Canon Missae w alegorycznej interpretacji Ruperta z Deutz OSB

• Authors: Waldemar Pałęcki

Title variants

EN

Allegorical Interpretation of Canon Missae by Rupert from Deutz, O.S.B

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W centrum celebracji Eucharystii znajduje się Modlitwa eucharystyczna, w czasie której dokonuje się uobecnienie misterium Chrystusa. W liturgii łacińskiej Kościoła zachodniego przez wieki kapłan odmawiał we Mszy św. zawsze tę samą Modlitwę eucharystyczną – Kanon Rzymski. Ten najstarszy tekst liturgiczny został zbudowany symetrycznie wokół słów ustanowienia, które wypowiedział Jezus nad chlebem i winem. Sama struktura Kanonu kształtowała się przez kilka wieków, ale właściwy układ znany był już w VII/VIII wieku. Kanon Mszy św. stanowił od wieków podstawę do interpretacji teologicznej poszczególnych tekstów, gestów i znaków. Zwłaszcza od średniowiecza wyjaśniano je w oparciu o ich alegoryczną interpretację. Ta forma wykładni Mszy św. była znana od VIII wieku i polegała na ukazywaniu moralizującym, typologicznym, rememoratywnym, eschatycznym i anagogicznym wszystkich obrzędów liturgicznych. Traktat Liber de divinis officiis Ruperta z Deutz stanowi jeden z ważniejszych tekstów poświęconych liturgii w dobie średniowiecza. W księdze drugiej swego dzieła wyjaśnił on celebracje Mszy św. Na pierwszym miejscu Rupert wskazuje na interpretację pasyjną Kanonu od momentu wjazdu Jezusa do Jerozolimy aż do złożenia Jego ciała do grobu. Pasyjny charakter podkreślają również znaki krzyża, kreślone przez kapłana w czasie Kanonu, które mają symbolizować rany Chrystusa. Interpretacja alegoryczna Kanonu mszalnego, dokonana przez Ruperta z Deutz, wpisuje się w tradycję teologiczną epoki średniowiecza. Chociaż nie omówił on wszystkich tekstów występujących w Kanonie, to jednak dokonał interpretacji istotnych jego części.

EN

At the heart of the celebration of the Eucharist is the Eucharistic Prayer, during which the mystery of Christ is made present. In the Latin liturgy of the Western Church, for centuries the priest has always said the same Eucharistic Prayer at the Holy Mass—the Roman Canon. This oldest liturgical text was built symmetrically around the words of the institution that Jesus spoke over bread and wine. The structure of the Canon itself was shaped for several centuries, but the proper arrangement was known already in the 7th/8th century. The Canon of the Mass has been for centuries the basis for theological interpretation of individual texts, gestures and signs. Especially since the Middle Ages, they were explained on the basis of their allegorical interpretation. This form of interpretation of the Mass it was known since the 8th century and consisted in a moralizing, typological, rememorative, eschatic and anagogical showing all liturgical rites. The Treaty Liber de divinis officiis by Rupert from Deutz is one of the most important texts dedicated to liturgy in the Middle Ages. Rupert Deutz explained the celebrations of the Mass in the second book of his work. In the first place, he points to the Passion interpretation of the Canon from the moment Jesus entered Jerusalem to put His body in the grave. The Passion is also emphasized by the signs of the cross, drawn by the priest at the time of the Canon—they are to symbolize the wounds of Christ. The allegorical interpretation of the Mass Canon, made by Rupert from Deutz, is part of the theological tradition of the Middle Ages. Although he did not discuss all of the texts in the Canon, he did interpret his essential parts.

Keywords

PL

liturgia; alegoria; Canon Missae; Eucharystia

EN

liturgy; allegory; Canon Missae; Eucharist

• Publisher: Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2018
• Volume: 65
• Issue: 8: Liturgika
• Pages: 107-124

Contributors

author

Waldemar Pałęcki

• Wydział Teologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Ambrosius: De sacramentis libri sex, PL 16, 417-462.
• Beinert Wolfgang: Rupert v. Deutz, w: Lexikon des Mittelalters, Bd. VII, München: dtv 1995, kol. 1103.
• Benedykt XVI: Audiencja generalna: Rupert z Deutz [9.12.2009], „Osservatore Romano” (wyd. pol.) 320 (2010) nr 2, s. 49-51.
• Cozel Feliks: Msza Święta. Jej znaczenie, korzyści, obrzędy i sposoby słuchania, Warszawa: Te Deum 1998.
• Deutz Helmut i Ilse: Einleitung, w: Rupert von Deutz, Liber de divinis officiis. Der Gottesdienst der Kirche, Erster Teilband, hrsg. von Hrabanus Haacke, Freiburg–Basel–Wien–Barcelona–Rom–New York: Herder 1999, s. 21-130.
• Engelbert P.: Rupert v. Deutz, w: Lexikon für Theologie und Kirche, 3. Auflage, hrsg. von Walter Kasper, Bd. 8, Freiburg: Herder 1999, kol. 1366-1367.
• Gamber Klaus: W stronę Pana!, przeł. Anna Huculak, Rzeszów: Wydawnictwo św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara 2012.
• Innocentius III: De sacro altaris mysterio. Libri Sex, PL 217, 773-967.
• Jougan Alojzy: Słownik kościelny łacińsko-polski, Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia 20135.
• Jungmann Josef Andreas: Liturgia pierwotnego Kościoła do czasów Grzegorza Wielkiego, przeł. Teresa Lubowiecka, Kraków-Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów 2013.
• Jungmann Josef Andreas: Missarum sollemnia. Eine genetische Erklärung der römischen Messe, Bd. II, Wien: Herder 19625.
• Konstytucje Apostolskie, w: Konstytucje apostolskie oraz Kanony Pamfilosa […], (Synody i Kolekcje Praw, t. II), oprac. Arkadiusz Baron, Henryk Pietras, Kraków: Wydawnictwo WAM 2007.
• Lengeling Emil Joseph: Die neue Ordnung der Eucharistiefeier. Kommentar der Dokumente zum Römischen Meßbuch, Leipzig: St.-Benno-Verlag 1970.
• Lustiger Jean-Marie: Die Heilige Messe, przeł. Cornelia Capol, Einsiedeln–Freiburg: Johannes 19982.
• Martimort Aimé Georges: Handbuch der Liturgiewissenschaft, Bd. I, Freiburg im Breisgau: Herder 1963.
• Meyer Hans Bernhard: Eucharistie, w: Gottesdienst der Kirche. Handbuch der Liturgiewissenschaft, cz. 4, hrsg. von Hans Bernhard Meyer; Franz Bartunek; Josef Andreas Jungmann, Regensburg: Pustet 1989.
• Missale Romanum ex decreto SS. Concilii Tridentini Restitutum Summorum Pontificum cura recognitum, Editio Typica, Typis Polyglottis Vaticanis 1962, s. 302.
• Nadolski Bogusław: Eucharystia. Jej miejsce i rola w życiu chrześcijanina, Kraków: Wydawnictwo WAM 2006.
• Niparko Romuald: Anamneza. III. W liturgii, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin: TN KUL 1973, kol. 512-513.
• Nowowiejski Antoni Julian: Msza święta, cz. 1, Sandomierz 1992.
• Paprocki Henryk: Misterium Eucharystii. Interpretacja genetyczna liturgii bizantyjskiej, Kraków: Wydawnictwo WAM 2010.
• Rupert von Deutz: Liber de divinis officiis. Der Gottesdienst der Kirche, Erster Teilband, hrsg. von Hrabanus Haacke, Freiburg–Basel–Wien–Barcelona–Rom–New York 1999.
• Sokołowski Paweł: Rupert z Deutz, w: Encyklopedia katolicka, t. 17, Lublin: TN KUL 2012, kol. 597-598.
• Weiss Anzelm: Inwestytura, w: Encyklopedia katolicka, t. 7, Lublin: TN KUL 1987, kol. 419-422.
• Zahajkiewicz Marek: Expositio missae, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, Lublin: TN KUL 1973, kol. 1467-1468.

Identifiers

DOI

10.18290/rt.2018.65.8-8