„Umysł widzący swoje światło” w nauce duchowej Ewagriusza z Pontu

• Authors: Misiarczyk Leszek

Title variants

EN

“The nous Seeing Its Own Light” in the Spiritual Doctrine of Evagrius Ponticus

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ewagriusz z Pontu w swojej nauce duchowej przedstawia tzw. „modlitwę czystą”, która jest modlitwą nie tylko pozbawioną jakiegokolwiek kontaktu z rzeczami materialnymi, ale również z jakimkolwiek materialnym wyobrażeniem nous. Taki rodzaj głębokiej modlitwy jest jednocześnie źródłem poznania Boga. Umysł (nous), który osiąga stan tak głębokiego oczyszczenia podczas modlitwy doświadcza światła Bożego i widzi siebie jako świecący. Ewagriusz precyzuje, że umysł widzi siebie samego w kolorze szafiru lub nieba a niekiedy jako gwiazdę. Badacze jego pism od lat zastanawiają się czy według niego to światło pochodzi od samego umysłu czy też od Boga. Mnich z Pontu, jak się wydaje, łączy te dwa światła ze sobą uważając je jednak za oddzielone. Światło własne nous jest tylko odbiciem światła Bożego jak księżyc odbija światło słońca. Choć umysł nie jest źródłem swego światła, to jednak jego światło jest realne. W chwilach głębokiego duchowego zjednoczenia z Bogiem Jego światło oświeca ludzki nous i go przemienia w świecący i widzący światło.

EN

The monk Evagrius of Pontus (345-399 AD) presents in his spiritual doctrine the concept of "pure prayer", that is, prayer not only devoid of any contact with material things but also divorced from any concrete image in the nous (i.e., the mind or intellect). This type of deep prayer becomes a source for the knowledge of God. Upon reaching this state of deep purification, the nous experiences during prayer the light of God and also perceives himself as radiant. Evagrius specifies that the nous sees itself in the color of the sapphire or in sky-blue, or even as a star. Scientists for a long time asked themselves whether, for Evagrius, this light originated within the mind itself, or came from God. It seems that monk of Pontus joins these two lights together, although considering them always as separate. The light of nous itself is but a reflection of the divine light, in the same way that the moon reflects the light of the sun. Even if the nous is not the source of its own light, nevertheless its light is real. In a time of deep spiritual union with God, His light illuminates the human nous and turns it into radiance.

Keywords

PL

Ewagriusz z Pontu; nauka duchowa; umysł; światło

EN

Evagrius Ponticus; spiritual doctrine; mind; light

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Verbum Vitae
• Year: 2016
• Volume: 29
• Pages: 273-295

Contributors

author

Misiarczyk Leszek

References

• Ewagriusz z Pontu, „Antirrheticus”, Evagrius Ponticus (wersja syryjska) (red. W. Frankenberg) (Berlin: Weidmannsche Buchhandlung, 1912) 472-524; tł. polskie: „O sporze z myślami”, Pisma ascetyczne (tł. M. Grzelak et al.; wstęp i oprac. L. Nieścior) (ŹM 36; Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktynów, 2005) II, 157-233.
• Ewagriusz z Pontu, „Skemmata”, Evagriana. Extrait de la revue Le Muséon 44, augmenté de: Nouveaux fragments grecs inédits (red. J. Muyldermans) (Paris: Paul Geuthner, 1931) 37-68, 369-383; tł. polskie: „Rozważania”, Pisma ascetyczne (tł. M. Grzelak et al.; wstęp i oprac. L. Nieścior) (ŹM 36; Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktynów, 2005) II, 245-152.
• Ewagriusz z Pontu, „De malignis cogitationibus”, Évagre le Pontique. Sur les pensees (red. P. Géhin – C. Guillaumont – A. Gullaumont) (SCh 438; Paris: Cerf, 1998); tł. polskie: L. Nieścior, O różnych rodzajach złych myśli (BOK 26; Kraków: Wydawnictwo M, 2006).
• Ewagriusz z Pontu, De oratione (PG 79, 1165a-1200); tł. polskie: „O modlitwie”, Pisma ascetyczne (tł. K. Bielawski; wstęp i oprac. L. Nieścior) (ŹM 18; Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktynów, 1998) I, 246-277.
• Ewagriusz z Pontu, Epistulae, tł. Polskie: „Listy Ewagriusza z Pontu”, Pisma ascetyczne (tł. A. Ziernicki – L. Nieścior; wstęp i oprac. L. Nieścior) (ŹM 18; Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktynów, 1998) I, 110-200.
• Ewagriusz z Pontu, Epistula fidei, w: Saint Basile. Lettres (red. i tł. Y. Courtonne) (Paris: Les Belles, 1957).
• Ewagriusz z Pontu, Kephalaia Gnostica (red. P. Géhin), w: „Evagriana d’un manuscrit basilien (Vaticanus graecus 2028; olim Basilianus 67)”, Muséon 109 (1996) 64-65.
• Ewagriusz z Pontu, Kephalaia Gnostica, fragmenty greckie: J. Muyldermans, Evagriana, 52-59; Id., À travers la tradition manuscrite d’Évagre le Pontique. Essai sur le manuscrits grecs conservés a la Bibliotheque Natinale de Paris (Louvain: Muséon, 1932) 73, 74, 85, 89, 93; I. Hausherr, „Nouveaux fragments grecs d’Évagre le Pontique”, Orientalia Christiana Periodica 5 (1939) 229-233; P. Géhin, „Evagriana d’un manuscrit basielien”, Muséon 109 (1966) 59-85, zwłaszcza s. 64-66. Wersja syryjska: Les six centuries des „Kephalaia gnostica” d’Évagre le Pontique. Édition critique de la version syriaque commune et édition d’une nouvelle version syriaque intégrale avec une double traduction francaise (red. A. Guillaumont) (PO 28,1; Paris: Firmin-Didot, 1958).
• Ewagriusz z Pontu, „List do Anatola”, Traité pratique ou le moine (red. A. i C. Guillaumont) (SCh 170-171; Paris: Cerf, 1971) 483-495, tł. polskie: „List do Anatola”, Pisma ascetyczne (tł. E. Kędziorek; wstęp i oprac. L. Nieścior) (ŹM 18; Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktynów, 1998) I, 203-205.
• Ewagriusz z Pontu, „Practicus” , Traité pratique ou le moine (red. A. i C. Guillaumont) (SCh 170-171; Paris: Cerf, 1971) II, 497-713; tł. polskie: „O praktyce ascetycznej”, Pisma ascetyczne (tł. E. Kędziorek; wstęp i oprac. L. Nieścior) (ŹM 18; Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktynów, 1998) I, 201-230.
• Ewagriusz z Pontu, „Scholia in Proverbia”, Évagre le Pontique. „Scholies aux Proverbes” (red. P. Géhin) (SCh 340; Paris: Cerf, 1987).
• Palladiusz, Historia Lausiaca, w: Palladio, La storia Lausiaca (red. G.J.M. Bartelink; wstęp i oprac. M. Starowieyski) (Milano: Fondazione Lorenzo Valla – Mondadori, 1975); tł. polskie: Palladiusz, Opowiadania dla Lausosa (Historia Lausiaca) (tł. S. Kalinkowski) (ŹM 12; Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktynów, 1996).
• Balthasar von H.U., „Metaphysik und Mystik des Evagrius Ponticus”, Zeitschrift für Askese und Mystik 3 (1965) 183-195.
• Bunge G., „The «Spiritual Prayer»: On the Trynitarian Mystycism of Evagrius Pontus”, Monastic Studies 17 (1986) 191-208.
• Bunge G., „Hénade ou Monade? Au sujet de deux notions centrales de la terminologie évagrienne”, Muséon 102 (1989) 69-91.
• Bunge G., „Mysterium Unitatis. Der Gedanke der Einheit von Schöpfer und Geschöpf in
• der evagrianischen Mystik”, Freiburger Zeitschrift für Philosophie und Theologie 36 (1989) 449-469.
• Bunge G., „Modlitwa Ducha”, Ewagriusz z Pontu – Mistrz życia duchowego (tł. J. Bednarek – A. Jastrzębski – A. Ziernicki) (ŹM 19; Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktynów, 1998) 133-161.
• Bunge G., „Praktike, Physike und Theologike als Stufen der Erkenntnis bei Evagrios
• Pontikos”, Ab Oriente et Occidente (Mt 8,11): Kirche aus Ost und West. Gedenkschrift für Wilhelm Nyssen (red. M. Schneider – W. Berschin) (St. Ottilien: EOS Verlag, 1996) 59-72.
• Guillaumont A., „La vision de l’intellect par lui-même dans la mystique évagrienne”, Mélanges de l’Université de Saint-Joseph 50 (1984) 255-262.
• Guillaumont A., „Znaczenie słowa «serce» w starożytności”, tenże, U źródeł monastycyzmu chrześcijańskiego (Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktyńskie, 2006) II, 13-82.
• Harmless W. – Fitzgerald R.R., „The Sapphire Light of the Mind: The Skemmata of Evagrius
• Ponticus”, Theological Studies 62 (2001) 498-529.
• Hausherr I., „Le traité de l’oraison d’Évagre le Pontique (Pseudo-Nil)”, Revue d’Ascétique et de Mystique 15 (1934) 112-125.
• Hausherr I., Les leçons d’un contemplatif. Le traité de l’oraison d’Évagre le Pontique (Paris: Beauchesne, 1960).
• Konstantinovsky J., Evagrius Ponticus. The Making of a Gnostic (Farnham: Ashgate, 2009).
• Misiarczyk L., Osiem logismoi w pismach Ewagriusza z Pontu (Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktyńskie, 2007).
• Misiarczyk L., „Serce w nauce duchowej Ewagriusza z Pontu”, Studia Płockie 42 (2014) 55-74.
• Nieścior L ., Anachoreza w psimach Ewagriusza z Pontu (Kraków – Tyniec: Wyd. Benedyktyńskie, 2007).
• Nieścior L ., „Praktike jako walka ze złymi myślami w nauce Ewagriusza z Pontu”, Vox Patrum 17 (1997) 105-113.
• Stewart C., „«Imagless Prayer» and the Theological Vision of Evagrius Ponticus”, Journal of Early Christian Studies 9 (2001) 173-204.