O roli piękna i doświadczenia sacrum przez sztukę w myśli Feliksa Konecznego oraz innych XX-wiecznych autorów

• Authors: Piekarski Romuald M.

Title variants

EN

On the role of beauty and experience of the Sacred through art in the thoughts of Feliks Koneczny and other 20th-century authors

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozważmy, czy specjalna odmiana sztuki religijnej, odnoszącej się do treści teologicznych i problematyki stricte religijnej, niegdyś tak rozpowszechniona w tak wielu cywilizacjach, wciąż jeszcze istnieje w świecie Zachodu. Czy może raczej doświadczyła ona przemiany i w takiej postaci jest już co najwyżej pastiszem, stylizacją. W takim wypadku funkcja wyrażania doświadczenia sacrum, realizowana byłaby inaczej. Doświadczanie sacrum w sztuce i przez sztukę, występuje nie w specjalnej, kultowej formie sztuki kościelnej, lecz w wybitnych dziełach artystycznych bardziej indywidualnych, co jednak nie oznacza – całkowicie abstrahujących od wspólnotowych wyobrażeń Absolutu. Feliks Koneczny wywodząc artystyczne poszukiwanie piękna ze sztuki zdobniczej, zdawał sobie sprawę, że sztuka przynajmniej w jakieś części ma znaczenie praktyczne. Czerpiąc z rozmaitych badań etnologicznych, zauważał walory muzykowania i śpiewu u Jakutów, podkreślał ich znaczenie życiowe, zarówno pozytywne jak i destrukcyjne. Rzeczą dość oryginalną jest u Konecznego wpisywanie kategorii piękna i sztuk w porządek cywilizacji. Nasuwa się wniosek, iż spojrzenie na sacrum przedstawiane w sztuce z perspektywy cywilizacyjnej, może pogłębiać nasze myślenie zarówno o sacrum, jak i o wielkiej sztuce.

EN

Let’s consider whether a special type of religious art, referring to theological content and strictly religious issues, once so widespread in so many civilizations, still exists in the Western world. Or perhaps it has changed and in this form is nowadays at most a pastiche, stylization. In this case, the function of expressing the experience of the Sacred would be carried out differently. Experiencing the Sacred in art and through art occurs not in a special, cult form of church art, but in outstanding, more individual, artistic works, which does not mean that they completely abstract from the common ideas of the Absolute. Feliks Koneczny, deriving an artistic search for beauty from decorative art, was aware that art has at least some practical significance. Drawing on various ethnological research, he noticed the qualities of music and singing in the Yakuts, he emphasized their life significance, both positive and destructive. It is quite original for Koneczny to put the category of beauty and art into the order of civilization. The conclusion is that looking at the Sacred presented in art from a civilization perspective can deepen our thinking about both the Sacred and the great art.

Keywords

PL

doświadczenie sacrum; sztuka; piękno; cywilizacje; Feliks Koneczny

EN

experience of the Sacred; art; beauty; civilizations; Feliks Koneczny

• Publisher: Spółdzielczy Instytut Naukowy G. Bierecki sp.j.
• Journal: Pieniądze i Więź
• Year: 2019
• Volume: 22
• Issue: 4(85)
• Pages: 7-16

Dates

published

2020-03

Contributors

author

Piekarski Romuald M.

• Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Filozofii Socjologii i Dziennikarstwa, Zakład Metafizyki, Filozofii Religii i Filozofii Współczesnej, ul. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk, Poland

References

• Estreicher Karol, Historia sztuki w zarysie, wyd. 5, PWN, Warszawa 1982.
• Herbert Zbigniew, Barbarzyńca w ogrodzie, wyd. 2, Czytelnik, Warszawa 1964.
• Jonge de Alex, Dostojewski i wiek intensywności, tłum. A. Grabowski, „Literatura na Świecie” 1983 nr 3 (140).
• Kobielus Stanisław, Sztuka i sacrum. Kilka uwag na marginesie lektury André Malraux „Przemiana bogów” [„Nadprzyrodzone”], [w:] tegoż, Dzieło sztuki. Dzieło wiary, Apostolicum, Ząbki 2002.
• Koneczny Feliks, O cywilizację łacińską, Onion, Lublin 1996.
• Koneczny Feliks, O wielości cywilizacji, wyd. 6, Capital, Warszawa 2015.
• Koneczny Feliks, Prawa dziejowe, ANTYK Marcin Dybowski, Komorów 1997.
• Koneczny Feliks, Rozwój moralności, ANTYK, Marcin Dybowski [reprint wydania Towarzystwa Wiedzy Chrześcijańskiej z 1938 r.], Komorów 1997.
• Ligęza Wojciech, Bezimienny niewidzialny milczący. O kilku wizerunkach Boga w polskiej poezji współczesnej, „Znak” 2007, nr 12.
• Malraux André, Przemiana bogów. Nierzeczywiste, Ponadczasowe, Nadprzyrodzone, t. 1–3, tłum. E. Bąkowska, KAW, Warszawa 1985.
• Stróżewski Władysław, Logos, wartość, miłość, Znak, Kraków 2013.
• Toynbee Arnold, Studium historii, tłum. J. Marzęcki, PIW, Warszawa 2000.
• Voegelin Eric, Wstęp: Ludzkość i historia, [w:] tegoż, Świat polis, tłum. M. Czarnecki, Teologia Polityczna, Warszawa 2013.

Identifiers

ISSN

1506-7513