Poezja uważności – Czesław Miłosz i haiku

• Authors: Beata Śniecikowska

Title variants

EN

Poetry of mindfulness — Czesław Miłosz and haiku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł proponuje wieloaspektową analizę twórczości Czesława Miłosza w kontekście poetyki i filozoficznego zaplecza klasycznych haiku. Autorka rozpoczyna od wskazania zbliżeń i różnic między prezentującą intensywne doświadczenia sensualne poezją polskiego autora a kompozycjami japońskich haijinów. Kolejny etap analizy dotyczy już tylko miniatur Miłosza oglądanych w perspektywie obrazowania zmysłowego w haiku. Dalsza część tekstu poświęcona jest reinterpretacji metaliterackich sądów autora Ocalenia dotyczących poezji Dalekiego Wschodu. Artykuł zamyka komparatystyczna analiza dokonanych przez polskiego poetę przekładów klasycznych japońskich haiku i haiku współczesnych.

EN

The article presents a multifaceted analysis of the underresearched complex relations of the works by Czesław Miłosz and the poetics and philosophical ‘legacy’ of haiku. Firstly, the author examines the haiku-like texts by Miłosz, focusing on sensual imagery employed by classical haijins and the Polish poet. The next section is devoted to re-interpretation of the metaliterary aspects of Miłosz’s texts concerning Far Eastern patterns of poetry. The final part deals with his translations of classical and contemporary haikus, confronting the work of Miłosz with the attempts of other translators and with original texts. The comparative analyses lead to a revision of the common opinions on Miłosz’s translations.

Keywords

PL

Czesław Miłosz; haiku; sensualność; przekład; obrazowanie

EN

Czesław Miłosz; haiku; sensuality; translation; imaging

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2014
• Volume: 57/113 z. 1
• Pages: 9-26

Dates

published

2014

Contributors

author

Beata Śniecikowska

• Pracowania Poetyki Historycznej, Instytut Badań Literackich PAN

References

• Antologia polskiego haiku (2001), wybór, wstęp i oprac. E. Tomaszewska, Nozomi, Warszawa.
• Bernacki M. (1994), Haiku – forma najbardziej pojemna?, „NaGłos”, nr 13.
• Bilczewski T. (2010), Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porównawcze wobec translatologii, Universitas, Kraków.
• Blyth Reginald H. (1949‒1952), Haiku, vol. 1−4, The Hokuseido Press, Tokyo.
• Błoński J. (1998), Miłosz jak świat, Znak, Kraków.
• Dryglas-Komorowska E. (2013), Haiku w refleksji Czesława Miłosza [w:] Obrazy dookoła świata, pod red. J. Bielskiej-Krawczyk, S. Kołos, M. Matei, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Dziadek A. (1994), Haiku, „Zeszyty Literackie”, nr 2.
• Przegląd Socjologiczny t. 63 z. 3 (2004), Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
• Engelking L. (1990), Haiku własne i cudze, Miniatura, Kraków.
• Engelking L (2000), Środkowoeuropejskie pustelnie pod bananowcem, w: Droga na Wschód. Polskie inspiracje orientalne, pod red. i ze wstępem D. Kalinowskiego, Instytut Filologii Polskiej WSP w Słupsku, Słupsk.
• Fazan J. (2011), Czesław Miłosz wobec awangardy i jej ponowoczesnych konsekwencji, w: Poznawanie Miłosza 3. 1999‒2010, pod red. A. Fiuta, WL, Kraków.
• Fiut A. (1985), Poezja w kręgu hermeneutyki w: Poznawanie Miłosza. Studia i szkice o twórczości poety, pod red. J. Kwiatkowskiego, WL, Kraków–Wrocław.
• Fiut A (1998), Moment wieczny. Poezja Czesława Miłosza, WL, Kraków.
• Fiut A (2003), W stronę Miłosza, WL, Kraków.
• Garbol T. (2013), Po upadku. O twórczości Czesława Miłosza, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Grodecka A. (2009), Wiersze o obrazach. Studium z dziejów ekfrazy, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Haiku (1983), tłum. A. Żuławska-Umeda, posłowie M. Melanowicz, Ossolineum, Wrocław.
• Haiku (2006), wstęp i tłum. A. Żuławska-Umeda, ELAY, Bielsko-Biała.
• Haiku Moment. An Anthology of Contemporary North American Haiku (1993), pod red. B. Rossa, Tuttle, Boston–Rutland–Tokyo.
• Hakutani Y. (2009), Haiku and Modernist Poetics, Palgrave Macmillan, New York.
• Hokenson J. W. (2007), Haiku as a Western Genre. Fellow-Traveler of Modernism, w: Modernism, vol. 2, pod red. A. Eysteinssona, V. Liski, J. Benjamins, Amsterdam–Philadelphia.
• Jarzębski J. (2011), „Być samym czystym patrzeniem bez nazwy” w: Poznawanie Miłosza 3, 1999−2010, pod red. A. Fiuta, WL, Kraków.
• Johnson J. (2011), Haiku Poetics in Twentieth-Century Avant-Garde Poetry, Lexington Books, Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth.
• Kania I. (2011), Czesław Miłosz a buddyzm, „Dekada Literacka”, nr 1/2.
• Kośka L. (1993), Miłosz czyli Issa, „Arka”, nr 43.
• Kotański W. (1975), Japoński siedemnastozgłoskowiec haiku, „Poezja”, nr 1.
• Krynicki R. (2014), Haiku. Haiku mistrzów, a5, Kraków.
• Kudyba W. (2010), „Zostaw ten złudny umysł”. Echa medytacji zen w poezji Czesława Miłosza w: Medytacja. Postawa intelektualna, sposób poznania, gatunek dyskursu, pod red. T. Kostkiewiczowej, M. Saganiak, Wydawnictwo UKSW, Warszawa.
• Michałowski P. (1999), Miniatura poetycka, Wydawnictwo USz, Szczecin.
• Michałowski P (2008), Głosy, formy, światy. Warianty poezji nowoczesnej, Universitas, Kraków.
• Michałowski P (1993), Barokowe korzenie haiku (ostatnia przygoda Stanisława Grochowiaka), „Akcent”, nr 4.
• Miłosz Cz. (1987), Spór z klasycyzmem w: tegoż, Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwościach naszego wieku, Czytelnik, Warszawa.
• Miłosz Cz (1991), Rok myśliwego, Znak, Kraków.
• Miłosz Cz (1992), Haiku, wprowadzenie Cz. Miłosz, Wydawnictwo M, Kraków.
• Miłosz Cz (1994), Wypisy z ksiąg użytecznych, Znak, Kraków.
• Miłosz Cz (1997), Przeciw poezji niezrozumiałej [w:] tegoż, Życie na wyspach, Znak, Kraków 1997 (lub „Teksty Drugie” 1990, nr 5/6 lub „Tygodnik Powszechny” 1990, nr 21).
• Miłosz Cz (1998), Piesek przydrożny, Znak, Kraków.
• Miłosz Cz (2001), Abecadło, WL, Kraków.
• Miłosz Cz (2011), Wiersze wszystkie, Znak, Kraków.
• Miłosz Cz., Gorczyńska R. (2002), Podróżny świata, WL, Kraków.
• Miłosz Cz., Illg J. (2006), Miłosza księga olśnień w: Rozmowy polskie 1979−1998, Cz. Miłosz, WL, Kraków.
• Miłosz Cz., Kania I. (2006), „…wolę polegać na Łasce – albo na braku Łaski…” O buddyzmie [w:] Rozmowy polskie 1979−1998, Cz. Miłosz, WL, Kraków.
• Miłosz Cz., Sawicka E. (2006), Czyste lustro [w:] Rozmowy polskie 1979−1998, Miłosz Cz., WL, Kraków.
• Miłosz Cz., Walas T. (2010), Poezja i religia w: Rozmowy polskie 1999−2004, Miłosz Cz., WL, Kraków.
• Nycz R. (1984), Sylwy współczesne. Problem konstrukcji tekstu, Ossolineum, Wrocław.
• Nycz R (2012), Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Universitas, Kraków.
• „Poezja” 1975, nr 1.
• Pound E. (1991), Wortycyzm (fragment), „Literatura na Świecie”, nr 1.
• Rembowska-Płuciennik M. (2012), Poetyka intersubiektywności. Kognitywistyczna teoria narracji a proza XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Sato H. (1995), One Hundred Frogs: from Renga to Haiku in English, Weatherhill, New York.
• Szymik J. (1996), Problem teologicznego wymiaru dzieła literackiego Czesława Miłosza, Księgarnia Św. Jacka, Katowice.
• Śniecikowska B. (2010), Ile mówią najkrótsze wiersze? Wokół XX- i XXI-wiecznych tłumaczeń haiku, „Rocznik Komparatystyczny”, nr 1.
• Śniecikowska B (2012), Figure/Ground Sensory Segregation in Japanese and non-Oriental Haiku [w:] Texts and Minds. Papers in Cognitive Poetics and Rhetoric, pod red. A. Kwiatkowskiej, P. Lang, Frankfurt am Main.
• Śniecikowska B (2014), Mimetyzm sensualny haiku, www.sensualość.ibl.waw.pl.
• Tuz-Jurecka E. (2007), Natura w poezji Czesława Miłosza, Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, Jelenia Góra.
• Wielka encyklopedia PWN (2002), t. 11, PWN, Warszawa.
• Zajas K. (1997), Miłosz i filozofia, Baran i Suszczyński, Kraków.
• Zen codzienny, tłum. Cz. Miłosz, „Tygodnik Powszechny” 1990, nr 48, s. 3 (teksty włączone później do tomu Dalsze okolice).
• Żuławska-Umeda A. (2007), Poetyka szkoły Matsuo Bashō, Neriton, Warszawa.
• http://terebess.hu/english/usa/haiku.html [dostęp: 5.03.2014].