O kontroli zmysłowości i dostępie do toalet publicznych

• Authors: Kostecka Marianna

Title variants

EN

About Control of Sensuality and Access to Public Toilets

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem niniejszej pracy jest umieszczenie zjawiska toalety publicznej w dwóch kontekstach: 1. historyczno-kulturowym, związanym z analizowanym przez Norberta Eliasa przesuwaniem się progu wstydu, cywilizacyjnymi przemianami o charakterze psycho i socjogennym; 2. socjologiczno-ekonomicznym, dotyczącym dostępności toalet publicznych, mającej wpływ na regulowanie tego kto, gdzie i kiedy może z nich korzystać. W częoeci pierwszej do analizy wybranych zagadnień zostały wykorzystane m. in. koncepcje psychoanalityczne i antropologiczne, w szczególnooeci jednak teoria czystości i brudu Mary Douglas. Częość druga została pooewięcona rozważaniom na temat sytuacji konkretnych grup społecznych, tj. bezdomnych, ulicznych handlarzy i handlarek, taksówkarzy i taksówkarek, dla których kwestie dostępności toalet publicznych uważa autorka za wyjątkowo istotne, bowiem mające wpływ zarówno na poziom ich dobrobytu, jak i dobrostanu psychicznego.

EN

The aim of the paper is to place the phenomenon of public restroom in two contexts: 1. historical and cultural, which is related to the effect of rising “threshold of shame”, as analysed by Norbert Elias, as well as to the civilizational changes that influence society and individual; 2. socio-economical, regarding the accessibility of public toilets, which in turn has an impact on who, when and where can use them. In its first part, the work utilizes tools derived from psychoanalysis and anthropology, especially Mary Douglas’ theory of dirt and cleanliness. Part two is dedicated to the consideration of situations of different social groups, i.e. homeless people, street traders, taxi drivers, for whom, in author’s opinion, the matters of accessibility of public restrooms are especially important, having effect on their levels of prosperity and wellbeing.

Keywords

PL

toaleta publiczna; publiczne-prywatne; intymne; socjologia życia codziennego; dobrostan; psychiczny; dobrobyt

EN

public toilet; public-private; intimate; sociology of everyday life; defecation; excrements; psychological well-being; welfare

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Studia Krytyczne/ Critical Studies
• Year: 2017
• Issue: 4
• Pages: 91-111

Contributors

author

Kostecka Marianna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Adamkiewicz A., Adamkiewicz T. i Weigel E. (2015). Raport z realizacji projektu „Szczęśliwe Miasto”. [dostęp: 03.03.2018]. http://szczesliwemiasto.pl/wp-content/uploads/ 2015/08/Raport-z-realizacji-projektu-cz%C4%99%C5%9B%C4%87-1.pdf
• Babiarz M. Z., Brudniak-Drąg A. (2013). Dobrostan a dobrobyt ponowoczesnej rodziny. „Zdrowie i Dobrostan”, 4: 27–44.
• Barcan R. (2010). Dirty Spaces. Separation, Concealment, and Shame in the Public Toilet, [w:] H. Molotch i L. Norén (red.), Toilet. Public Restrooms and the Politics of Sharing (s. 25-42). Nowy Jork i Londyn: New York University Press.
• Baudrillard J. (2005). Symulakry i symulacja. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Bieńko M. (2013). Intymne i prywatne praktyki codziennooeci. Studium socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Bobbe S. (2012). Brak toalet w pracy to problem nie tylko zawodowych kierowców. [dostęp: 04.03.2018]. http://www.expressbydgoski.pl/bydgoszcz/a/brak-toalet-w-pracy-to- -problem-nie-tylko-zawodowych-kierowcow,10994257/
• Brach-Czaina Jolanta (1999). Szczeliny istnienia. Kraków: Wydawnictwo eFKa.
• Cavanagh S. L. (2010). Queering Bathrooms: Gender, Sexuality, and the Hygienic Imagination. Toronto: University of Toronto Press.
• Czajkowska A. (2017). Potrzebny wychodek dla taksówkarzy. [dostęp: 04.03.2018]. Dostêpny w World Wide Web: https://linia.com.pl/2017/09/01/potrzebny-wychodek- -dla-taksowkarzy/
• Czapiński J. (2012). Ekonomia szczęścia i psychologia bogactwa, „Nauka”, 1: 51–88.
• Douglas M. (2007). Czystość i zmaza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Elias N. (2011). O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Foucault M. (1995). Historia seksualności. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
• Foucault M. (2009). Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Goffman E. (2011). Relacje w przestrzeni publicznej. Mikrostudia porządku publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gratkowski R. (2013). Zakopane: WC na godziny. [dostęp: 04.03.2018]. http://www.24tp.pl/?mod=news&id=20701
• Haslam N. (2012). Toilet psychology. [dostęp: 20.02.2018]. https://thepsychologist.bps.org.uk/volume-25/edition-6/toilet-psychology
• Jakieła K. (2017). Pierwsza mobilna łaźnia dla bezdomnych stanęła w Warszawie. [dostęp: 02.03.2018]. http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,21858533,pierwszamobilna- laznia-dla-bezdomnych-stanela-w-warszawie.html
• Jakubowska H. i Nosal P. (red.) (2017). Socjologia sportu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kodeks wykroczeń, Dz. U. 1971 nr 12 poz. 114 z późn, zm.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483 z późn, zm.
• Kowalski P. (2011). O tym, co nieuniknione: ekskrementy i defekacja, [w:] K. Konarska (red.), Ciało cielesne (s. 19-41). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Krajewski M. (2013). Są w życiu rzeczy… Szkice z socjologii przedmiotów. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bêc Zmiana.
• Krajewski M. (red.) (2005). W stronę socjologii przedmiotów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Kristeva J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kubiak Z. (2015). Toaleta na Dworcu Zachodnim w Poznaniu będzie płatna, aby nie spali tam bezdomni. [dostęp: 05.03.2018]. https://wiadomosci.wp.pl/toaleta-na-dworcuzachodnim- w-poznaniu-bedzie-platna-aby-nie-spali-tam-bezdomni-6027746122134657a
• Łukasiuk M. i Jewdokimow M. (red.) (2014). Socjologia zamieszkiwania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Sub Lupa”.
• Machowska-Okrój S. (2014). Wzrost gospodarczy a dobrobyt ekonomiczno-społeczny w wybranych krajach europejskich. „Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego”, 35: 409-430.
• Magala S. (1980). Simmel. Wybór pism, Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Maslow A. (2009). Motywacja i osobowość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Menninghaus W. (2009). Wstręt. Teoria i historia. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Miller D. (2011). Teoria zakupów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Molotch H. (2010). Introduction: Learning from the Loo, [w:] H. Molotch i L. Norén (red.), Toilet. Public Restrooms and the Politics of Sharing (s. 1-20). Nowy Jork i Londyn: New York University Press.
• Morrison A. P. (1996). The Culture of Shame. Nowy Jork: Ballantine Books.
• NIK (2012). Utrzymanie przez gminy czystooeci i porządku w miejscach publicznych [dostęp: 05.03.2018]. https://www.nik.gov.pl/plik/id,4199,vp,5339.pdf
• Niśkiewicz Z. (2016). Dobrostan psychiczny i jego rola w życiu człowieka. „Studia Krytyczne”, 3: 139-151.
• Norén L. (2010). Only Dogs Are Free to Pee: New York Cabbies’ Search For Civility, [w:] H. Molotch i L. Norén (red.), Toilet. Public Restrooms and the Politics of Sharing (s. 93-114). Nowy Jork i Londyn: New York University Press.
• Nowak G. (2015). Amerykańscy naukowcy zbadali, którą toaletę najlepiej wybierać w miejscach publicznych. [dostęp: 25.02.2018]. http://kabinysanitarne.pl/blog/amerykanscy- naukowcy-zbadali-ktora-toalete-najlepiej-wybierac-miejscach-publicznych
• Palmowska K. (2012). Pokaż mi swoje napisy w toalecie a powiem ci kim jesteś. Analiza zjawiska latrynaliów na przykładzie poznańskich uczelni wyższych, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Pawlik W. (2009). Lęk, wstyd, wina – w stronę socjologii emocji, [w:] P. Binder, H. Palska i W. Pawlik (red.), Emocje a kultura i życie społeczne (s. 241-252). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Podemski K. (2004). Socjologia podróży, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Poznań City Center z płatnymi toaletami, bo boją się bezdomnych (2013). [dostęp: 04.03.2018]. https://poznan.onet.pl/poznan-city-center-z-platnymi-toaletami-bo-bojasie- bezdomnych/5gb5f
• Poznań: centrum handlowe wprowadza opłatę za toaletę. Przez bezdomnych (2016). [dostęp: 03. 03. 2018]. https://epoznan.pl/news-news-67002n%20 Poznan_centrum_handlowe_ wprowadza_oplate_za_toalete._Przez_bezdomnych
• Socha R. (2015). Pułapki szczęścia. „Polityka”. [dostęp: 09.02.2018]. https://www.polityka. pl/tygodnikpolityka/ludzieistyle/1532363,1,pulapki-szczescia.read
• Suprewicz J. C. (2005). Socjologia turystyki. Lublin: Wydawnictwo Akademickie Wyższej Szkoły Społeczno-Przyrodniczej.
• Szacka B. (2003). Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Sztompka P., Bogunia-Borowska Małgorzata (red.) (2008). Socjologia codzienności.: Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Tarnowska E. (2008). Upokarzający dla kierowców brak toalet. [dostęp: 04.03.2018]. https://www.epiotrkow.pl/news/Rokszyce-Upokarzajacy-dla-kierowcow-brak-toalet, 682#
• Zaremba M. (2016). Dobrobyt społeczny – problemy metodologiczne i definicyjne. „Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze”, 4: 323–331.

Identifiers

ISSN

2450-9078