Misja ISAF w Afganistanie jako przykład operacji reagowania kryzysowego i wymuszania pokoju

• Authors: Machniak Arkadiusz

Title variants

PL

ISAF Mission in Afghanistan as an Example of Crisis Response and Peace Enforcement Operations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Atak na WTC w Nowym Jorku 11 września 2001 r. stanowi przełom w historii terroryzmu i konfliktów współczesnego świata. Był bezprecedensowym przykładem ataku asymetrycznego doko-nanego przez stronę słabszą na hipermocarstwo aspirujące do odgrywania dominującej roli w polityce współczesnego świata. Zamach terrorystyczny w Nowym Jorku wymusił powstanie międzynarodowej koalicji antyterrorystycznej, która rozpoczęła interwencję zbrojną w Afganistanie celem likwidacji siatki terrorystycznej Al-Kaidy oraz popierających ją talibów. Podstawy operacji ISAF gwarantowały zapisy porozumienia zawartego w Bonn w grudniu 2001 r. ze stroną afgańską oraz rezolucji Rady Bez-pieczeństwa ONZ 1386, powołującej operacje pokojowe zgodnie z treścią rozdziału VI Karty Narodów Zjednoczonych. Tym samym misja ISAF była operacją reagowania kryzysowego (AJP 3.- 4), czyli ope-racją wspierania pokoju (AJP 3. - 4.1), a dokładnie ze względu na podstawy prawne i cele – operacją wymuszenia pokoju (ang. peace enforcement operation).

EN

The attack on the WTC in New York on September 11, 2001 is a breakthrough date in the history of terrorism and conflicts in the modern world. It was an unprecedented example of an asymmetric attack by a weaker party on a hyperpower aspiring to play a dominant role in the politics of the modern world. The terrorist attack in New York forced the creation of an international anti-terrorist coalition, which launched an armed intervention in Afghanistan to eliminate the Al-Qaeda terrorist network and the Taliban supporting it. The basis of ISAF operation was guaranteed by the provisions of the agreement concluded in Bonn in December 2001, with the Afghan side and based on UN Security Council Resolution 1386, establishing peacekeeping operations in accordance with Chapter VI of the United Nations Charter. Therefore, the ISAF mission was a typical crisis response operation (AJP 3.-4), i.e., a peace support operation (AJP 3.-4.1), and precisely due to its legal basis and objectives, a peace enforcement operation.

Keywords

PL

Afganistan; konflikt; NATO; operacja reagowania kryzysowego; pokój; terroryzm

EN

Afghanistan; conflict; crisis response operation; NATO; peace; terrorism

• Publisher: Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach
• Journal: De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności
• Year: 2023
• Issue: 2(9)
• Pages: 108-120

Dates

published

2024-04-13

Contributors

author

Machniak Arkadiusz

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Agencja Standaryzacji NATO. 2010. Allied Joint Doctrine for non-article 5 Crisis Response Operations 3.4 (A), https://www.ismllw-be.org/wp-content/uploads/2019/04/004.-ajp-3.4a-rd1.pdf.
• Agencja Standaryzacji NATO. 2012. AAP-6 Słownik terminów i definicji NATO, https://wcnjik.wp.mil.pl/u/AAP6PL.pdf.
• Aleksandrowicz Ryszard Tomasz. 2022. Prognozowanie zagrożeń terrorystycznych. Aspekty metodologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Amnesty International. 2011. Afganistan 10 lat później: Powolny postęp i stracone nadzieje, https://www.amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2011/10/Afgani-stan_Karta_Praw_Czlowieka_051011.pdf.
• Bąk Tomasz. 2012. „Misje stabilizacyjne i operacje pokojowe metodą rozwiazywania konfliktów militarnych”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych. 1: 185-206.
• Barnaszewski Bogusław. 2008. „Współczesny konflikt zbrojny – państwo ubezwłasnowol-nione”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych, 3(149):72.
• Belica Beata. 2014. „NATO wobec konfliktu w Afganistanie: wyzwanie na miarę XXI wieku”. ANTE - PORTAS. Studia nad Bezpieczeństwem 1(3): 27-41.
• Berry Ben. 2013. Afghanistan: the beginning of the end, https://www.iiss.org/online-analy-sis/online-analysis/2013/07/afghanistan-the-beginning-of-the-endgame/.
• Borkowski Robert. 2022. Refleksja nad stanem świata w 20 lat po dramacie 11 września 2001 r. W Dwie dekady walki z terroryzmem.14-15. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Bryjka Filip. 2022. „Przyszłość reagowania kryzysowego w nowej strategii NATO”. Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych 118(2537).
• Brzoza Andrzej, Fryc Mateusz. 2012. „Strategiczne Centrum Zarządzania Kryzysowego NATO. Czy sprosta wyzwaniom bezpieczeństwa”. Bellona 3(670): 94-97.
• Collins J. Joseph. 2021. Understanding War in Afghanistan, Washington D.C: NDU Press.
• Danielewicz Krzysztof. 2013. „Komórka sztabowa 2X w operacji typu COIN – wybrane za-gadnienia”. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego 8(5): 170-188.
• Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 117/133. 2021. Sytuacja w Afganistanie. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 września 2021 r. w sprawie sytuacji w Afganista-nie. 2021/2877(RSP). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CE-LEX:52021IP0393&from=EN.
• Hanik Daniel. 2023. Zjawisko terroryzmu we współczesnym świecie – wybrane zagadnienia. W Bezpieczeństwo. Prawa człowieka. Stosunki międzynarodowe. 55-56. Wydawnic-two Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Hołyst Brunon. 2016. Bezpieczeństwo gatunku ludzkiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jureńczyk Łukasz. 2013. Wojna z talibami i Al-Kaidą. Afganistan w latach 1994-2012. Toruń: Wydawnictwo Grado.
• Jureńczyk Łukasz. 2016. Polska misja w Afganistanie. Wojsko Polskie w operacji reagowania kryzysowego NATO, Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
• Jureńczyk Łukasz. 2019. „Sytuacja bezpieczeństwa w Afganistanie po zakończeniu misji ISAF”. Teka of Political Science and International Relations – UMCS 14(2): 43-55.
• Jureńczyk Łukasz. 2020. „Główne przyczyny akceptacji przemocy niepaństwowych ugrupo-wań zbrojnych we współczesnym Afganistanie”. Przegląd Politologiczny 1: 19-34.
• Kart Narodów Zjednoczonych, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1945-r6.html.
• Kłyszejko K. 2022. „Przyczyny niepowodzenia polityki amerykańskiej w Afganistanie”. Prze-gląd Geopolityczny 41: 103-119.
• Kołodziejczak Agnieszka. 2022. „Konflikty zbrojne ery globalizacji – teorie i podejście badaw-cze”. Doctrina. Studia Społeczno-Polityczne 19: 50-51.
• Koziej Stanisław. 15.10.2009. Operacja NATO w Afganistanie w kontekście walki z terrory-zmem. Referat na konferencji „NATO – historia i współczesność A.D. 2009”.
• Kwiecińska Monika. 2015. „Operacje reagowania kryzysowego w świetle koncepcji strategicz-nej NATO”. Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Aka-demii Obrony Narodowej 2(14): 93-101.
• Kwiecińska Monika. 2015. „Znaczenie i rola operacji reagowania kryzysowego dla międzyna-rodowego pokoju i bezpieczeństwa”. Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarzą-dzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej 1(13): 39-53.
• Lakomy Mirosław. 2013. „Misja International Security Assistance Force w Afganistanie jako wyzwanie dla bezpieczeństwa międzynarodowego”. Studia Politicae Universitatis Sile-siensis 11: 231-252.
• Liedel Krzysztof. 2010. Zwalczanie terroryzmu międzynarodowego w polskiej polityce bez-pieczeństwa. Zarządzanie bezpieczeństwem. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Lorenz Wojciech. 2021. „Nowa strategia NATO – jak przywrócić priorytet kolektywnej obro-nie”. Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych 6(192): 1-2.
• Marszałek Maciej, Denysiuk Irmina. 2013. „Elementy wsparcia procesu stabilizacji i odbu-dowy państw”. Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej 4(93): 5-30.
• Marszałek Maciej. 2013. Operacje reagowania kryzysowego NATO. Istota – Uwarunkowania – Planowanie, Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Modrzejewska-Leśniewska Joanna. 2010. Afganistan, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• MON. Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych. 2013. Operacje reagowania kryzysowego spoza artykułu 5. DD/3.4.(A).
• Olejaż Tadeusz. 2015. „Operacje pokojowe NATO”. Modern Management Reviev 22(3): 159-170.
• Rynning Sten. 2014. „After Combat the Perils of Partnership: NATO and Afghanistan beyond 2014”. Research Paper. Nato Defense College no. 80.
• Sójka Wojciech. 2020. „Działania specjalne w operacjach przeciwpartyzanckich w wybranych konfliktach zbrojnych XXI wieku”. Wiedza Obronna vol. 270(1): 41-59.
• Stelmach Jarosław (red.). 2021. Terroryzm i antyterroryzm w opiniach ekspertów w XX rocz-nicę zamachów na WTC i Pentagon. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Trembecki Jacek. 2010. „Sztuka operacyjna a strategia w Afganistanie”. Bellona 1:67

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.34739/dsd.2023.02.07