C., Introduction, [w:] The Punic Mediterranean: identities and identification from Phoenician settlement to Roman rule, red. J. Crawley Quinn, N.C. Vella, Cambridge 2014, s. 1-8.
• Dudziński A., III wojna Dionizjusza I z Kartaginą, „Nowy Filomata” 2010, XIV, 3, s. 183-194.
• Dudziński A., Kartagińskie strategie wobec Sycylii, Kraków 2016.
• Dudziński A., Ludzie kultury w służbie dyplomacji, [w:] Człowiek w antycznym świecie, red. S. Sprawski, Kraków 2012, s. 57-73.
• Grosso F., Ermocrate di Siracusa, „Kokalos” 1966, XII, s. 102-143.
• Hoyos D.B., The Carthaginians, London-New York 2010.
• Huss W., Geschichte der Karthager, München 1985.
• Krings V., L’Histoire événementielle partim Occident, [w:] La Civilisation Phénicienne et Punique. Manuel de recherche, red. V. Krings, Leiden-New York-Köln 1998, s. 237-246.
• Lewis D.M., Sicily, 413-368, [w:] CAH VI 2 , Cambridge 1994, s. 120-155.
• Miles R., Carthage must be destroyed. The rise and fall of an ancient civilization , New York 2011.
• Oldfather C.H., Diodorus of Sicily. The Library of History. Books XIV-XV.19 , LCL 399, tłum. C.H. Oldfather, Cambridge-London 1989.
• Picard G.Ch., Carthage from the battle at Himera to Agathocles’ invasion (480-308 B.C.), [w:] CAH VI 2, Cambridge 1994, s. 361-380.
• Pilkington N., An Archaeological History of Carthaginian Imperialism, praca doktorska obroniona na Columbia University, 2013.
• Platon, Listy, tłum. M. Maykowska, Warszawa 1987.
• Prag J.R.W., Phoinix and Poenus: usage in antiquity, [w:] The Punic Mediterranean: identities and identification from Phoenician settlement to Roman rule, red. J. Crawley Quinn, N.C. Vella, Cambridge 2014, s. 11-23.
• Prag J.R.W., Tyrannizing Sicily. The despots who cried ‘Carthage!’, [w:] Private and Public Lies. The Discourse of Despotism and Deceit in the Graeco-Roman World, red. A.J. Turner, J.H. Kim On Chong-Gossard, F.J. Vervaet, Leiden-Boston 2010, s. 51-71.
• Rhodes P.J., A History of the Classical Greek World, Oxford 2006.
• Sacks K., Diodorus Siculus and the First Century, Princeton 1990.
• Sanders L.J., Dionysius I and the Greek Tyranny, London 1987.
• Schmitz P.C., The Name „Agrigentum” in a Punic Inscription (CIS I 5510.10), JNES 1994, 53.1, s. 1-13.
• Scullard H.H., Carthage and Rome, [w:] CAH VII 2 .2, Cambridge 1989, s. 486-569.
• Sordi M., Dionigi e il Tirenno, [w:] La Sicilia dei due Dionisî, red. N. Bonacasa, L. Braccesi, E. De Miro, Roma 2002, s. 493-499.
• Sordi M., Ermocrate di Siracusa: Demagogo e tiranno mancato, [w:] La Dynasteia in Occidente (Studi su Dionigi I), red. M. Sordi, Padova 1992, s. 3-8.
• Sordi M., I rapporti fra Dionigi I e Cartagine fra la pace del 405/4 e quella del 392/1, „Aevum” 1980, 54, s. 23-34.
• Wipszycka E., Część trzecia. Wiek IV, [w:] Historia starożytnych Greków, t. II, red. B. Bravo, M. Węcowski, E. Wipszycka, A. Wolicki, Warszawa 2009, s. 235-322.
• Xella P., I Fenici e gli ‘Altri’. Dinamiche di identità culturale, [w:] Greci e Punici in Sicilia tra V e IV secolo a.C., red. M. Congiu, C. Miccichè, S. Modeno, L. Santagati, Caltanisetta 2008, s. 69-79.
• Xella P., Il Re, [w:] El hombre fenicio. Estudios y materials, red. J.Á. Zamora, Roma 2003, s. 23-32.