Poznawcza i emocjonalna adaptacja do sytuacji choroby psychicznej w rodzinie

• Authors: Monika Frąckowiak-Sochańska

Title variants

EN

Cognitive and Emotional Adaptation to Mental Disease Within Family

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza poznawczych i emocjonalnych aspektów procesu przystosowania do sytuacji choroby psychicznej w rodzinie. Pomiędzy wyżej wymienionymi aspektami istnieją zależności w postaci dodatnich i ujemnych sprzężeń zwrotnych. Istotnym elementem adaptacji poznawczej jest konstruowanie kategorii „choroby psychicznej” oraz „zdrowia psychicznego” tworzących ramy interpretacji przeżywanych doświadczeń. Proces ten jest uzależniony od uprzednich stanów afektywnych i wpływa na dalsze doświadczenia emocjonalne, zwrotnie oddziałując na aktywność poznawczą. Orientację teoretyczną i metodologiczną niniejszego opracowania wyznacza podejście konstruktywistyczne. Podstawę empiryczną prezentowanej analizy stanowią badania przeprowadzone w oparciu o metodologię teorii ugruntowanej. Badania te sprowadzają się do analizy i interpretacji opublikowanych narracji biograficznych członków rodzin osób zmagających się z chorobą psychiczną (Stark, Bremer, Esterer 2002; Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób Mniejszych Szans „Więź” b.d.). Przeprowadzona analiza dotyczyła zarówno treści wypowiadanych przez narratorów, jak i charakterystycznych sposobów kategoryzowania doświadczeń. W efekcie przeprowadzonych badań odtworzony został proces przystosowania do sytuacji choroby psychicznej w rodzinie wraz z jego wariantami, głównymi etapami i punktami zwrotnymi.

EN

This paper is aiming at an analysis of some aspects of the process of cognitive and emotional adaptation to the situation of mental illness within family. There have been observed mutual relations between the abovementioned aspects. The significant component of the cognitive adaptation process is the construction of categories of mental disease and mental health, which constitute the frames of interpretation of one’s experience. This process depends on one’s affective states and influences further emotional condition, which provides feedback to cognitive processes at a more advanced stages. Theoretical and methodological frameworks of this paper are based on the constructionist paradigm. The empirical research has been carried out according to the grounded theory assumptions. The research material consists of intentionally constructed and published (in a book and online) biographical narrations of mentally ill persons’ family members. The analysis of the abovementioned narrations is focused on the content, as well as on the forms of descriptions constructed by the relatives of the mentally ill persons. According to the presented analysis, the process of adaptation to the situation of mental illness within family, with its variations, stages, and turning points, has been reconstructed.

Keywords

EN

zdrowie i choroba psychiczna; kryzys jako doświadczenie poznawcze i emocjonalneadaptacja poznawcza i emocjonalna, konstruktywizm; teoria ugruntowana

Mental Health; Mental Disease; Crisis as a Cognitive and Emotional Experience; Cognitive and Emotional Adaptation, Constructionism; Grounded Theory

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2015
• Volume: 11
• Issue: 4
• Pages: 88-112

Contributors

author

Monika Frąckowiak-Sochańska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Aronson Eliot, Wilson Timothy, Akert Robin (1997) Psychologia społeczna. Serce i umysł. Przełożyli Anna Bezwińska i in. Poznań: Zysk i S-ka.
• Badura-Madej Wanda (1996) Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Warszawa: Interart.
• CBOS (2008) Polacy o niepokojach, zagrożeniach i oczekiwaniach dotyczących zdrowia psychicznego. Komunikat z badań. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
• CBOS (2012) Stosunek do chorób psychicznych i chorych psychicznie. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej. [Dostęp 17 kwietnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie: ‹http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_147_12.PDF›.
• Charmaz Kathy (2009a) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Charmaz Kathy (2009b) Teoria ugruntowana w XXI wieku. Zastosowanie w rozwoju badań nad sprawiedliwością społeczną. Przełożył Konrad Miciukiewicz [w:] Norman K. Denzin, Ivonna S. Lincoln, red., Metody badań jakościowych, tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 707‒746.
• EZOP (2012) Podsumowanie – rozpowszechnienie, bariery i rekomendacje [dostęp 13 lutego 2014 r.]. Dostępny w Internecie: ‹http://www.ezop.edu.pl/05-Podsumowanie.pdf›.
• Frąckowiak-Sochańska Monika (2014) Rodzina w procesie zmagania się z chorobą psychiczną – analiza z perspektywy interakcji, „Roczniki Socjologii Rodziny” t.XXIV, w druku.
• Gibbs Graham (2010) Analizowanie danych jakościowych. Przełożyła Maja Brzozowska-Brywczyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Glaser Barney G., Strauss Anselm L. (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej. Przełożył Marek Gorzko. Kraków: Nomos.
• Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ogińska-Bulik Nina (2013) Potraumatyczny wzrost ‒ zróżnicowanie ze względu na rodzaj doświadczonego zdarzenia oraz płeć i wiek badanych osób. „Folia Psychologica”, t. 17, s. 51‒66.
• Oliwa-Ciesielska Monika (2013) W poszukiwaniu kultury ubóstwa. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Rogers Anne, Pilgrim David (2010) A Sociology of Mental Health and Illness. Berkshire: Open University Press.
• Seligman Martin E. P., Walker Elaine F., Rosenhan David L. (2003) Psychopatologia. Przełożyli Joanna Gilewicz, Aleksander Wojciechowski. Poznań: Zysk i S-ka.
• Sęk Helena (2001) Stres krytycznych wydarzeń życiowych [w:] Helena Sęk, Tomasz Pasikowski, red., Zdrowie – Stres – Zasoby. Poznań: Wydawnictwo Fundacji
• Humaniora, s. .13-21.
• Sęk Helena, Pasikowski Tomasz, red. (2001) Zdrowie – Stres – Zasoby. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Silverman David (2008) Prowadzenie badań jakościowych. Przełożyła Joanna Ostrowska, Warszawa: PWN.
• Stark Michael F., Bremer Fritz, Esterer Ingeborg, red. (2002) Przecież ja nie zwariowałem. Pierwszy kryzys psychiczny. Przełożyły Maria Barabas, Zofia Orzechowska. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób Mniejszych Szans „Więź” (b.d.) Dostęp 24 września 2015 r. Dostępny w Internecie ‹http://www.archiwum.wiez.org.pl/moja_choroba_rodzina.html›.
• WHO (2001) Mental Health Report 2001. Mental Health: New Understanding, New Hope. Geneva: World Health Organization.