Przystąpienie do rokowań w sprawie ustawowej regulacji sytuacji prawnej związku wyznaniowego jako kompetencja rządu. Uwagi na kanwie wyroku włoskiego Sądu Konstytucyjnego nr 52 z 2016 r.

• Authors: Stanisz Piotr , Dammacco Gaetano

Title variants

EN

Entering into negotiations on the statutory regulation of the legal situation of a religious association as a competence of the government. Remarks based on the judgment no. 52 of 2016 of the Italian Constitutional Court

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article refers to the judgment no. 52 of 2016 of the Italian Constitutional Court, in which it adjudicated that the Cassation Court, in passing judgment no. 16305 of 2013 in the case concerning the refusal of the Council of Ministers to enter into negotiations with the Union of Rational Atheists and Agnostics (Unione degli Atei e degli Agnostici Razionalisti) on the basis of Article 8 of the Constitution of the Republic of Italy, ineligibly infringed the sphere of competences of the Council of Ministers and its President. The discussed judgment of the Constitutional Court is an authoritative response to doubts related to such matters and the nature of the government’s decision on entering into negotiations aimed at concluding an agreement in accordance with Article 8(3) of the Italian Constitution, or the Council of Minister’s scope of liberty in making such decisions. It may also be considered an input in the debate on validity of equalising the legal situation of non-confessional associations with the status of churches and other religious associations. The analysis of the discussed judgment, taking into consideration evaluations formulated in the Italian literature, allows a new perspective on the problems related to Article 25(5) of the Polish Constitution, indeed based on Italian models. The conclusions contain the postulate to specify a uniform, objective and non-ideological criterion, which must be fulfilled by religious associations in order for them to exercise their right to enter into negotiations aiming at concluding an agreement with the government. According to the article’s authors, and contrary to some opinions of the doctrine, introducing such a criterion would not be inconsistent with the provisions of the Polish fundamental law.

Keywords

EN

Council of Ministers; State-Church agreements; institutional dimension of religious freedom; status of churches and other religious associations; status of non-confessional associations

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2019
• Issue: 3(152)
• Pages: 97–122

Contributors

author

Stanisz Piotr

• Dr hab., prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, visiting professor Uniwersytetu Aldo Moro w Bari,

author

Dammacco Gaetano

• Prof. dr Gaetano Dammacco, prof. zw. Uniwersytetu Aldo Moro w Bari,

References

• Dekret królewski nr 1054 z 26 czerwca 1924 r. Approvazione del testo unico delle leggi sul Consiglio di Stato, „Gazzetta Ufficiale del Regno d’Italia” 1924, nr 158.
• Dekret ustawodawczy nr 104 z 2 lipca 2010 r. Attuazione dell’articolo 44 della legge 18 giugno 2009, n. 69, recante delega al governo per il riordino del processo amministrativo, „Gazzetta Ufficiale della Repubblica Italiana” 2010, nr 156.
• Konstytucja Republiki Włoskiej (Costituzione della Repubblica Italiana) z 22 grudnia 1947 r., „Gazzetta Ufficiale della Repubblica Italiana” 1947, nr 298.
• Ustawa nr 1159 z dnia 24 czerwca 1929 r. Disposizioni sull’esercizio dei culti ammessi nello Stato e sul matrimonio celebrato davanti ai ministri dei culti medesimi, „Gazzetta Ufficiale del Regno d’Italia” 1929, nr 164.
• Ustawa nr 400 z 23 sierpnia 1988 r. Disciplina dell’attività di Governo e ordinamento della Presidenza del Consiglio dei Ministri, „Gazzetta Ufficiale della Repubblica Italiana” 1988, nr 214.
• Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483, ze zm.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o stosunku Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nie posiadającego hierarchji duchownej, Dz.U. nr 38, poz. 363, ze zm.
• Ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. nr 30, poz. 241, ze zm.
• Ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. nr 30, poz. 240, ze zm.
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, Dz.U. z 2017 r. poz. 1153.
• Ustawa z dnia 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Dz.U. z 2014 r. poz. 1726.
• Ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2015 r. poz. 43.
• Ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2015 r. poz. 483.
• Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2014 r. poz. 1712.
• Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2014 r. poz. 1889.
• Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2015 r. poz. 169.
• Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2014 r. poz. 1599.
• Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2014 r. poz. 1798.
• Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2015 r. poz. 13.
• Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2015 r. poz. 14.
• Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2015 r. poz. 44.
• Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Dz.U. z 2010 r. nr 7, poz. 413.
• Ustawa z dnia 13 maja 2011 r. o finansowaniu Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie z budżetu państwa, Dz.U. nr 144, poz. 849.
• Wyrok Sądu Konstytucyjnego z 27 stycznia 2016 r. (nr 52), „Gazzetta Ufficiale della Repubblica Italiana. 1a Serie Speciale” 2016, nr 11.
• Wyrok NSA z 22 stycznia 1999 r., sygn. akt I SA 775/98 (niepubl.).
• Wyrok TK z 2 kwietnia 2003 r., sygn. akt K 13/02, OTK 2003/4A/28.
• Wyrok WSA w Warszawie z 19 maja 2016 r., sygn. akt I SA/Wa 1804/15, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, <http://orzeczenia.nsa.gov.pl>.
• Wyrok NSA z 27 lipca 2018 r., sygn. akt II OSK 2217/16, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, <http://orzeczenia.nsa.gov.pl>.
• Bettetini A., Gruppi sociali, confessioni religiose, intese: sulla giustiziabilità di una pretesa all’avvio delle trattative preordinate alla conclusione di un’intesa ex art. 8, terzo comma, Cost, „Diritto e Religioni” 2016, nr 1.
• Borecki P., Przedwojenne ustawodawstwo wyznaniowe we współczesnym polskim systemie prawnym, [w:] Aktualne problemy wolności myśli, sumienia i religii, red. P. Stanisz i in., Wydawnictwo KUL, Lublin 2015.
• Brzozowski W., Zmiana i uchylenie ustawy z art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, [w:] Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP), red. P. Stanisz, M. Ordon, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
• Canonico M., La stipulazione di intese con lo Stato: diritto delle confessioni religiose o libera scelta del Governo, „Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale” 2012, nr 15.
• Canonico M., Libera scelta del Governo l’avvio di trattative finalizzate alla stipulazione di Intesa con confessione religiosa ai sensi dell’art. 8, terzo comma, Cost., „Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale” 2016, nr 30.
• Casuscelli G., La tutela dell’identità delle minoranze religiose deve potersi avvalere di un “un giudice e un giudizio” (ancora sulla sentenza della Corte costituzionale n. 52 del 2016), „Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale” 2018, nr 21.
• Colaianni N., La decadenza del “metodo della bilateralità” per mano (involontaria) degli infedeli, „Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale” 2016, nr 28.
• Domianello S., La proposta di legge in materia di libertà religiosa nei lavori del gruppo di studio ASTRID. Le scelte operate in materia matrimoniale e per la stipulazione delle intese, „Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale” 2017, nr 20.
• Fiorita N., Onida F., Anche gli atei credono, „Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica” 2011, z. 1.
• Floris P., Ateismo e Costituzione, „Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica” 2011, z. 1.
• Floris P., Le intese: tra conferme e ritocchi della Consulta e prospettive per il futuro, „Il Diritto Ecclesiastico” 2015, nr 1–4.
• Garlicki L., Uwaga do art. 25, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2016.
• Ignaciuk E., Realizacja art. 25 ust. 5 Konstytucji RP w praktyce Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, [w:] Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP), red. P. Stanisz, M. Ordon, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
• Ibán I.C., Państwo i Kościół w Hiszpanii, [w:] Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. M. Rynkowski, J. Łopatowska-Rynkowska, Kolonia Limited, Wrocław 2007.
• Januchowski A., Zagadnienia związane z interpretacją art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji RP, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007, t. 10.
• Konstytucja Włoch, tłum. Z. Witkowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2004.
• Leszczyński P.A., Implementacja art. 25 ust. 5 Konstytucji RP — przegląd wybranych problemów, [w:] Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, LexisNexis, Warszawa 2009.
• Leszczyński P.A., Regulacja stosunków między państwem a nierzymskokatolickimi kościołami i innymi związkami wyznaniowymi określona w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Gorzów Wielkopolski 2012.
• Macrì G., Il futuro delle intese (anche per l’UAAR) passa attraverso una legge generale sulla libertà religiosa. Brevi considerazioni sulla sentenza della Corte costituzionale n. 52 del 2016, „Osservatorio Costituzionale” 2016, nr 3.
• Małajny R.M., Regulacja kwestii konfesyjnych w Konstytucji RP (refleksje krytyczne), [w:] Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi Wieńczysławowi Józefowi Wagnerowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, red. R. Tokarczyk, K. Motyka, Zakamycze, Kraków 2002.
• Olszówka M., Ustawy wyznaniowe. Art. 25 ust. 5 konstytucji RP — próba interpretacji, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
• Pasquali Cerioli J., Il diritto all’avvio delle trattative per la stipulazione delle intese ex art. 8, 3° comma, Cost. (brevi note a Cons. Stato, sez. IV, sent. 18 novembre 2011, n. 6083), „Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale” 2012, nr 12.
• Pietrzak M., Stosunki państwo–kościół w nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1997, z. 11–12.
• Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, LexisNexis, Warszawa 2010.
• Radajewski M., Charakterystyka wspólnot religijnych, które wystąpiły od 2008 r. o uregulowanie stosunków z państwem w drodze umów z art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, [w:] Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP), red. P. Stanisz, M. Ordon, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
• Ryguła P., Podstawowe pryncypia hiszpańskiego prawa wyznaniowego, [w:] Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego, red. A. Mezglewski, Wydawnictwo KUL, Lublin 2004.
• Souto Paz J.A., Gli accordi dello stato spagnolo con le minoranze confessionali tradizionali, „Il Diritto Ecclesiastico” 1993, nr 1.
• Stanisz P., Porozumienia w sprawie regulacji stosunków między państwem i niekatolickimi związkami wyznaniowymi we włoskim porządku prawnym, Wydawnictwo KUL, Lublin 2007.
• Stanisz P., Zasada dwustronności w stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim i innymi związkami wyznaniowymi, [w:] O wielowymiarowości badań religioznawczych, red. Z. Drozdowicz, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009.
• Stanisz P., Sobczyk P., Opinia prawna dotycząca konsekwencji wejścia w życie Traktatu z Lizbony dla polskiego prawa wyznaniowego, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2011, t. 3.
• Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań 2011, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2015.
• Szymanek J., Prawo wyznaniowe w praktyce III RP (zagadnienia wybrane), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, z. 1.
• Uruszczak W., Art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Problemy interpretacyjne, [w:] Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, LexisNexis, Warszawa 2009.
• Varnier G.B., L’art. 8, terzo comma, della Costituzione e la sentenza della Corte costituzionale n. 52/2016 tra valutazioni politiche e nuove presenze religiose, „Il Diritto Ecclesiastico” 2015, nr 1–4.
• Viola F., Politica e diritto nella Costituzione, „Ragion Pratica” 1995, nr 4.
• Walencik D., Projekty umów wyznaniowych z 2002 roku, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2009, t. 1.
• Walencik D., Realizacja art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2010, z. 6.
• Walencik D., Formalnoprawne uwarunkowania stanowienia regulacji prawnych dotyczących finansowania związków wyznaniowych w Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Finansowanie kościołów i innych związków wyznaniowych, red. P. Sobczyk, K. Warchałowski, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2013.
• Witkowski Z., Kilka uwag w sprawie zakresu kompetencji Rady Ministrów z art. 25 ust. 5 nowej Konstytucji RP, [w:] Konstytucja — wybory — parlament. Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, red. L. Garlicki, Warszawa 2000.
• Wyznania religijne w Polsce 2012–2014, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2016.
• Zieliński T.J., Mankamenty układowego regulowania sytuacji prawnej związków wyznaniowych na podstawie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2009, t. 1.
• Zieliński T.J., Regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w trybie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2003, z. 7.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2019.41