Badania nad teodyceą indywidualną. O konieczności spotkania teologii i nauk społecznych na polu empirii

• Authors: Wrocławska-Warchala Emilia

Title variants

EN

Research on Individual Theodicy. On the Necessity of Combining Perspectives of Theology and Social Sciences in Empirical Research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu było przedstawienie, jak teologia, socjologia i psychologia mogą przyczynić się do zgłębienia zagadnienia teodycei indywidualnej. W artykule został zaprezentowany projekt badawczy dotyczący teodycei narracyjnej, w którym połączenie perspektywy teologii (zarówno myśli teologicznej, jak i tzw. teologii empirycznej), socjologii i psychologii pozwoliło na wyodrębnienie 12 modeli teodycei wykorzystywanych przez katolików i luteranów w obliczu doświadczeń negatywnych. Za pomocą procedur jakościowych i ilościowych, wykorzystywanych w psychologii, wyróżnione modele zostały porównane, jeżeli chodzi o rodzaj doświadczeń, które mogą być wpasowane w ich ramy narracyjne i konsekwencje zastosowania modeli w wymiarze treści emocjonalnej doświadczenia. W artykule zostały również przedstawione strategie badawcze i inspiracje teoretyczne wykorzystane w projekcie badawczym. Analiza wybranych modeli teodycei została przedstawiona w sposób bardziej szczegółowy, by zilustrować przyjęte strategie badawcze.

EN

In this paper I would like to show, how theology, sociology and psychology may contribute to understanding of personal theodicy. I present the research project on theodicy, in which combined perspectives of theology (theoretical as well as empirical), sociology and psychology enabled to differentiate a new list of 12 theodicy models constructed by Catholics and Lutherans confronted with negative experiences. With the use of qualitative and quantitative psychological tools, all models were compared as regards the type of negative experience that may be put within the frame of meaning they offer and emotional consequences this may evoke. In the paper I present the research strategies and inspirations used in my research, concentrating on the examples of selected theodicy models.

Keywords

PL

teodycea; doświadczenia negatywne; teologia empiryczna; psychologia narracyjna

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2013
• Issue: 2(5)
• Pages: 185-214

Contributors

author

Wrocławska-Warchala Emilia

References

• Augustyn św. 2008. Wyznania, tłum. Z. Kubiak, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Berger P.L. 1997. Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, tłum. W. Kurdziel, Nomos, Kraków.
• Bruner J.S. 1990. Życie jako narracja, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1990, nr 4, s. 3–17.
• Chmielnicka-Kuter E., Oleś P.K., Puchalska-Wasyl M. 2009. Metoda Konfrontacji z Sobą – 2000. Aneks do podręcznika, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa.
• Davis B. 2006. The Reality of God and the Problem of Evil, Continuum, London, New York.
• Deselaers M. 1999. Bóg a zło. W świetle biografii i wypowiedzi Rudolfa Hössa komendanta Auschwitz, tłum. J. Zychowicz, Wydawnictwo WAM, Kraków.
• Dryll E. 2004. Homo narrans – wprowadzenie, [w:] Narracja. Koncepcje i badania psychologiczne. red. E. Dryll, A. Cierpka, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa, s. 7–20.
• Flanagan K. 2001. The Return of Theology: Sociology’s Distant Relative, [w:] The Blackwell Companion to Sociology of Religion, red. R.K. Fenn, Blackwell Publishing, Oxford, s. 432–444.
• Furnham A., Brown L.B. 1992. Theodicy: A Neglected Aspect of the Psychology of Religion, „Journal for the Psychology of Religion” 1992, nr 2(1), s. 37–45.
• Gergen M.M., Gergen K.J. 1997. Toward a Cultural Constructionist Psychology, „Theory and Psychology” 1997, nr 7, s. 31–36.
• Giorgi A. 2003a. Wprowadzenie, [w:] Fenomenologia i badania psychologiczne, red. A. Giorgi, Trans Humana, Białystok, s. 16–22.
• Giorgi A. 2003b. Szkic psychologicznej metody fenomenologicznej, [w:] Fenomenologia i badania psychologiczne, red. A. Giorgi, Trans Humana, Białystok,s. 23–40.
• Hermans H.J.M., Hermans-Jansen E. 2000. Autonarracje. Tworzenie znaczeń w psychoterapii, tłum. P.K. Oleś, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa.
• Hick J. 1966. Evil and the God of Love, Macmillan, London, Melbourne, Toronto.
• Hutchison J.F.W., Greer J.M. i Ciarrocchi J.W. 1999. An Empirical Exploration of Concomitants of Vossen’s Theodicies in a Population of Elderly Women, „Journal of Empirical Theology” 1999, nr 12 (2), s. 23–34.
• Hutsebaut D. 2003. Theodicy Models, Religious Coping Strategies, Self-Image and Post Critical Belief. An Empirical Study on a Sample of Dutch-speaking Belgians, „Archive für Religionpsychologie” 2003, nr 24, s. 75–84.
• Kay W.K. 1998. A Demonized Worldview: Dangers, Benefits and Explanations, „Journal of Empirical Theology” 1998, nr 11 (1), s. 17–29.
• Krzyżewski K., Majczyna M. 2003. O statusie i funkcjonowaniu kategorii doświadczenia w psychologii, [w:] Doświadczenie indywidualne. Szczególny rodzaj poznania i wyróżniona postać pamięci, red. K. Krzyżewski, Wydawnictwo UJ, Kraków, s. 13–26.
• Lerner M.J. 1980. The Belief in a Just World: A Fundamental Delusion, Plenum Press, New York.
• McAdams D.P. 1985. Power, Intimacy, and the Life Story: Personological Inquiries into Identity, Guilford Press, New York.
• McAdams D.P. 1993. The stories we live by. Personal Myths and the Making of the Self, William Morrow and Company, New York.
• Moustakas C. 2001. Fenomenologiczne metody badań, tłum. S. Zabielski, Trans Humana, Białystok.
• Oleś P.K. 1992. Metoda Konfrontacji z Sobą J.M. Hermansa. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa.
• Pargament K.I. 1997. The Psychology of Religion and Coping. Theory, Research, Practice, Guilford Press, New York, London.
• Strange W. 1998. Dispensing with the Devil. Reflection on Kay, „Journal of Empirical Theology” 1998, nr 11 (1), s. 30–36.
• Straś-Romanowska M., Bartosz B., Żurko M. 2010. Słowo wstępne: Narracja jako opowieść indywidualna i jako tekst kultury, [w:] Psychologia małych i wielkich narracji, red. M. Straś-Romanowska, B. Bartosz i M. Żurko, Eneteia, Warszawa, s. 13–17.
• Śleszyński D. 1998. Wędrówka doświadczenia. Podejście fenomenologiczne i egzystencjalne, Trans Humana, Białystok.
• Tokarska U. 2002. Narracja autobiograficzna w terapii i promocji zdrowia, [w:] Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, GWP, Gdańsk, s. 221–261.
• Tokarska U. 2004. Narracja autobiograficzna we wspomaganiu rozwoju człowieka, [w:] Narracja. Koncepcje i badania psychologiczne, red. E. Dryll, A. Cierpka, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa, s. 285–302.
• Trzebiński J. 2002a. Narracyjne konstruowanie rzeczywistości, [w:] Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, GWP, Gdańsk, s. 17–42.
• Trzebiński J. 2002b. Autonarracje nadają kształt życiu człowieka, [w:] Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, GWP, Gdańsk, s. 43–80.
• Trzebiński J. 2002c. Wstęp, [w:] Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, GWP, Gdańsk, s. 13–16.
• Trzebiński J. 2008. Problematyka narracji we współczesnej psychologii, [w:] Narracja. Teoria i praktyka, red. B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro, Wydawnictwo UJ, Kraków s. 9–17.
• Uchnast Z., Iskra J. 2003. Doświadczenie cierpienia: jakościowa analiza zdarzeń życiowych, [w:] Doświadczenie indywidualne. Szczególny rodzaj poznania i wyróżniona postać pamięci, red. K. Krzyżewski, Wydawnictwo UJ, Kraków, s. 143–172.
• Van der Ven J.A. 1988. Practical Theology: From Applied to Empirical Theology, „Journal of Empirical Theology” 1988, nr 1 (1), s. 7–27.
• Van der Ven J.A. 1993. Practical Theology: an Empirical Approach, Pharos, Kampen.
• Van der Ven J.A., Vossen E. 1997. Education for Coping with Suffering, „Journal of Empirical Theology” 1997, nr 10 (1), s. 61–83.
• Vermeer P., Van der Ven J.A., Vossen E. 1996. Learning Theodicy, „Journal of Empirical Theology” 1996, nr 9 (2), s. 67–85.
• Vossen H.J.M. Eric 1993. Images of God and Coping with Suffering. The Psychological and Theological Dynamics of the Coping Process, „Journal of Empirical Theology” 1993, nr 6, s. 19–38.
• Weber M. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Wertz F.J. 2003. Metody i wyniki fenomenologicznego badania psychologicznego złożonego zdarzenia: przeżyć ofiary przestępstwa kryminalnego, [w:] Fenomenologia i badania psychologiczne, red. A. Giorgi, Trans Humana, Białystok, s. 119–196."