Obraz powinien wychodzić poza ramy. Struktura „mis en abyme” dramatu Edmonda Rostanda i spektaklu Denisa Podalydèsa „Cyrano de Bergerac”

• Authors: Łucja Demby

Title variants

EN

The Picture Should Extend Beyond the Frame. The structure of "mis en abyme” in the play "Cyrano de Bergerac” by Edmond Rostand and the spectacle by Denis Podalydès

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W oparciu o analizę spektaklu, granego od 2006 r. w Comédie Française (z udziałem m.in. Andrzeja Seweryna), autorka omawia tzw. strukturę „mis en abyme” (efekty zwierciadlane, autotematyzm) „Cyrana de Bergerac” Edmonda Rostanda. Strukturę tę, wirtuozersko wręcz zwielokrotnioną przez autora na różnych płaszczyznach funkcjonowania utworu, można dostrzec już w samym dramacie. W spektaklu Denisa Podalydèsa (zainspirowanym filmem Jean-Paula Rappeneau „Cyrano de Bergerac”) zyskała ona jednak dodatkowy wymiar przez umieszczenie nad sceną ekranu i odniesienia do konwencji kina niemego. Analizując relacje przestrzenne i znaczeniowe, w jakie wchodzą dzięki temu zabiegowi teatr i film, Łucja Demby podkreśla, że obie sztuki są w gruncie rzeczy dwoma różnymi aspektami przedstawiania. W konkluzji autorka nawiązuje do refleksji Michela Foucault na temat „przedstawiania przedstawienia” w odniesieniu do obrazu Velázqueza „Las Meninas”.

EN

The author analyses the spectacle, played since 2006 in the Comédie-Française (with the participation of Andrzej Seweryn) and discusses the so called structure of mis en abyme (mirror effects, self-regarding) in Edmond Rostand’s “Cyrano de Bergerac”. The structure artfully repeated on various planes of the piece can be seen in the drama itself. In Denis Podalydès’ spectacle (inspired by Jean-Paul Rappeneau’s film “Cyrano de Bergerac”) it gained an extra dimension by placing a screen above the stage and by references to the conventions of the silent film. Łucja Demby analyses the spatial and semantic relations which theatre and film enter through this procedure, and stresses that these two plays are two different aspects of presentation. In conclusion, the author refers to Michel Foucault’s reflections on “the presentation of performance” with respect to the image of Velázquez’s “Las Meninas”.

Keywords

PL

Rostand Edmond; Podalydès Denis; Cyrano de Bergerac

EN

Rostand Edmond; Podalydès Denis; Cyrano de Bergerac

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2014
• Issue: 87-88
• Pages: 206-216

Contributors

author

Łucja Demby

• Instytut Sztuk Audiowizualnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński

References

• Assouline, Pierre. Cyrano de Podalydès, http://passouline.blog.lemonde.fr/2006/06/08/2006_06_cyrano_de_podal/
• Bourgeois, Jean. „Cyrano de Bergerac” d’Edmond Rostand : le théâtre dans le théâtre www.cairn.info/revue-d-histoire-litteraire-de-la-france-2008-3-page-607.htm
• „Cyrano de Bergerac” Edmonda Rostanda w Polsce, http://www.cyranodebergerac.prv.pl
• Dällenbach, Lucien. 1977. Le récit spéculaire. Paris: Seuil.
• Foucault, Michel. 2000. Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. Tłum. A. Tatarkiewicz. Gdańsk:Słowo/obraz terytoria.
• Lanson, Gustave, Paul Tuffrau. 1971. Historia literatury francuskiej w zarysie. Tłum. W. Bieńkowska. Warszawa: PWN.
• Margerie, Caroline de. 1997. Edmond Rostand ou le baiser de la gloire. Paris:Bernard Grasset.
• Metz, Christian. 1968. Essais sur la signification au cinéma, t. I. Paris: Ed. Klincksieck.
• Ortega y Gasset, José. 1980. Dehumanizacja sztuki i inne eseje. Tłum. P. Niklewicz. Warszawa: Czytelnik.
• Rostand, Edmond. 1898. Cyrano de Bergerac. Komedia bohaterska w pięciu aktach. Tłum. M. Konopnicka i W. Zagórski. Warszawa: Nakładem Redakcji „Gazety Polskiej”.
• Peyrade, Pauline. Cyrano de Bergerac – Denis Podalydès, http://drama-clic.blogspot.com/2007/09/cyrano-de-bergerac-denis-podalyds-2007.html